Μόλις πριν από πέντε χρόνια, οι νεαροί Ευρωπαίοι ψήφισαν κόμματα που υποστήριζαν τη δράση για το κλίμα, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατική μεταρρύθμιση.
της Ngaire Woods (*)
Όμως, οι ευρωεκλογές του περασμένου Ιουνίου έδειξαν ότι πολλοί νεαροί ψηφοφόροι στρέφονται προς την ακροδεξιά. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για την Ευρώπη. Νεαροί Κενυάτες που διαμαρτύρονταν για τους νέους φόρους εισέβαλαν στο Κοινοβούλιο τον περασμένο μήνα και μερικοί από αυτούς σκοτώθηκαν όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ.
Σε όλον τον κόσμο αναδύεται μία νέα πολιτική για τη νεολαία. Αυτό το κίνημα δεν συνδέεται πάντα με την ακροδεξιά, είναι όμως συχνά αντισυστημικό και στέλνει μία προειδοποίηση προς τους πολιτικούς να αναθεωρήσουν την πολιτική τους.
Η στροφή της Ευρώπης προς τα δεξιά έχει οδηγήσει πολλούς πολιτικούς να σκληρύνουν τη στάση τους σε θέματα όπως η μετανάστευση. Όμως, η αυξανόμενη υποστήριξη των νέων ψηφοφόρων προς ξενόφοβα, αντιευρωπαϊκά και υπερσυντηρητικά κόμματα οφείλεται περισσότερο σε μία αίσθηση προδοσίας από τους πολιτικούς του κατεστημένου παρά σε μία θέση κατά των μεταναστών. Ενώ οι παλιότερες γενιές έχουν γενναιόδωρες συντάξεις και ένα καλό κοινωνικό κράτος, οι νέοι παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με την καθημερινότητα και βλέπουν το μέλλον ζοφερό.
Αυτή η εντεινόμενη δυσαρέσκεια οφείλεται σε έναν βαθμό στην ανικανότητα των Ευρωπαίων πολιτικών να εξασφαλίσουν σταθερές και καλά πληρωμένες δουλειές για νέους ανθρώπους. Η ανεργία μεταξύ των Ευρωπαίων ηλικίας 15 έως 24 ετών έφτασε το 2023 το 13,8%. Στην Ισπανία το ποσοστό ήταν 27,9%, στην Ελλάδα 27,7%, στην Ιταλία 20,7% και στη Σουηδία 18,9%.
Η αλήθεια είναι ότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος σε αυτόν τον τομέα. Η νεανική ανεργία στη Γαλλία μειώθηκε από 25% το 2016 σε 15,7% το 2023. Στην Ιταλία από 42,7% το 2014 σε 22,8% το 2024. Στην Ολλανδία από 13,2% το 2013 σε 8,7% το 2023. Στη Γερμανία από 15,5% το 2005 σε 6% το 2023. Παρ’ όλα αυτά, η δύναμη της ακροδεξιάς ανεβαίνει, καθώς οι νέοι θεωρούν πως όσο σκληρά κι αν δουλεύουν θα είναι πιο φτωχοί από τους γονείς τους.
Το πρόβλημα εκτείνεται και πέραν της αγοράς εργασίας. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι νέοι αντιμετωπίζουν στεγαστικό πρόβλημα, γεμάτες σχολικές τάξεις και υγειονομικά συστήματα σε κρίση. Όταν τα ενοίκια αυξάνονται, τα δίδακτρα απογειώνονται και οι μισθοί μένουν στάσιμοι, οι νέοι αναρωτιούνται ποιος θα ασχοληθεί με τα προβλήματά τους. Οι ακροδεξιοί πολιτικοί αναγνωρίζουν -αν μη τι άλλο- ότι υπάρχει πρόβλημα και μιλούν με τρόπο που οι νέοι ψηφοφόροι καταλαβαίνουν. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η γερμανική ακροδεξιά χρησιμοποιεί το TikTok για να δημιουργεί ένα ισχυρό αφήγημα, αν όχι μία εναλλακτική πραγματικότητα, που οι νέοι εισπράττουν με ικανοποίηση.
Το αποτέλεσμα είναι ένα τοξικό πολιτικό κοκτέιλ. Για να κερδίσουν τους δυσαρεστημένους νέους ψηφοφόρους, οι πολιτικοί πρέπει να τους προσφέρουν ένα μέλλον στο οποίο να πιστεύουν και να χρησιμοποιούν τα μέσα ενημέρωσης που αρέσουν στους νέους.
(*) Η Ngaire Woods είναι πρύτανης του Blavatnik School of Government στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
(Πηγή: Project Syndicate)
