Οι διεθνείς τάσεις που κατατάσσουν την ψυχική υγεία και την ευεξία στα βασικά χαρακτηριστικά μιας “καλής δουλειάς” αφορούν πια ολοένα και περισσότερους εργαζόμενους, όπως αποδεικνύεται και από επίσημους φορείς και μελέτες.
Σύμφωνα με νέα έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA- European Agency for Safety and Health at Work), οι πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για την ψυχική υγεία στον εργασιακό χώρο επικεντρώνονται πλέον στην πρόληψη, την υποστήριξη και τη συμπεριληπτικότητα. Οι εταιρείες και οι εργοδότες που θέλουν να καλλιεργήσουν ένα σύγχρονο περιβάλλον εργασίας, θα πρέπει να παρέχουν υποστήριξη στους εργαζομένους που βρίσκονται αντιμέτωποι με προκλήσεις, καλλιεργώντας μια νοοτροπία που δίνει ειδικό βάρος, όχι μόνο στην παραγωγικότητα, αλλά και στην καλή ψυχολογική κατάσταση των εργαζομένων. Η ανοιχτή και ειλικρινής επικοινωνία μέσα στον εργασιακό χώρο αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για ένα περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης, που ωφελεί ταυτόχρονα εργοδότες και εργαζόμενους. Το ιδανικό αποτέλεσμα προκύπτει όταν δημιουργείται ένα σύγχρονο περιβάλλον εργασίας που προάγει την εμπιστοσύνη, τη συνεργασία και διασφαλίζει πως κάθε εργαζόμενος μπορεί να αναπτύξει τις δεξιότητές του αλλά και την προσωπικότητά του.
Ενδεικτικό της σημασίας που κατέχει η καλή ψυχική υγεία στην εργασία είναι το γεγονός πως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) έχει αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές για την ψυχική υγεία που συνοδεύουν την οδηγία “Mental health at work: Policy brief- Ψυχική Υγεία στην εργασία: Σύντομη Πολιτική” που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας. Μαζί, αυτές οι κατευθυντήριες οδηγίες στοχεύουν στην εφαρμογή τεκμηριωμένων συστάσεων για την ψυχική υγεία στην εργασία, στην πρόληψη των συνθηκών ψυχικής υγείας ακόμα και στη δυνατότητα σε άτομα που ζουν με προβλήματα ψυχικής υγείας να συμμετέχουν και να ευδοκιμούν στην εργασία.
Ποιες τάσεις επικρατούν στην Ελλάδα;
Ο σύγχρονος εργαζόμενος φαίνεται πως γκρεμίζει στεγανά του παρελθόντος ενώ δεν διστάζει να αναζητήσει μια καλύτερη εργασιακή ζωή, κατά προτίμηση σε μια πολυεθνική εταιρεία, ακόμα και μακριά από τη χώρα του.
Το 2025, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα θεωρούν πως μια καλή εργασία έχει τα εξής συστατικά: ικανοποιητικές αμοιβές, ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον μακριά από τοξικότητες και ανάρμοστες συμπεριφορές, αξιοκρατία και επιβράβευση, δυνατότητα εξέλιξης, ευελιξία, συνεχή εκπαίδευση αλλά και ευκαιρίες για εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες.
Αυτό είναι το γενικό συμπέρασμα της μεγάλης ερευνας της Marc για λογαριασμό πολυεθνικής εταιρείας καπνικών προϊόντων που δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.053 ατόμων ηλικίας 18 έως 65 ετών, από διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές ομάδες και γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας και αποτυπώνει τις σύγχρονες τάσεις στη μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας.
Στο ίδιο μήκος κύματος και τα ευρήματα για την ψυχική υγεία και την ευεξία (wellbeing) των εργαζομένων στην Ελλάδα, όπως καταγράφηκαν από μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ΕΥ Ελλάδος, την Hellas EAP και το Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η έρευνα έδειξε πως το θετικό εργασιακό περιβάλλον και η ψυχική υγεία κατατάσσονται ως εξαιρετικά σημαντικές εργασιακές προϋποθέσεις για τους Έλληνες εργαζόμενους, με τρεις στους τέσσερις (75%) να δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται, πλέον, περισσότερο για την ψυχική υγεία, τόσο τη δική τους, όσο και των άλλων.
Η ψυχική υγεία αποτελεί πια προτεραιότητα για τους εργαζόμενους
Στο ίδιο κλίμα, η τελευταία έρευνα του jobseeker.com αναδεικνύει τις παροχές που στηρίζουν την ψυχική υγεία, όπως οι άδειες μετ’ αποδοχών, τα ευέλικτα μοντέλα εργασίας και τα προγράμματα ευεξίας, ως σημαντικούς παράγοντες που καθορίζουν την ελκυστικότητα μιας δουλειάς όσον αφορά ποικίλες δημογραφικές ομάδες και διαφορετικούς κλάδους εργασίας. Η έρευνα καταγράφει τις διάφορες πτυχές της εργασιακής ικανοποίησης που σχετίζονται με την ψυχική υγεία ως εξής:
- Εργασιακή ασφάλεια: Απαραίτητη προτεραιότητα για το 55% των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης.
- Θετικό εργασιακό περιβάλλον: Σε ιδιαίτερη εκτίμηση για το 50% των γυναικών και το 41% των ανδρών.
- Ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής: Σημαντική παράμετρος για τους εργαζόμενους ηλικίας 45-54 ετών.
- Ευελιξία: Εκτιμάται ιδιαίτερα στους κλάδους του μάρκετινγκ (50%) και της παροχής υπηρεσιών (48%), λιγότερο σε εκείνους της υγειονομικής περίθαλψης (21%) και των μηχανικών (6%).
Γιατί η ψυχική υγεία είναι τόσο σημαντική;
Δεν είναι δύσκολο να απαντηθεί αυτό το ερώτημα καθώς οι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία στην εργασία -που ονομάζονται και ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι- μπορούν να επηρεάσουν τον εργαζόμενο, όχι μόνο στα εργασιακά του καθήκοντα, αλλά και στην προσωπική του ζωή γενικότερα. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τον ιστότοπο για την ανάδειξη θεματικών κοινωνικής πολιτικής «Social Policy», oι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία στην εργασία περιλαμβάνουν:
- Υπερβολικός φόρτος εργασίας/υποστελέχωση
- Πολλές ώρες εργασίας, εκτός “κοινωνικού ωραρίου”
- Μη ασφαλείς ή κακές φυσικές συνθήκες εργασίας
- Οργανωσιακή κουλτούρα που επιτρέπει τις αρνητικές συμπεριφορές
- Αυταρχική εποπτεία
- Βία, παρενόχληση ή εκφοβισμός
- Διακρίσεις και αποκλεισμός
- Μη-ξεκάθαροι εργασιακοί ρόλοι
- Εργασιακή ανασφάλεια, μη επαρκής αμοιβή
- Σύγκρουση απαιτήσεων μεταξύ υποχρεώσεων εργασίας και οικιακών υποχρεώσεων
Ψυχική υγεία: Η ανάγκη μιας νέας εργασιακή κουλτούρας
Τα ασφαλή και υγιή περιβάλλοντα εργασίας δεν είναι απλώς θεμελιώδες δικαίωμα για τους εργαζόμενους αλλά αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα και για τους εργοδότες καθώς ελαχιστοποιούν εντάσεις και συγκρούσεις προς όφελος της εργασιακής απόδοσης. Αντιστρόφως, η κακή ψυχολογική κατάσταση των εργαζομένων μπορεί να μειώσει την αποδοτικότητα στην εργασία, ακόμα και να επηρεάσει τα επίπεδα προσέλευσης στην εργασία τους (αναρρωτικές άδειες, έκτακτες αποχωρήσεις κ.α)
´Οπως συμβουλεύουν οι ειδικοί του Jobseeker, βάσει της σχετικής έρευνάς τους, οι εργοδότες μπορούν να συμπεριλάβουν στα πακέτα παροχών τους και την υποστήριξη της ψυχικής υγείας, να προωθήσουν μια γενικότερη εταιρική κουλτούρα που δίνει σημασία στην ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, να εφαρμόσουν ευέλικτα μοντέλα εργασίας και, τελικά, να αναγνωρίζουν τις διαφορετικές ανάγκες που εγείρονται πια μέσα στο εργασιακό περιβάλλον, επενδύοντας πρωτίστως σε ικανοποιημένους και αποδοτικούς εργαζομένους.
