Η ευρωπαϊκή εφοδιαστική αλυσίδα μπαίνει σε περίοδο έντονης πίεσης, καθώς ο κλάδος των οδηγών φορτηγών βρίσκεται στα όριά του. Η Διεθνής Ένωση Οδικών Μεταφορών (IRU) καταγράφει πάνω από 3,6 εκατομμύρια κενές θέσεις οδηγών σε 36 χώρες παγκοσμίως, με την Ευρώπη να σηκώνει μεγάλο μέρος του βάρους. Η έλλειψη οδηγών δεν είναι απλώς αριθμητική. Εξελίσσεται σε κρίσιμο παράγοντα αύξησης του κόστους μεταφοράς (και κατά προέκταση της τελικής τομής του προϊόντος) και καθυστερήσεων, που απειλεί να εκραγεί ενόψει της εορταστικής περιόδου, όταν η κατανάλωση κορυφώνεται.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της IRU και ευρωπαϊκών μεταφορικών οργανισμών, η κατάσταση επιδεινώνεται από τη γήρανση του ανθρώπινου δυναμικού. Ο μέσος όρος ηλικίας των επαγγελματιών οδηγών στην Ευρώπη έχει ξεπεράσει τα 47 έτη, ενώ λιγότερο από το 5% είναι κάτω των 25. Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, χιλιάδες οδηγοί αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα πέντε χρόνια, χωρίς να υπάρχουν αρκετοί νέοι για να καλύψουν το κενό. Το αποτέλεσμα είναι ήδη ορατό: καθυστερήσεις σε μεταφορές προϊόντων, αύξηση του κόστους logistics έως και 15% μέσα στο 2024 και πίεση στα περιθώρια κέρδους των εμπορικών αλυσίδων.
Η Ελλάδα δεν μένει ανεπηρέαστη
Οι ελληνικές μεταφορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν έντονη δυσκολία εύρεσης οδηγών, ιδιαίτερα σε δρομολόγια μεγάλων αποστάσεων. Η αύξηση του κόστους μεταφοράς από τα ευρωπαϊκά logistics κέντρα, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στα λιμάνια και τις χερσαίες μεταφορές, αναμένεται να επηρεάσει τις τιμές καταναλωτικών αγαθών στη χώρα, ειδικά σε τρόφιμα, ηλεκτρονικά και προϊόντα εποχικής ζήτησης. Ήδη, μεγάλοι εισαγωγείς προειδοποιούν για δυσκολίες στην έγκαιρη τροφοδοσία της αγοράς ενόψει των Χριστουγέννων, με τις εταιρείες ταχυμεταφορών να εκτιμούν αύξηση 20% στον όγκο των παραδόσεων και περιορισμένες δυνατότητες κάλυψης.
Η έλλειψη οδηγών έχει μετατραπεί σε έναν αόρατο, αλλά πραγματικό «πληθωριστικό μοχλό». Το κόστος καυσίμων και διοδίων επιβαρύνει ήδη τις ευρωπαϊκές μεταφορές, όμως η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού πιέζει ακόμη περισσότερο τις τιμές. Μεταφορικές εταιρείες «αναγκάζονται» να αυξήσουν τους μισθούς για να κρατήσουν το προσωπικό τους, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν αδυναμία να καλύψουν τα δρομολόγια. Είναι χαρακτηριστικό πως επιχειρήσεις στην Κεντρική Ευρώπη προσφέρουν πλέον μισθούς άνω των 3.000 ευρώ καθαρά τον μήνα, χωρίς να καταφέρνουν να προσελκύσουν νέους οδηγούς.
Στην Ελλάδα, η εικόνα είναι παρόμοια, με το πρόβλημα να έχει δύο διαστάσεις: το δημογραφικό και τη χαμηλή ελκυστικότητα του επαγγέλματος. Οι νέοι αποφεύγουν το επάγγελμα του επαγγελματία οδηγού, λόγω των δύσκολων ωραρίων και των περιορισμένων κοινωνικών παροχών. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο μέσος όρος ηλικίας των οδηγών στην ελληνική αγορά υπερβαίνει πλέον τα 50 έτη, γεγονός που εντείνει την ανησυχία για τα επόμενα χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει ήδη μέτρα όπως η επιδότηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης νέων οδηγών και η αναθεώρηση των κανόνων αδειοδότησης για νεαρότερες ηλικίες, προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμμα. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα δύσκολα θα αποδώσουν άμεσα. Μέχρι τότε, η αγορά θα λειτουργεί υπό πίεση, και ο καταναλωτής θα δει το αποτέλεσμα στο ράφι.
Ο φετινός χειμώνας θα αποτελέσει τεστ αντοχής για την ευρωπαϊκή και την ελληνική εφοδιαστική αλυσίδα. Αν η έλλειψη οδηγών συνδυαστεί με τις αυξημένες παραγγελίες της εορταστικής περιόδου, οι καθυστερήσεις και οι ανατιμήσεις θα είναι σχεδόν αναπόφευκτες.
