Νέα όπλα για μείωση του ιδιωτικού χρέους βάζει σε εφαρμογή από το 2025 η κυβέρνηση, δίνοντας την ευκαιρία έγκαιρης προειδοποίησης, αλλά και μηχανισμούς στήριξης «τη δύσκολη ώρα» από πιστοποιημένους συμβούλους, προτού ο οφειλέτης φτάσει… στο μη περαιτέρω και βρεθεί αντιμέτωπος με τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις ή πλειστηριασμούς. Από τη νέα χρονιά προβλέπονται η δημιουργία ενός νέου μηχανισμού υποστήριξης οφειλετών, καθώς και νέα πλατφόρμα που θα δείχνει σε κάθε οφειλέτη σε ποιον βαθμό υπερχρέωσης βρίσκεται ή κινδυνεύει να φτάσει προκειμένου να τον στρέψει σε κατάλληλες για την περίπτωσή του λύσεις.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ίσως που ανέδειξε η δεκαπενταετία των συνεχόμενων οικονομικών κρίσεων είναι ότι χιλιάδες νοικοκυριά που έχασαν τον λογαριασμό στα δάνεια τα οποία είχαν αναλάβει δεν είχαν άλλα κουράγια πια ή πελάγωσαν και δεν προχώρησαν σε ενέργειες που μπορούσαν να κάνουν για να αποφύγουν τα χειρότερα βάζοντας σε τάξη τα χρέη τους. Πέρα από την απελπισία σε περιπτώσεις βαθιάς υπερχρέωσης, πολλοί αποπροσανατολίστηκαν ή κουράστηκαν να ακούν κατά καιρούς για παράθυρα ή εργαλεία από κυβερνήσεις ή ειδικούς επαγγελματίες, χωρίς να ξέρουν ή να καταλαβαίνουν αν και πώς μπορούν να τα αξιοποιήσουν οι ίδιοι. Το αποτέλεσμα ήταν χρόνος και ελπίδες να χαθούν εγκαταλείποντας τελικά κάθε προσπάθεια.
Βοήθεια βήμα – βήμα για τα χρέη
Την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση απέστειλε στην Κομισιόν έναν κατάλογο μέτρων με δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα για βελτιώσεις στο πλαίσιο αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων, τα οποία θα πάρουν σάρκα και οστά τη διετία 2025-2026.
Μεταξύ άλλων, όπως αναφέρει στο κείμενο που έστειλε στις Βρυξέλλες το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας (Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο 2025-2028), το νέο έτος θα ξεκινήσει η δημιουργία ενός μηχανισμού καθοδήγησης οφειλετών που θα ενεργοποιείται από τα πρώτα στάδια εμφάνισης της οικονομικής δυσχέρειας. Για τον σκοπό αυτό θα περάσουν από εκπαίδευση επαγγελματίες σύμβουλοι από την αγορά, αλλά και υπάλληλοι της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, οι οποίοι θα επιφορτιστούν να παρέχουν πιστοποιημένες υπηρεσίες καθοδήγησης σε θέματα διαχείρισης οφειλών.
Το μέτρο θα ολοκληρώνεται με μια αναβαθμισμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα για την υποστήριξη του μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης προς τα φυσικά και νομικά πρόσωπα. Το εργαλείο θα παράσχει στους οφειλέτες πρόσβαση σε σαφείς και διαφανείς «δείκτες έγκαιρης προειδοποίησης», με τους οποίους θα μπορούν να εντοπίσουν πιθανούς κινδύνους αφερεγγυότητας, ενθαρρύνοντας την έγκαιρη παρέμβαση σε αρχικά στάδια, προτού επέλθει πλήρης υπερχρέωση. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα αναμένεται να ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει μέσα στο 2026.
Επιπλέον προβλέπεται:
■ Νέα αναβάθμιση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών για να καταστούν πιο παραγωγικές και αποδοτικές οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης και διακανονισμού χρεών μέσω του Εξωδικαστικού.
■ Δημιουργία Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, δηλαδή μια κεντρική ηλεκτρονική βάση δεδομένων που θα συλλέγει δεδομένα από δημόσιους αλλά και ιδιώτες πιστωτές, καθώς και άλλες αξιόπιστες πηγές. Εκεί θα γίνεται καταγραφή όσο το δυνατόν μεγαλύτερου πλήθους ιδιωτικών χρεών με στόχο την παρακολούθηση και αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους.
Ολα τα έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν στη διετία 2025-2026. Οι βελτιώσεις αυτές πρόκειται να ενισχύσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα και τη διαχείριση των διακανονισμών οφειλών για φυσικά και νομικά πρόσωπα, συμβάλλοντας στη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα.
Πτώχευση
Τα παραπάνω αφορούν νέους και παλαιούς οφειλέτες. Ωστόσο ειδικό κεφάλαιο στο κείμενο που εστάλη στις Βρυξέλλες αφιερώνεται στη δημιουργία Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων (συντομογραφικά ΦΑΕΑ ή SLBO στα αγγλικά), το οποίο αφορά οφειλέτες που βρίσκονται σε «τελικό στάδιο» υπερχρέωσης. Αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία από το 2025 και αποτελεί προσθήκη στο πτωχευτικό πλαίσιο που υπάρχει σήμερα με στόχο την προστασία κυρίως των πιο ευάλωτων. Βασικό στοιχείο αυτής της προσπάθειας είναι να διευκολύνει τη μεταβίβαση της κύριας κατοικίας τους σε έναν νέο φορέα ο οποίος θα δημιουργηθεί, προσφέροντας τη δυνατότητα ενοικίασης του ακινήτου από τον οφειλέτη ώστε να συνεχίσει να διαμένει σε αυτό ή και να το αποκτήσει ξανά στο μέλλον. Το καθεστώς αυτό βοηθά νοικοκυριά και μικρομεσαίους επιχειρηματίες που έχουν τεθεί σε κατάσταση πτώχευσης ή βρίσκονται σε διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, ιδίως σε περιπτώσεις δανείων που έχουν ως εμπράγματη εξασφάλιση την κύρια κατοικία τους.
Οι επιλέξιμοι οφειλέτες θα μπορούν να μεταβιβάσουν το σπίτι τους στον φορέα και να το μισθώσουν για μια περίοδο έως 12 χρόνια, με τη δυνατότητα επαναγοράς του ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ο ΦΑΕΑ θα είναι ιδιωτικός φορέας, ο οποίος θα επιλεγεί από το κράτος μέσω διεθνούς διαγωνισμού. Μέχρι να ξεκινήσει η λειτουργία του, όμως, οι επιλέξιμοι δανειολήπτες θα συνεχίσουν να επιδοτούνται για τις προκαθορισμένες μηνιαίες πληρωμές των οφειλών τους από το κράτος, ενώ όλες οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης ή εκκαθάρισης αναστέλλονται.
Λύσεις σήμερα
Τα μέτρα της διετίας 2025-2026 έρχονται να προστεθούν ή να επιφέρουν βελτιώσεις στα ήδη υφιστάμενα εργαλεία και λύσεις, που σκοπό έχουν τη στήριξη δανειοληπτών. Αυτά είναι:
■ Βελτιωμένος εξωδικαστικός μηχανισμός με επιπλέον κούρεμα χρέους έως 28%. Με τις πρόσφατες αλλαγές οι οφειλέτες που εντάσσονται στον αυτοματοποιημένο μηχανισμό επωφελούνται μεγαλύτερης μείωσης των οφειλών τους και για δάνεια που καλύπτονται από εμπράγματη ασφάλεια με βελτίωση του σχετικού αλγόριθμου, καθώς και 3% σταθερό επιτόκιο για τρία έτη για όλες τις ρυθμίσεις (τράπεζες και servicers, ενώ για το Δημόσιο ισχύει 3% για όλα τα έτη της ρύθμισης). Επιπρόσθετα, για τους ευάλωτους οφειλέτες το νέο πλαίσιο ορίζει ως αυτόματη και υποχρεωτική την αποδοχή από τράπεζες και Δημόσιο της πρότασης αναδιάρθρωσης του χρέους τους.
■ Διμερείς συμφωνίες με τράπεζες και servicers. Ηδη έχουν πραγματοποιηθεί συνολικές ρυθμίσεις από τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων που ξεπερνούν τα 15 δισ. ευρώ.
■ Ρύθμιση οφειλών με ηλεκτρονική αίτηση μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών ώστε να γίνει προσωρινή ή οριστική διευθέτηση των δανείων. Παρέχει επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, μειωμένη δόση πληρωμής, προσωρινή καταβολή μόνο τόκων, διαχωρισμό της οφειλής ή και διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης.
■ Πάγιες ρυθμίσεις 24 δόσεων σε Εφορία και ασφαλιστικά ταμεία για τις τακτικές οφειλές σε αυτά.
■ Πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία», το οποίο υλοποιείται σε 43 δήμους της χώρας. Αφορά πολίτες που έχουν καταστεί άνεργοι και άστεγοι. Παρέχει υπηρεσίες στέγασης, ψυχοκοινωνικής στήριξης, εργασιακής επανένταξης και διασύνδεσης με τις υπάρχουσες πολιτικές επιδοματικής στήριξης.
