Μετά από μια ζωή στη Θεσσαλονίκη, μετακομίσαμε εδώ με τη γυναίκα μου η οποία έχει καταγωγή από τα χωριά της Δρυάνιστας.
του Γιάννη Βαρσάμη
Κάναμε την αρχή για μια νέα οικογένεια αλλά οι γκρίζες κι αποξενωτικές συνθήκες της μεγαλούπολης μας αποθάρρυναν. Όμως η καλή μας τύχη έστρεξε ώστε να καταφέρουμε το βήμα της αποκέντρωσης. Τα δε κακόβουλα σχόλια για προικοθηρία από ορισμένους – πρώην – φίλους δεν ισχύουν καθόλου!
Προσπάθησα να μάθω την ιστορία της νέας μας πόλης, να την περπατήσω και να την παρατηρήσω. Σε αυτό με βοήθησαν πολύ μερικοί συγγραφείς της, ενδεικτικά: Ν. Βαρμάζης, Γ. Καζταρίδης, Α. Κάλφας και Π. Καλπακτσόγλου. Κι έτσι πήρα μια πρώτη ιδέα για το πώς το άλλοτε μικρό χωριό έγινε, μέσα από πικρές ιστορίες ξεριζώματος, μια μεγάλη πόλη της βορειοελλαδικής περιφέρειας.
Τα πάρκα και τα δέντρα
Στην πόλη του σήμερα που περπατώ, το πιο θαυμαστό σημείο είναι το Δημοτικό Πάρκο της! Δεν χορταίνω να είμαι μουσαφίρης του, να βλέπω τον κόσμο να σεργιανίζει και να ξεκουράζεται, να παρατηρώ ζωηρές τις εποχές να αλλάζουν πάνω στο ποικιλόμορφο πράσινό του. Έχει έναν ωραίο παλμό από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που φιλοξενεί, ειδικά όταν ανθίζει το θεατράκι του στις Ιουλιάτικες θερινές προβολές της Κινηματογραφικής Λέσχης!
Καμαρώνω τα υποβλητικά του πλατάνια, κάνω χάζι στα γέλια των μικρών παιδιών, επισκέπτομαι με τον γιο μου την κεντρική παιδική χαρά και χαμογελάω βλέποντας απέναντι την καλαίσθητη αλληλουχία του πέτρινου συντριβανιού με τα πολύμορφα δέντρα στο φόντο.
Περιεργάζομαι τα γλυπτά του, ειδικά του σιδερένιου Ορφέα πίσω από το θεατράκι και του ζευγαριού Ορφέα-Ευρυδίκης μπροστά στο Πνευματικό Κέντρο. Κι εκεί δίπλα, η καλή Δημοτική Βιβλιοθήκη με το όμορφο μπαλκονάκι της!
Χαίρομαι που βλέπω να το φροντίζουν καθημερινά οι δημοτικοί υπάλληλοι και ελπίζω μετά από τις κοπές στα πεύκα και στις λεύκες να φυτευτούν νέα παρομοίως σκιερά δέντρα. Παράλληλα, βλέπω πως χρειάζεται μια γενική συντήρηση στα πλακόστρωτα που έχουν αρκετές φθορές όπως και στο χώρο του συντριβανιού απέναντι από το κτίριο της Μητρόπολης.
Σκέφτομαι πως είναι τόσο ακτινοβόλο, τόσο πλούσιο ποιοτικά και ιστορικά, που θα έπρεπε ο Δήμος να τοποθετήσει στην είσοδο του μια μεγάλη πληροφοριακή πινακίδα ώστε να γίνει το ιστορικό του κοινό μας κτήμα και περηφάνια.
Η παραποτάμια διαδρομή του Πέλεκα, από τη γέφυρα του στην Ανδρομάχη μέχρι το εκκλησάκι του Αγίου Νήφωνα, ένα θαυμάσιο μέρος με ανοιχτή θέα στον Όλυμπο, μπορεί να γίνει το νέο καμάρι της πόλης! Αρκεί να γίνει πράξη μια εμπνευσμένη ανάπλαση: μια φροντισμένη ενιαία διαδρομή για πεζούς και ποδηλάτες, με αντιστήριξη της όχθης και αρκετά σκιερά δέντρα και παγκάκια.
Κυκλοφορώντας στην πόλη
Μου έκανε πολύ θετική εντύπωση η προτεραιότητα που δίνουν αρκετοί οδηγοί προς τους πεζούς στις διαβάσεις των δρόμων. Ευγένεια σχεδόν ανύπαρκτη στη Σαλονίκη, οικεία στη Βέροια, αλλά έλα που υπάρχει θαλερά κι εδώ! Μου άρεσε ιδιαίτερα η κυκλοφορία μικρών και ηλικιωμένων κατοίκων με ποδήλατο, σε μια πόλη εδαφικά τόσο φιλική στη χρήση τους. Παρ’ όλα αυτά, διαπιστώνω δυστυχώς μια αδιαφορία των αρμοδίων για ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων που να βοηθά τουλάχιστον τη συμμετοχή τους.
Για το αυτοκίνητο, οι δρόμοι στο κέντρο μοιάζουν δαιδαλώδεις και δυσκολεύουν τον προσανατολισμό ενώ ακόμα και στους κεντρικούς η άσφαλτος είναι δύστροπη από τα επανειλημμένα μπαλώματα. Για τους πεζούς, εντύπωση μου έκανε η έλλειψη σε ισόπεδες ράμπες στις διαβάσεις, ειδικά σε συχνές διαδρομές γονιών με καρότσια (π.χ. στη Μεγάλου Αλεξάνδρου μεταξύ Σιντριβανιού και Πάρκου), και η συχνή κατάληξη αρκετών από τα διευρυμένα νέα πεζοδρόμια σε ιδιωτικά πάρκιν.
Οι γειτονιές της
Τριγύρω και κοντά στο κέντρο βρήκα τις ενδιαφέρουσες ιστορίες των συνοικισμών μέσα από τα κτίριά τους. Από τη μία, η όμορφη, χαμολόχτιστη και ευάερη διαμόρφωση των Ευαγγελικών, οι μονοκατοικίες στο Βατάν με τους κήπους και τους μπαξέδες, τα εναπομείναντα ομοιόμορφα διόροφα σπίτια στα Καταφ(υγ)ιώτικα. Από την άλλη, τα Αστικά με τις πνιγηρές ψηλές πολυκατοικίες και τα αγνώριστα πια Θρακιώτικα.
Είναι ωραίο που, συχνά μέσα στην πόλη, δεν κλείνεται ο ορίζοντας από ψηλά κτίρια και μπορείς να αγναντέψεις τον Όλυμπο από ένα παγκάκι του Πάρκου, περπατώντας στην οδό Φλέμινγκ ή από τα τυχερά μπαλκόνια σε κάθε γειτονιά. Ρεμβάζοντας φαντάζομαι ένα εναλλακτικό παρελθόν όπου μια γενναία πολεοδόμηση του μεσοπολέμου θα διαμόρφωνε ακτινωτά τους δρόμους του κέντρου έτσι ώστε να κοιτάνε προς τον Όλυμπο και τα Πιέρια, με τον ίδιο τρόπο που στο κέντρο της Αθήνας περηφανευόμενοι προσανατολίζονται προς την Ακρόπολη.
Σημαντικές απουσίες εντόπισα στα ιστορικά της κτίρια. Απορώ γιατί δεν διατηρήθηκε το πολύ αξιόλογο κτίριο της Ριζαρείου, γωνία Βαρδάκα με Παρμενίωνος. Γιατί επίσης η ιστορική Αστική Σχολή είναι έτσι παραμελημένη; Δυσεύρετα μοιάζουν και τα ιστορικά δείγματα θρησκευτικών ναών, προγενέστερων της μεταπολεμικής επανοικοδόμησης, που να δηλώνουν το χρονικό της βάθος.
Στις ανθρώπινες ομάδες, φιλόξενη και κοινωνικά σπουδαία μου φάνηκε η Ομάδα Εθελοντικής Δράσης στον πανέμορφο χώρο του Καπνικού Σταθμού όπως επίσης άξια η ομάδα Φίλοι Μουσείου Πόλης Κατερίνης για τις πολιτιστικές δραστηριότητες και την ιδρυτική της επιδίωξη. Δραστήρια κι αξιέπαινη στα πολιτιστικά παρατηρώ και την αντιδήμαρχο Ελίνα Διαμαντοπούλου.
Γαστρονομικά
Έμαθα τα πατήματα των κατοίκων στα τσιπουράδικα της πόλης που ακολουθούν τη βολιώτικη συνήθεια στο μεζέ, για το βραστό λουκάνικο του Λευτέρη, τα πιροσκί του Βάσσια, αλλά και παραγωγούς με εξαιρετικά προϊόντα, όπως π.χ. το κασέρι του Καραμήτρου και το Αγκωνάρι του Γκούμα. Έμαθα για την παραδοσιακή πουτίγκα και την προτίμηση από παλιά στον χαλβά Φαρσάλων, γλυκά που δείχνουν ίσως μια παλιότερη γραμμή επικοινωνίας και επιρροής από τη Θεσσαλία;
Μιας και συχνά μια πόλη, ιδιαίτερα στο μυαλό των ταξιδιωτών, ταυτίζεται με έναν γλυκό συνειρμό (βλ. Θεσσαλονίκη-τρίγωνο, Βέροια-ρεβανί, Ξάνθη-καριόκα) και προκαλεί το ενδιαφέρον για επίσκεψη, αναρωτιέμαι με μπόλικη αφέλεια: εφόσον δεν στέριωσε τελικά το σαμ σεκερί, δεν θα ήταν ενδιαφέρον να δημιουργηθεί ένα νέο χαρακτηριστικό γλυκό της Κατερίνης; Πηγαίνει το μυαλό μου σε έναν ζαχαροπλαστικό συναγωνισμό, οργανωμένο από τον Δήμο και με ευρεία συμμετοχή των επαγγελματιών, όπου ο κόσμος θα αναδείκνυε ένα γλυκό με βασικό συστατικό ένα φημισμένο γεωργικό προϊόν της περιοχής: το ακτινίδιο της Πιερίας.
Κατερινιώτες;
Ολοκληρώνω τον ειρμό μου με την εξής σκέψη: κατα τη διάρκεια αυτού του χρόνου εδώ, κατέληξε να μου ακούγεται κοινότοπη η αυτοϋποτιμητική αντίληψη των κατοίκων για την πόλη τους. Δηλαδή, η Κατερίνη ετεροπροσδιορίζεται: είναι καλή μόνο ως παρανυχίδα της Σαλονίκης, είναι ευτυχώς κοντά της και την εξυπηρετεί σε κατανάλωση και υπηρεσίες· είναι βολική γιατί στέκει κοντά στη θάλασσα και στα μεγάλα βούνα. Επίσης, η Κατερίνη δεν αξίζει: δεν έχει τίποτα αξιοσημείωτο, κανένας λόγος να την επισκεφτείς, είναι μια πόλη του καφέ και της ταβέρνας.
Στον δε σημαντικό αγώνα του Πιερικού με την Αναγέννηση Καρδίτσας, άκουγα συνέχεια από τους Κατερινιώτες «φιλάθλους» να βρίζουν την ομάδα τους και τους παίχτες της επειδή δεν ήταν αρεστή η απόδοσή τους. Δεν έχω δει ακόμα στο πρόσωπο κάποιου/ας οποιαδήποτε αίσθηση ευχαρίστησης που ανήκει εδώ, μιας κάποιας αγάπης ή έστω αστειευόμενης περηφάνιας.
Είναι η αλλοτινή ποικολομορφία των οικιστών της που στέρησε το στέριωμα μιας κοινότητας; Οι ανεπούλωτες πληγές του Β’ ΠΠ; Η σύγχρονη εξατομικευμένη κι αποξενωμένη κοινωνία της κατανάλωσης και της κατά μόνας ψυχαγωγίας; Σκέφτομαι, τελικά, πως μέλλον ελπιδοφόρο υπάρχει μόνο όσο ακουμπά στους ώμους των συνανθρώπων μας. Ας προσπαθούμε να φτιάξουμε μια Κατερίνη ικανή να κοιτιόμαστε στα μάτια και άξια να την ονομάζουμε δική μας.
