Η έξαρση της παραβατικότητας των ανηλίκων στη χώρα μας έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις και απασχολεί ήδη σοβαρά την Κυβέρνηση για λήψη των ενδεικνυομένων μέτρων προς αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ως πρώτα μέτρα προτάθηκαν η αυστηροποίηση των ποινών και αναμορφωτικών μέτρων που προβλέπει ο ισχύον Π.Κ. με μείωση του ηλικιακού ορίου καταλογισμού ποινικής ευθύνης ανηλίκων από τα 12 στα 10 χρόνια, την κράτηση που θα μπορεί να επιβληθεί πλέον σε ανηλίκου που έχουν συμπληρώσει το 14ο έτος και την ενεργοποίηση της διατάξεως περί «παραμέλησης εποπτείας ανηλίκων» [Άρθρο 360 Π.Κ.]που αφορά τους γονείς ή κηδεμόνες που είναι επιφορτισμένοι με την εποπτεία και παρακολούθηση της δραστηριότητας των τέκνων τους. Η εν λόγω διάταξη σπανίως εφαρμοζόταν στην πράξη, καθόσον οι γονείς που προσκόμιζαν στο Δικαστήριο έγγραφα και μάρτυρες περί επαρκούς επιμέλειας των παιδιών συνήθως απαλλάσσονταν. Τώρα πρόκειται να αυστηροποιηθεί με αύξηση της προβλεπομένης ποινής, επιβολής χρηματικού προστίμου και σε σοβαρές περιπτώσεις την υποχρεωτική έκτιση της στις φυλακές, χωρίς να υπολογίζεται εν προκειμένου η τύχη των παιδιών που θα μένουν παντελώς ανεπίβλετα.
Αρκετοί ποινικολόγοι με προεξάρχοντα τον Καθηγητή της Εγκληματολογίας Γιάννη Πανούση, οποίος έχει ασχοληθεί ειδικά με την παραβατικότητα των ανηλίκων αμφιβάλλουν αν η αυστηροποίηση των ποινών θα φέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα και προτείνουν σειρά ουσιαστικότερων μέτρων που μπορούν να συμβάλλουν στη περιστολή της παραβατικότητας των ανηλίκων.
Ως τέως Επιμελητής Ανηλίκων της δεκαετίας του 1960, θα ήθελα να εκφέρω την άποψη μου επί του θέματος από την μακρόχρονη εμπειρία μου.
1.Οι πρώτοι Επιμελητές διοριζόταν κατόπιν επιτυχίας σε διαγωνισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης και αφού προηγουμένως καταρτιζόταν θεωρητικά και πρακτικά επί τρίμηνο από καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών με παράλληλη άσκηση στα Δικαστήρια Ανηλίκων Αθηνών και Πειραιώς. Για να διορισθούν υποβάλλονταν σε δοκιμασία καταλληλότητάς των από ειδική επιτροπή ψυχολόγων, ψυχιάτρων, παιδαγωγών και εγκληματολόγων.
Αποτελούσαν το βασικότερο μέτρο της πρόληψης και καταστολής της παραβατικότητας των ανηλίκων, καθόσον ερχόταν σε άμεση επαφή με τους παραβάτες, το οικογενειακό, σχολικό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον τους, συζητούσαν τα ιδιαίτερα προβλήματά τους και συνέτασσαν κάθε μήνα έκθεση κοινωνικής ερεύνης για την εξέλιξη της διαγωγής τους την οποία υπέβαλαν στον αρμόδιο Πρόεδρο και Εισαγγελέα Ανηλίκων για τη περαιτέρω μεταχείρισή του. Πέραν του σημαντικού αυτού έργου τους οι Επιμελητές έκαναν κατατοπιστικές ομιλίες στα σχολεία για λόγους πρόληψης, διενεργούσαν ελέγχους σε ύποπτα κέντρα διασκεδάσεως και θεαμάτων και φρόντιζαν για την κοινωνική επανένταξη και επαγγελματική αποκατάσταση των εχόντων ανάγκη ανηλίκων. Με τις ενέργειες αυτές των Επιμελητών ήταν αρκούντως περιορισμένη η παραβατικότητα των ανηλίκων. Σήμερα ο θεσμός αυτός έχει σχεδόν εκλείψει, δεν γίνονται ειδικοί διαγωνισμοί και σεμινάρια εξειδίκευσης, οι υπηρετούντες Επιμελητές Ανηλίκων είναι ελάχιστοι και εν πολλοίς ανειδίκευτοι και δυστυχώς δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της παραβατικότητας στη βάση του.
2. Από την πληθώρα των αναμορφωτικών μέτρων που προβλέπει ο Π.Κ. και τα οποία στην ουσία είναι ανεφάρμοστα λόγω ελλείψεως σχετικών υποδομών και προσωπικού θα σταθώ στο μέτρο του περιορισμού της προσωπικής ελευθερίας των «σκληρών» και υπότροπων παραβατικών ανηλίκων. Τα καταργηθέντα παλιά Αναμορφωτήρια μπορεί να μη επιτελούσαν τέλειο έργο αναμόρφωσης ένεκα πολλαπλών ελλείψεων ήταν όμως ο φόβος και τρόμος των ανηλίκων, πολλούς των οποίων απέτρεπε από την τέλεση αξιόποινων πράξεων. Σήμερα έμεινε μόνο το Ίδρυμα Αγωγής Αρρένων Βόλου, το οποίο θεωρώ ανεπαρκές για τον προορισμού του. Το έτος 2003 είχε καταρτισθεί Νομοσχέδιο για την ίδρυση και λειτουργία ειδικών δομών με το τίτλο Μονάδες Μέριμνας Ανηλίκων [ Στέγες φιλοξενίας Ανηλίκων, Στέγες Ημιελευθέρας διαβίωσης, Στέγες Επαγγελματικής Κατάρτισης κ.α.] Αν είχαν δημιουργηθεί τέτοια Ιδρύματα θα μπορούσαν να συμβάλλουν έστω και με προσωρινή στέρηση της ελευθερίας στην περιστολή της παραβατικότητας, Ατυχώς το νομοσχέδιο εκείνο έμεινε στα..χαρτιά.
ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΔΗΜΗΝΑ – ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ
