Ο Μενέλαος Τερζόπουλος, για πολλά χρόνια Πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Κατερίνης και επίσης για πολλά χρόνια Δήμαρχος Κατερίνης, παρά τα αξιώματα με τα οποία τον τίμησαν οι συμπολίτες του, παρέμεινε ένας απλός άνθρωπος. Χαιρετούσε τον καθένα που συναντούσε, τον προσφωνούσε με το μικρό του όνομα, τον φώναζαν όλοι με το μικρό του όνομα «Ο Μενέλαος» και ήξεραν σε ποιον αναφέρονταν. Έτσι απλά.
Με τιμούσε με τη φιλία και την εκτίμησή του και το έδειχνε συνέχεια. Όταν τον προσκαλούσα για συνέντευξη είτε σε ραδιόφωνο, είτε σε τηλεόραση, στη διάρκεια της δημοσιογραφικής μου πορείας, ακόμη κι αν γινόταν αυτή η πρόσκληση την προηγούμενη μόλις ημέρα, δεν αρνήθηκε ποτέ, δεν πρόβαλλε κάποια δικαιολογία για να μην έρθει. Ερχόταν χωρίς χαρτιά και χειρόγραφα, μιλούσε με λόγο απλό και κατανοητό, έμπαινε στην ουσία του προβλήματος. Ποτέ δεν ζήτησε εκ των προτέρων τις ερωτήσεις, ποτέ δεν αρνήθηκε να απαντήσει σε κάποια ερώτηση, απαντούσε με τον πιο φυσικό τρόπο, σαν να μιλούσε με κάποιον άνθρωπο για οποιοδήποτε θέμα.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά, εκεί που μιλούσαμε στο δρόμο, περνούσε μια γυναίκα. «Μενέλαε τι έκανες για εκείνο που είπα;» τον ρώτησε. «Τη λάμπα που ζήτησες την τοποθέτησα», απάντησε με τον πιο φυσικό τρόπο. Έτσι τακτοποιήθηκε το πρόβλημα που απασχολούσε τη γυναίκα με απλό τρόπο, χωρίς περιττές διαδικασίες, ταλαιπωρίες, χαρτιά και καθυστερήσεις.
Πόσους ανθρώπους δεν εξέτασε δωρεάν στο ιατρείο του;
Πόσους δεν βοήθησε έχοντας κάνει αυτό το ιατρείο κέντρο, όπου εκεί συγκέντρωνε βοήθεια;
Με τίμησε αναθέτοντάς μου τη φιλολογική επιμέλεια του βιβλίου του «Τάκης Τερζόπουλος, ο άνθρωπος, ο αγωνιστής, ο πολιτικός» και επίσης στην παρουσίαση του βιβλίου αυτού ήμουν ο κεντρικός ομιλητής. Ένα βιβλίο κατάθεση, ανεξάρτητα από τις όποιες τοποθετήσεις του καθενός.
Ο Μενέλαος Τερζόπουλος υπήρξε ένας άνθρωπος πολύ χρήσιμος για τον τόπο του.
Παραθέτω μια από τις πολλές συνεντεύξεις που μου παραχώρησε.
Γιάννης Παπαγεωργίου : κ. Δήμαρχε σας ευχαριστούμε που ήρθατε. Το θέμα μας είναι οι παλιννοστούντες Έλληνες Πόντιοι εκ της Σοβιετικής Ενώσεως. Εισαγωγικά θα σας ρωτήσουμε «Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της;»
Μενέλαος Τερζόπουλος : Αυτό είναι ένα εύλογο ερώτημα που κάποτε έπρεπε να τεθεί. Πιστεύω πως ναι, η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της. Θα μιλήσω για τους Πόντιους. Η οικογένειά μου έζησε την προσφυγιά. Ήρθαν εδώ αφήνοντας πίσω τους τεράστιες περιουσίες που ανταλλάχτηκαν. Και τι έκανε η Ελλάδα γι’ αυτούς; Τους εγκατέστησε σε διάφορους τόπους για να διαμορφώσουν τη σύγχρονη Ελλάδα. Θα έρθω τώρα σ’ αυτούς του Πόντιους που έρχονται τώρα. Πρόκειται για έναν Ελληνισμό γνήσιο, δεν χωρά καμιά αμφιβολία περί τούτου. Έχω όμως μια επιφύλαξη. Γιατί τους φέραμε, αφού δεν μπορούμε να τους βοηθήσουμε σαν κράτος; Ζουν μέσα σε παράγκες, αποθήκες, σε εξαθλίωση, αυτός δεν είναι τρόπος για να ζήσουν. Η Ελλάδα λοιπόν τρώει τα παιδιά της, τα οδηγεί σε αδιέξοδο.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Γνωρίζετε ότι ο Κεμάλ Ατατούρκ ζήτησε πίσω τους πρόσφυγες που είχε εκδιώξει;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Ναι, ο Κεμάλ ζήτησε μια συνάντηση με το Βενιζέλο. Είχε μόνο ένα αίτημα. «Θα σου το πω, όταν συναντηθούμε» του είπε. Το αίτημα ήταν να επιστρέψουν οι πρόσφυγες στην Τουρκία. Ο Βενιζέλος που το κατάλαβε, του είπε «Θα αποκλείσω τη συζήτηση να επιστραφούν οι πρόσφυγες». Αυτοί ήταν που κινούσαν την οικονομία της Τουρκίας, έδιναν ζωή στη χώρα. Είχε αδειάσει η Τουρκία από πληθυσμό και τους ήθελε πίσω. Είχαν ξεκληρίσει πρώτα τους Αρμένιους, ενάμιση εκατομμύριο το 1916 με την καθοδήγηση των Γερμανών. Αυτή ήταν η γενοκτονία των Αρμενίων. Κατόπιν έχοντας εναντίον τους την παγκόσμια κοινή γνώμη, οργάνωσαν την εξόντωση των Ελλήνων πάλι μα την καθοδήγηση των Γερμανών και με το σύνθημα «Εξορίζομεν, βαδίζομεν μέσα στα χιόνια και πεθαίνομε στο δρόμο μέσα στη λάσπη και την κακουχία». Εξόντωσαν Πόντιους και Μικρασιάτες. Είναι μια Γενοκτονία, για την οποία η ιστορία δεν έχει μιλήσει.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Γιατί κ. Δήμαρχε;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Γιατί, αν την αναγνώριζαν, θα χρειαζόταν αποκατάσταση, ήταν πολιτική πράξη που απαιτούσε θάρρος και βούληση. Ευτυχώς εμείς οι Πόντιοι δεν το βάλαμε κάτω, αγωνιζόμαστε και πιστεύω πως γρήγορα θα δικαιωθούμε.
Ούτε καν να τους αναγνωρίσει ως μειονότητα, για να έχουν τα δικαιώματα της μειονότητας. Και τώρα που άρχισαν να έρχονται, τους έλεγαν υπογράψτε ένα χαρτί και στην Ελλάδα σας περιμένουν σπίτια και άλλα. Αυτοί υπέγραφαν και, όταν έρχονταν εδώ, δεν έβρισκαν τίποτα. Έτσι κετέφευγαν σε συγγενείς και, επειδή εμείς οι Πόντιοι τη συγγένεια την έχουμε πολύ ψηλά στη συνείδησή μας, τους φιλοξενούσαμε. Στο Μενίδι οι Πόντιοι που ήρθαν το 1964 φιλοξενούν αυτούς που έρχονται σήμερα. Οι Πόντιοι που είχαν έρθει το 1936 φιλοξενούσαν αυτούς που ήρθαν το 1964.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Γιατί στο Μενίδι κ. Δήμαρχε, από τη στιγμή που στη Θράκη και στα νησιά υπάρχει πρόβλημα πληθυσμού;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Γιατί στο Μενίδι; Γιατί, όταν ήρθαν, το κράτος δεν φρόντισε να τους πάει κάπου, έτσι προσπάθησαν να επιβιώσουν μόνοι τους. Πιθανώς να έφτασαν τυχαία στο Μενίδι οι πρώτοι και εκεί να βρήκαν τόπο περισσότερο πρόσφορο. Έτσι εγκαταστάθηκαν εκεί και με το λίγο υστέρημά τους άρχισαν να αγοράζουν γη. Σιγά σιγά πήραν τις περισσότερες εκτάσεις. Οι επόμενοι πήγαν στους συγγενείς και έτσι αυξήθηκαν πολύ, στο μέλλον μπορεί να βγάλουν δήμαρχο. Ένας άλλος λόγος είναι ότι στην πόλη μπορεί να επιβιώσει πιο εύκολα, θα βρει εργασία πιο γρήγορα, θα σηκώσει ένα τσουβάλι να το μεταφέρει, θα πάρει λίγα χρήματα. Και ένας τρίτος λόγος είναι ίσως για να δίνουν ψήφους.
Γιάννης Παπαγεωργίου : κ. Δήμαρχε, η εικοσαετής θητεία σας στην προεδρία της Ένωσης Ποντίων Κατερίνης, τι σας πρόσφερε;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Χαίρομαι που με τους αγώνες μας καταφέραμε επιτέλους να φτιάξουμε το Μορφωτικό Κέντρο της Ένωσης. Ήταν δύσκολη προσπάθεια, όμως παρά τις πίκρες που ζήσαμε, ήταν κάτι ωραίο, αγώνας και δράση, προσπάθεια, αγωνία και δημιουργία. Γι’ αυτό, όταν λόγω ανάγκης, λόγω που ανέλαβα δήμαρχος αναγκάστηκα να αφήσω τη θέση του Προέδρου της Ένωσης Ποντίων, αισθάνθηκα κάπως άβολα και στενάχωρα, όμως από τη στιγμή που παρέμεινα μέλος, με κρατούσε στο χώρο. Υπήρχαν ζυμώσεις, προτάσεις, αγώνας διαρκής. Γι’ αυτό κάνω έκκληση στα νέα παιδιά να ασχοληθούν με την ιστορία και όσα σχετίζονται με τη λαογραφία, με τα έθιμα, με ό,τι έχει σχέση με το παρελθόν το και τη ζωή του. Όλοι, Πόντιοι, Βλάχοι, Ντόπιοι, όλες οι φυλές των Ελλήνων να τα αναπτύξουν όλα αυτά και να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Να μορφωθούν και να καλλιεργήσουν το πνεύμα τους. Γιατί σκεφτείτε, αν πηγαίναμε στα συνέδρια και μιλούσαμε για τη Μακεδονία από πριν, δεν θα φτάναμε στο σημείο να έχουμε πρόβλημα σήμερα. Από πού να ξέρει ο Αυστραλός το δίκαιο της Ελλάδας, αφού δεν τον ενημέρωσε κανείς; Πήγε ο Σκοπιανός και τα παρουσίασε όπως ήθελε.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Μιλήστε μας για την Ένωση Ποντίων Κατερίνης και τα έργα της.
Μενέλαος Τερζόπουλος : Η Ένωση Ποντίων Κατερίνης δημιουργήθηκε το 1922, επισημοποιήθηκε το 1930 με καταστατικό και αναγνωρισμένη τυπικά. Διοικήθηκε από καταξιωμένους ανθρώπους. Στα δύσκολα χρόνια των πολέμων κάπως αδρανοποιήθηκε, αργότερα όμως πάλι δραστηριοποιήθηκε, αλλά στη συνέχεια κάπως ατόνησε και έχασε το δρόμο της. Όταν την αναλάβαμε, άνθρωποι χωρίς πολιτικές τοποθετήσεις, αποφασίσαμε ότι, αν ασχοληθούμε σοβαρά, θα πρέπει να κάνουμε κάποια πράγματα. Έτσι ολοκληρώσαμε το τριώροφο μέγαρο και θέλουμε να κάνουμε και τέταρτο όροφο. Οργανώσαμε χορευτικά, Μουσείο Ποντιακό και σκοπός μας είναι να ολοκληρώσουμε τη βιβλιοθήκη με βιβλία Ποντιακά αλλά και άλλα. Παράλληλα αγωνιζόμαστε για τον Πόντο σε παγκόσμιο επίπεδο με συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις, ώστε να γίνει πραγματικότητα το όνειρο της αποκατάστασης του Ποντιακού Ελληνισμού.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Αυτό που ονομάζουμε Ελληνισμός της Διασποράς κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει ως εθνικός, πολιτικός, πολιτιστικός και πνευματικός βραχίονας της Ελλάδας στο διεθνή χώρο, για την προώθηση των δικαίων της;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Ο Απόδημος Ελληνισμός και μέσα σ’ αυτούς και οι Πόντιοι, είναι τον πολυτιμότερο κεφάλαιο της Ελλάδας, ο καλύτερος φίλος της και ο μεγαλύτερος πρεσβευτής της. Είναι λάθος που Ελληνική Πολιτεία δεν τους πλησίασε, να τους αγκαλιάσει και να τους συμπαρασταθεί, ώστε στη συνέχεια να τη βοηθήσουν αυτοί. Όταν ξεσηκώθηκαν στην Αυστραλία, τρόμαξε η Αυστραλιανή κυβέρνηση. Έχουν Ποντιακές Εστίες, δικούς τους χώρους, όπου στεγάζουν τους συλλόγους τους, διατηρούν αμείωτη τη συνείδησή τους. δυστυχώς όμως, αν τους αφήσουμε, θα χαθούν, οι νεότερες γενιές θα λησμονήσουν πολλά, αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Έχετε πάει στον Πόντο;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Πήγα, για βρω τον τόπο των προγόνων μου. Πατρίδα τους ήταν η πόλη Φάτσα στο νομό Ορντού (Κοτύωρα). Βρήκαμε ανθρώπους που μας δέχθηκαν με τρόπο φιλικό και ζεστό. Ένα λαό καλό και φιλόξενο που έκανε ό,τι καλύτερο για να μας περιποιηθεί. Μιλάω για το λαό που ζούσαμε μαζί, όχι για τους Τσέτες του Τοπάλ Οσμάν. Αυτό που φταίει είναι ο φανατισμός και τα συμφέροντα που ήθελαν να μας καταστρέψουν.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Πώς βλέπετε το μέλλον των Ποντίων στη Σοβιετική Ένωση;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Περίμενα να επιτευχθεί αυτονομία των Ελλήνων στη Σοβιετική Ένωση, όμως δεν έχει γίνει και θα αναφέρω πάλι τις ευθύνες της Πολιτείας, η οποία δεν δραστηριοποιήθηκε επαρκώς για να συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση. Εμείς ζητάμε αναγνώριση της ιστορίας μας. Δεν μπορούμε να μιλάμε συνέχεια για την Πελοπόννησο με κάθε λεπτομέρεια, σε κάθε σημείο και να μη μιλάμε για τον συνεχή αγώνα σε τούτον τον τόπο κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες να κρατήσουν την εθνική τους ταυτότητα οι Έλληνες της Μακεδονίας και των άλλων περιοχών μακριά από το κέντρο. Κάποτε έβαλαν σε λίγες σειρές αυτούς τους αγώνες και τις έβγαλαν κι αυτές. Δε μπορούμε να μιλάμε μόνο για τον Παύλο Μελά μόνο στον Μακεδονικό Αγώνα και να μη μιλάμε για τόσους άλλους αγωνιστές.
Γιάννης Παπαγεωργίου : Κλείνοντας τι θα θέλατε να προσθέσετε;
Μενέλαος Τερζόπουλος : Μια ευχή θα έκανα, η Πολιτεία να πάρει πιο ζεστά το ρόλο της, να γράψει την ιστορία με πιο αντικειμενικό και πλατύ τρόπο, για να διαβάζεται από όλους πιο εύκολα και ευχάριστα.
Γιάννης Παπαγεωργίου : κ. Δήμαρχε σας ευχαριστούμε πολύ που ήρθατε εδώ και μας μιλήσατε για όλα αυτά τα ενδιαφέροντα θέματα.
Μενέλαος Τερζόπουλος : Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση.
