Με την περιγραφή των βασικών εννοιών της επιστήμης της Οικολογίας, όπου δίνεται μία ιστορική αναδρομή της ανάπτυξης των εννοιών οικοσύστημα και οικολογία, από την αρχαία ακόμα Ελλάδα μέχρι τη σύγχρονη εποχή, ασχολείται το ηλεκτρονικό βιβλίο «Οικολογία Χερσαίων Οικοσυστημάτων», του καθηγητή Μιχάλη Βραχνάκη, στο Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Το ηλεκτρονικό αυτό βιβλίο, τονίζει στο Αθηναϊκό -Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο συγγραφέας, γράφτηκε στο πλαίσιο της δράσης Κάλλιπος που έχει σκοπό τη δημιουργία ακαδημαϊκών ψηφιακών συγγραμμάτων και την ελεύθερη διάθεσή τους με ανοιχτές άδειες CreativeCommons (CC), μέσω του ομώνυμου ψηφιακού Αποθετηρίου. Η συγγραφή του βιβλίου χρηματοδοτήθηκε, μετά από υποβολή και αξιολόγηση σχετικής πρότασης από τον συγγραφέα στο πλαίσιο ανοιχτής πρόσκλησης. Η δράση Κάλλιπος υλοποιείται από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου(ΕΜΠ), σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ) – Παράρτημα ΕΜΠ.
Η γλωσσική επιμέλεια έγινε από τον φιλόλογο Δημήτριο Καλλιάρα και τον γραφίστα Ηλία Τσώνη. Πέρα από τους συντελεστές αυτούς υπήρξαν πολλές και πολλοί συνάδελφοι και φίλοι, εξηγεί ο κ. Βραχνάκης, που συνέβαλαν με τις συζητήσεις, τις ιδέες και το υλικό που παρείχαν στον συγγραφέα στην πληρέστερη παρουσίαση των εννοιών που πραγματεύεται το βιβλίο.
Ίσως, τονίζει, όμως οι σημαντικότεροι συντελεστές, οι οποίοι ενέπνευσαν τον συγγραφέα και στους οποίους αφιερώνεται το βιβλίο είναι οι «οικολόγοι που ακόμα αισιοδοξούν» για τη διατήρηση, ανάδειξη και προστασία των πολύτιμων φυσικών χερσαίων οικοσυστημάτων του πλανήτη.
Με το σύγγραμμα, συνεχίζει ο ίδιος, επιχειρείται η αποσαφήνιση εννοιών όπως αύξηση, ανάπτυξη, παραγωγή, παραγωγικότητα καθώς και η επίδραση του αβιοτικού περιβάλλοντος στις έννοιες αυτές.
Αναλύονται οι βασικοί αβιοτικοί παράγοντες, όπως θερμική και φωτεινή ακτινοβολία, νερό, μητρικό πέτρωμα, έδαφος και ιδιότητες αυτών σε συνδυασμό με τη ροή ενέργειας που επιδρούν στα βιοτικά στοιχεία και ρυθμίζουν τη συνισταμένη έκφραση μετατροπής αυτών στον χώρο και τον χρόνο, δηλ. την παραγωγικότητά τους.
Στη συνέχεια αναπτύσσονται τα διάφορα παγκόσμια κλιματικά και εδαφικά πρότυπα τα οποία και προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις μεγάλης κλίμακας διαπλάσεις της βλάστησης στον πλανήτη. Τέλος, το βιβλίο περιγράφει τα λιβάδια και τα δάση της Ελλάδας με έμφαση στα οικολογικά τους χαρακτηριστικά, τη γεωγραφική τους κατανομή και τις χρήσεις τους, παραδοσιακές και σύγχρονες.
«Ελπίζουμε, η ολοκλήρωση της ανάγνωσης του βιβλίου να αφήσει το κεντρικό του μήνυμα, δηλ. ότι η διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο όταν έχουν γίνει κατανοητή πλήρως η οικολογία του, δηλ. η δομή και ο τρόπος λειτουργίας του».
Το βιβλίο είναι ηλεκτρονικό και είναι ελεύθερα διαθέσιμο από την ιστοσελίδα: https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/14409/7/112_VRAHNAKIS_Ecology-Terrestrial-Ecosystems.pdf σε για όσες και όσους έχουν κάποιο ηλεκτρονικό μέσο.
Απευθύνεται κυρίως στους προπτυχιακούς φοιτητές και στις προπτυχιακές φοιτήτριες των Ελληνικών ΑΕΙ, και κυρίως σε αυτούς που σπουδάζουν επιστήμες που σχετίζονται με την περιγραφή των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, όπως δασολόγοι, βιολόγοι, περιβαλλοντολόγοι, γεωπόνοι, γεωλόγοι. Κάποια ειδικά θέματα του βιβλίου, σύμφωνα με τον συγγραφέα, μπορούν να αφορούν σε μεταπτυχιακές σπουδές και επαφίεται στον διδάσκοντα και στη διδάσκουσα ο τρόπος που θα παρουσιάσει τα επιμέρους τμήματά του.
Πέρα από τον ακαδημαϊκό χώρο των ΑΕΙ, το βιβλίο είναι ελεύθερο για να διαβαστεί από οποιαδήποτε και οποιονδήποτε αποζητά γνώσεις της λειτουργίας και της δομής του περιβάλλοντα φυσικού χώρου. Ελπίζουμε το πλούσιο φωτογραφικό υλικό από μία μεγάλη ποικιλία φυσικών περιβαλλόντων περιοχών της Κίνας, της Ν. Αμερικής, της Ευρώπης, της Αφρικής αλλά και της Ελλάδας να βοηθά στην κατανόηση των εννοιών που πραγματεύεται το βιβλίο.
Επιπλέον, παρέχονται στην αναγνώστρια και στον αναγνώστη σχετικοί διαδικτυακοί τόποι, άλλα παράλληλα κείμενα και πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό στα οποία μπορούν να ανατρέξουν για τη συμπλήρωση των γνώσεών τους. Τέλος αναφέρονται κριτήρια αξιολόγησης για τον έλεγχο των γνώσεων που αποκτήθηκαν.
Αποστόλης Ζώης
Την φωτογραφία παραχώρησε ο συγγραφέας, καθηγητής Μιχάλης Βραχνάκης
