Στην ελληνική ιστορία είναι γνωστή η Σφαγή της Χίου, του Διστόμου κ.ά. Σήμερα το ακούμε καμιά φορά από ποδοσφαιρόφιλους, όταν υποστηρίζουν ότι οι αποφάσεις του διαιτητή αδίκησαν κατάφορα την ομάδα τους, λένε τότε «Μας έσφαξε» ή «Μας έσφαξε με το γάντι και τη σφυρίχτρα».
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Ο πιο διαβόητος σφάχτης ήταν ο Ηρώδης. Λίγο μετά τη γέννηση του Ιησού Χριστού σύμφωνα με τις Γραφές έδωσε διαταγή και θανατώθηκαν όλα τα νήπια έως δύο ετών, συνολικά 14.000, στην προσπάθειά του να ανακαλύψει και να εξαφανίσει από προσώπου γης τον Χριστό, που σύμφωνα με προφητεία θα αμφισβητούσε την εξουσία του.
Με αυτό τον τρόπο εκπληρώθηκε η προφητεία του Ιερεμία «Κραυγή πόνου και σπαραγμός ακούσθηκε στην περιοχή Ραμά. Η Ραχήλ έκλαιγε τα παιδιά της». Ο χριστιανικός κόσμος θεωρεί τα σφαγμένα νήπια ως τους πρώτους μάρτυρες της πίστης και τιμά τη μνήμη τους κάθε χρόνο στις 28 Δεκεμβρίου (Καθολική Εκκλησία) και στις 29 Δεκεμβρίου (Ορθόδοξη Εκκλησία).
Ίσως αυτή η μνήμη να έχει επηρεάσει και τα τα κάλαντα που ψάλλονται τα Θεοφάνεια και ένα από αυτά τελειώνει με το σφάξιμο του πετεινού.
Παλιότερα σε πολλά μέρη της Ελλάδας όλο το χρόνο εκτρέφαν γαλοπούλες με καλαμπόκι, γιαρμά και άλλες δυναμωτικές τροφές για να τις σφάξουν τα Χριστούγεννα για το γιορτινό τραπέζι και την παραδοσιακή σούπα.
Ένα άλλο ζώο που επίσης εκτρεφόταν όλο το χρόνο στη βόρεια Ελλάδα και το έσφαζαν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ήταν το γουρούνι – η «γουρτζέλα» όπως λέγεται στη Λήμνο. Κάθε νοικοκυριό είχε ένα σε μια άκρη της αυλής. Το τάιζαν πίτουρα ανακατεμένα με νερό και διάφορα αποφάγια, που περίσσευαν στο σπίτι. Έτσι εξασφάλιζαν ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους για αρκετούς μήνες. Το λίπος το έλιωναν και το έβαζαν στο φαγητό ή το άλειφαν στη φέτα. Τα ξίγκια καβουρντίζονταν για να γίνουν τσιγαρίδες και τα έντερα τα έκαναν λουκάνικα. Επίσης έκαναν καβουρμά, παστουρμά, λαρδί κ.α.
Σήμερα στη Λήμνο πολύ λίγες είναι οι γαλοπούλες Η νόστιμη χριστουγεννιάτικη σούπα γίνεται με ένα-δυο πετεινούς ή κότες, από τις εκατοντάδες που έχει στο νησί. Από εδώ προήλθε και η γνωστή παροιμία που λέει “Η παλιά παχιά κότα έχει το ζουμί”.
Όπως είναι γνωστό, οι κότες στη Λήμνο είναι αλανιάρες και ελευθέρας βοσκής. Όλη μέρα βόσκουν στους μπαχτσέδες και τους γύρω λόφους τρυφερά χορταράκια, αγριολούλουδα, καμιά φορά και θυμάρι, γι’ αυτό και το κρέας και τα αυγά τους είναι τόσο νόστιμα.
Ανάμεσα στις εκατοντάδες αυτές κότες κυκλοφορούν και οι πετεινοί, ζωηροί και περήφανοι. Σε κάθε κοπάδι έχει και καμιά 10/ριά πετεινούς, οι οποίοι επιβλέπουν και πότε – πότε μαλώνουν μεταξύ τους για την αρχηγία.
Μέχρι να έλθει το καλοκαίρι με τους τουρίστες, και τότε όλες οι ταβέρνες στο μενού τους περιλαμβάνουν φλομάρια με κόκορα. Οπότε οι όμορφοι και ζωηροί πετεινοί αρχίζουν να λιγοστεύουν, καταλήγουν στην κατσαρόλα. Ένας από όλους, ο πιο ζωηρός, επιλέγεται για να ζήσει μέχρι τα Χριστούγεννα, για τη γιορτινή σούπα ή στο φούρνο με πατάτες.
Έτσι φαίνεται ότι προήλθαν και τα κάλαντα των Φώτων, που καταλήγουν στην σφαγή του πετεινού:
«Σήμερα τα Φώτα κι οι φωτισμοί και χαρές μεγάλες και αγιασμοί.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό, κάθεται η Κυρά μας η Παναγιά.
Σπάργανα βαστάει, κερί κρατεί και τον Αϊ – Γιάννη παρακαλεί:
Άγιε Γιάννη Αφέντη και Βαπτιστή, βάφτισε κι εμένα Θεού παιδί;
Δύναμαι και θέλω και προσκυνώ και τον Κύριό μου παρακαλώ.
Ν΄ ανέβω πάνω στον ουρανό, να μαζέψω ρόδα και λίβανο.
Ν΄ αγιαστούν οι κάμποι και τα νερά, ν΄ αγιαστεί κι ο αφέντης με την κυρά.
Σφάξαμε τον πετεινό, έμεινε η κότα
δώστε το μπαξίσι μας, να πάμε σ’ άλλη πόρτα».
