Η πρόσκληση των θεατρικών, μουσικών ή άλλων σχημάτων υπηρετούσε βεβαίως σε γενικές γραμμές το ιδεώδες της ποιοτικής, σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας όπως αυτή παρέχεται σε άλλα φεστιβάλ με τη διαφορά ότι στα καθ’ ημάς ενισχύθηκε η παραγωγή πολιτισμού και από τις ντόπιες δυνάμεις. Το διοικητικό συμβούλιο δεν φρόντιζε απλώς τη διεξαγωγή των εκδηλώσεων που εκαλούντο αλλά παρενέβαινε και ως προς το περιεχόμενο, όσο αυτό ήταν εφικτό, παρέχοντας χώρο δράσης και δυνατότητες ισότιμης παρουσίασης και εμφάνισης στην Πιερία μέσω ενός θεσμού που και ευρέως γνωστός ήταν και καταξιωμένος σε ό,τι αφορά το καλλιτεχνικό του στίγμα.
Με τον τρόπο αυτό δόθηκε η δυνατότητα να παρουσιάσουν τη δουλειά τους τόσο μεμονωμένα άτομα (Γιάννης Αδαμίδης, Γιώργος Βατουσιάδης, Αστέρης Γκέκας, Θανάσης Μπίντας, Χαράλαμπος Ναβροζίδης, Γιώργος Τζιόκας, Φώτης Σφήκας κ.ά.) όσο και θεσμικοί φορείς και πολιτιστικές συλλογικότητες (Δημοτικό Ωδείο Κατερίνης, Ορχήστρα Νέων και Χορωδία Δήμου Δίου, Εργαστήρι Ψηφιδωτών Δήμου Δίου, Μικτή Χορωδία Εστίας Πιερίδων Μουσών, Πιερική Μουσική Σκηνή, Θέατρο Πήγασος, Πιερικό Θέατρο».
Οι παραπάνω σκέψεις που διατύπωσα πριν από δώδεκα χρόνια περιέχονται στο εισαγωγικό κείμενο του καλαίσθητου τόμου-λευκώματος για τα 40 χρόνια του Φεστιβάλ Ολύμπου (Αντώνης Κάλφας, «Το Φεστιβάλ Ολύμπου και η συμβολή του στην καλλιτεχνική, θεατρική και καλλιτεχνική ανάπτυξη της Πιερίας», σ. 9-28, 2012). Οι σκέψεις αυτές παραμένουν και σήμερα επίκαιρες αφού τουλάχιστον φέτος δύο παραστάσεις δόθηκαν με πολλή επιτυχία από δύο σχήματα με πολύχρονη και ουσιαστική δράση στην Πιερία δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε σύγχρονες πρωτοποριακές ομάδες-κοιτίδες πολιτισμού να κομίσουν το μήνυμά τους.
Η παράσταση «Η σάρκα σου όλη» στο Κάστρο του Πλαταμώνα (Θέατρο Πήγασος, σκηνοθεσία Χάρη Αμανατίδη) στηρίχτηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Μοσκώφ (Εξάντας 1998) στο οποίο συμπυκνώνεται το σύνολο της ζωής και της δράσης του Κωστή Μοσκώφ (ιστορία, λογοτεχνία, Ανατολή και Δύση, η ανατρεπτική παράδοση, οι μπολσεβίκοι, η γεωγραφία, η ανθρωπολογία του, ο αγώνας του και η έγνοια του «για τον εξανθρωπισμό του λαού»). Παράλληλα, το κείμενο «Η ποίηση Πράξη καιρών λυπημένων ή μονόλογος του Κωστή Μοσκώφ λίγο πριν την αθανασία» προσπάθησε (στηριγμένο και σε παρένθετα ποιήματα του Κωστή) να συνομιλήσει με το πνεύμα τόσο του τοποφιλικού ποιητικού λόγου του Μοσκώφ όσο και με εκείνο του λάτρη της παραδεδομένης ιστορικής κληρονομιάς.
Γιατί τέτοιος εκφραστής ενός γνήσιου, ιθαγενούς και ταυτόχρονα οικουμενικού πολιτισμού ήταν ο Κωστής Μοσκώφ. Λόγιος και λαϊκός συνάμα, εμμένων στο μανικό του έρωτα για τον Άλλον (τον διαφορετικό, τον αλλόγλωσσο, τον πολιτισμικά ξένο στη δική μας παράδοση), εντός και εκτός συνόρων, αταλάντευτος διεκδικητής του ωραίου. Γι’ αυτό και δεν ταίριαζε τόσο στα αμήχανα καλούπια των ατομοκεντρικών ξύλινων ιδεολογιών όσο και της θρησκόληπτης μερίδας της Εκκλησίας. Γιατί επιχείρησε στην νεοελληνική παράδοση τη συνάντηση του μαρξισμού με την ορθοδοξία—με μια λογική που παρέπεμπε στη λατινοαμερικανική θεολογία της απελευθέρωσης.
Την Παρασκευή 30 και το Σάββατο 31 Αυγούστου 2024 στο Κέντρο Μεσογειακών Ψηφιδωτών του Δίου η νεανική καλλιτεχνική ομάδα Deep Eyes του Εργαστηρίου Πολυτροπικών Δραστηριοτήτων του ΟΡΦΕΟ—ομάδα την οποία συντονίζει με μαεστρία και πάθος ο Νίκος Γραίκος εδώ και μια δεκαετία περίπου—παρουσίασε την θεατρική παράσταση Djenda, η οποία συνδυάζει ποιητικό λόγο, κίνηση, προσωπικές αφηγήσεις ζωής, επιτελεστικές πρακτικές και πολυμεσικό περιβάλλον.
Κεντρικό πρόσωπο της μυθοπλαστικής πλοκής είναι η Djenda (Ντζέντα), ένα σύγχρονο κορίτσι που αναζητά το προσωπικό της νόημα στο σημερινό δυστοπικό κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον. Το όνομα της Djenda προέρχεται από το ομότιτλο ποίημα της συλλογής «Μαρία Νεφέλη» (1978) του Οδυσσέα Ελύτη.
Ο ποιητής με αυτό το πρωτότυπο όνομα επαινεί τη νεότητα, τονίζει τον αντικομφορμισμό της, τη διάθεσή της για ζωή. Στον αντίποδα στέκονται συμπεριφορές, ιδεολογίες και πρακτικές οι οποίες ακυρώνουν το ρόλο της νεότητας, κατατρέχουν την ανάπτυξή της (σχολείο, φροντιστήρια, ανύπαρκτη πολιτισμικά σχολική ζωή κλπ.) και εν τέλει αλλοτριώνουν το φρόνημα των νέων ανθρώπων. Το αντίπαλο δέος, δηλαδή δημιουργικά και γόνιμα αντιγραφειοκρατικά μέτρα προτείνονται από τον Γραίκο (παράδοση, κοινωνική προστασία των ευάλωτων ομάδων όπως οι γυναίκες, αντιφασιστική εγρήγορση όπως στην ωραία ενότητα με την Σόφι Σολ).
Εντυπωσιακές ήταν οι ερμηνείες των νεαρών ηθοποιών: με δυνατές φωνές, σωματική έκφραση ισχυρή, λελογισμένη συγκίνηση, δραματικό πάθος, οραματισμό και αληθινή πίστη μάς υπενθυμίζουν το αληθινό νόημα παρόμοιων δράσεων.
Όπως επισημαίνει σε σχετικό σημείωμά του ο ευρηματικός (και) σκηνοθέτης Νίκος Γραίκος, η παράσταση είχε ιδιαίτερη σημασία για την ομάδα Deep Eyes. «Με αυτήν κλείνει ένας πολυετής κύκλος εννέα (9) ετών οργανωμένης εκπαιδευτικής και καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Το Ε.Π.Δ. ξεκίνησε το 2015 ως πιλοτικό πρόγραμμα της βασικής εκπαίδευσης εγκεκριμένο από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και το Υπουργείο Παιδείας. Συνέχισε ως πολιτιστική δράση του Οργανισμού Φεστιβάλ Ολύμπου.
Το «Πρόγραμμα Σπουδών» βασιζόταν στη μεθοδολογία της έρευνας–δράσης (action research) και ειδοποιό του χαρακτηριστικό ήταν o πολυετής εκπαιδευτικός του σχεδιασμός, καθώς οι μαθήτριες/τές συμμετείχαν ανελλιπώς από τις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού μέχρι σήμερα στο Πανεπιστήμιο. Το στοιχείο αυτό καθιστά το Ε.Π.Δ. ένα διαχρονικό εκπαιδευτικό και πολιτιστικό πρόγραμμα μη-τυπικής μάθησης (long time educational and cultural project of non-formal learning)».
Το Φεστιβάλ Ολύμπου, με το κύρος του, αξίζει να δείξει περισσότερη επιμέλεια και επικοινωνιακή φροντίδα στα ντόπια θεατρικά σχήματα, διότι πολλά έχει να κερδίσει από την καλλιέργεια παρόμοιων εμπνευσμένων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων made in Pieria.
Μικροϊστορικά του Αντώνη Κάλφα
antoniskalfas@yahoo.gr
