Δημιουργήθηκε το 1932, όταν έγινε το φράγμα στην περιοχή του Λιθότοπου και αργότερα χρησιμοποιήθηκε σαν μέρος αποθήκευσης νερού για την άρδευση της πεδιάδας του νομού.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Τροφοδοτείται με νερό κυρίως από τον ποταμό Στρυμόνα αλλά κι από άλλους δύο μικρότερους, τον Κερκινίτη και τα Κρούσια. Ιδανική εποχή για επίσκεψη στο Πάρκο είναι οι μήνες Μάιος – Ιούνιος, οπότε τα περισσότερα πουλιά της λίμνης έχουν γεννήσει και μεγαλώνουν τα μικρά τους. Μπορεί να δει κανείς τότε διάφορα είδη ερωδιών, λαγγόνες, καλαμοκανάδες, αργυροπελεκάνους και πελαργούς. Υπάρχουν οργανωμένοι περίπατοι και βαρκάδες για ξενάγηση. Επίσης παραδοσιακές ταβέρνες.
Το φθινόπωρο από τα γύρω βουνά κατεβαίνουν για να ξεχειμωνιάσουν κοπάδια υδρόβια πουλιά από τη βορειοανατολική Ευρώπη, πάπιες, κύκνοι βουτηχτάρια κ.ά, Θαυμασμό προκαλούν τα παραποτάμια δάση, τα νούφαρα, τα ενδημικά και αποδημητικά πουλιά, τα ψάρια και τα βουβάλια, που αποτελούν και πηγή εισοδήματος για πολλούς κατοίκους της περιοχής.
Στο δάσος γύρω από τη λίμνη Κερκίνη συναντούμε 276 καταγεγραμμένα είδη πουλιών, το 68% των ειδών της χώρα μας. Από αυτά τα 70, όπως ο αργυροπελεκάνος, ο ροδοπελεκάνος, η λαγγόνα, ο νυκτοκόρακας, η χουλιαρομύτα, η χαλκόκοτα, ο μαυροπελαργός και όλοι οι τσικνιάδες, θεωρούνται σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση και προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά τις πολλές μεταβολές που ακολούθησαν και κατέληξαν στη μείωση τόσο της στάθμης του νερού, όσο και της έκτασης της λίμνης, η ομορφιά του τοπίου, η ποιότητα του οικοσυστήματος, η ευφορία του εδάφους παραμένουν αναλλοίωτα, δίνοντας προστασία σε περισσότερα από τριάντα είδη ψαριών, όπως ο κυπρίνος (γριβάδι), το χέλι, η πεταλούδα, ο γουλιανός κ.τ.λ. Αμφίβια, ερπετά και θηλαστικά όπως το τσακάλι, ο λύκος, η αγριόγατα, ο λαγός, η αλεπού, η νυφίτσα, το ζαρκάδι, ο ασβός κ.τ.λ., ζουν στο φυσικό τους περιβάλλον.
Εδώ ανακαλύπτουμε και τα κοπάδια από τον ελληνικό νεροβούβαλο, που ενώ κινδύνευε με αφανισμό, χάρη στις προσπάθειες των ντόπιων, όχι απλά διασώθηκε αλλά έδωσε νέα πνοή στην κτηνοτροφική δραστηριότητα της περιοχής. Σήμερα στη λίμνη ζει ο μεγαλύτερος πληθυσμός βουβαλιών στην Ελλάδα: υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 4000.
Η ετυμολογία της λέξης βουβάλι προέρχεται από βου (βους, βοοειδή) – βα/μπα (βάλτος, μπατάκι, βαλτόνερο) – λι (τοπικός προσδιορισμός. Το βουβάλι είναι ένα είδος του οποίου η παρουσία στον Ελλαδικό χώρο χάνεται στα βάθη των αιώνων (Ηρόδοτος, Αριστοτέλης, Αριστοφάνης), με αντίθεση με όσους υποστηρίζουν ότι τα έφερε αποκλειστικά και μόνο ο Ξέρξης κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ελλάδα. Τα κοπάδια των βουβαλιών μεγαλώνουν στο φυσικό τους περιβάλλον, ένα περιβάλλον που τους προσφέρει απλόχερα η λίμνη Κερκίνη, στη «σκιά» του όρους Μπέλες, συνεισφέροντας στη λειτουργία αυτού του καταπληκτικού οικοσυστήματος.
Παλιότερα τα βουβάλια αποτελούσαν το σήμα κατατεθέν της Κερκίνης , μέχρι το 1982, οπότε και τελειοποιήθηκε το δεύτερο φράγμα της λίμνης στο Λιθότοπο. Η στάθμη της Κερκίνης ανέβηκε κατά 5 μέτρα κατακλύζοντας και καταστρέφοντας τα βοσκοτόπια. Ο αριθμός των βουβαλιών, από 20000 που ήταν τη δεκαετία του 1970 στην περιοχή, έφτασε στα 320 στα μέσα της δεκαετίας του 80. Ύστερα από ενέργειες της Ε.Ε., η οποία επιδότησε τη διαφύλαξη και την ανάπτυξη των βουβαλιών, ο πληθυσμός τους έφτασε στα σημερινά επίπεδα. Τα βουβάλια είναι ανθεκτικά στις ασθένειες, είναι υδρόβια και τούς αρέσει να βουτούν στα νερά των ποταμών και των λιμνών. Ο ελληνικός νεροβούβαλος είναι μια φυλή απειλούμενη και προστατευόμενη σύμφωνα με τη συνθήκη Ραμσάρ. Ζουν σε κοπάδια ελεύθερα, για αυτό το βουβαλίσιο κρέας είναι εγγυημένα ελευθέρας βοσκής. Δένουν μοναδικά με τα υπέροχα, απόκοσμα, παραλίμνια τοπία, όπου συμβιώνει με ιδιαίτερα είδη πουλιών και ζώων και στηρίζουν το ντόπιο πληθυσμό με την εκμετάλλευση του κρέατός του.
Στα πρατήρια της περιοχής, εκτός από κρέας και καβουρμά μπορεί να βρείτε και ολόπαχο γιαούρτι από βουβαλίσιο γάλα. Εννοείται ότι στις ταβέρνες δεν θα παραλείψετε να δοκιμάσετε τα νόστιμα ψάρια της λίμνης, που σερβίρονται στα κάρβουνα με λαδολέμονο.
