Καθώς ξεκινά η σχολική χρονιά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, 24 κράτη μέλη παλεύουν με τις ελλείψεις εκπαιδευτικών, που επηρεάζουν την εξέλιξη των μαθητών και εμποδίζουν την ποιοτική εκπαίδευση για όλους.
Η Σουηδία φαίνεται να αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο κενό, με ανάγκη για 153.000 εκπαιδευτικούς έως το 2035.
Μόνο η Κροατία και η Κύπρος δεν ανέφεραν έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού, σύμφωνα με την έκθεση Education and Training Monitor 2023 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ τα υπάρχοντα δημόσια δεδομένα της Ελλάδας δεν της επιτρέπουν να αξιολογήσει εάν καλύπτονται όλες οι ανάγκες ή εάν συγκεκριμένα μαθήματα ενδέχεται να υποστούν ελλείψεις.
Οι περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν ελλείψεις δασκάλων ειδικά σε μαθήματα επιστήμης και εξειδικευμένο προσωπικό στην προσχολική εκπαίδευση.
Τα εμπόδια
Γιατί λοιπόν είναι τόσο σοβαρό αυτό το πρόβλημα και πώς έχει επικρατήσει σε ολόκληρη την ΕΕ;
Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού υποφέρει από διάφορα προβλήματα, μεταξύ των οποίων οι χαμηλές αμοιβές, η εργασιακή ανασφάλεια και ο υψηλός φόρτος εργασίας.
Ο Gauthier Catteau ήταν καθηγητής Γεωγραφίας στο γαλλόφωνο τμήμα του Βελγίου. Ξεκίνησε την καριέρα του ως καθηγητής στα 22 του.
Όταν έγινε 29 ετών, ο Catteau σταμάτησε να είναι δάσκαλος και αποφάσισε να γίνει μηχανικός. Πριν από αυτό, κάποτε βρέθηκε να διδάσκει μπροστά σε 39 εφήβους.
«Μετακινούμουν τρεις ώρες πέρα δώθε για να πάω στο σχολείο κάθε μέρα γιατί ζω στην επαρχία», είπε. «Και επέλεξα να δουλέψω στις Βρυξέλλες γιατί μου έδινε κάποια ασφάλεια».
Η απόσταση μετακίνησης, ο μεγάλος φόρτος εργασίας και οι περιορισμένες προοπτικές καριέρας άρχισαν να φαίνονται ασυμβίβαστα με την επιθυμία του να κάνει οικογένεια.
Το 2021, μόνο το 8% του συνολικού εκπαιδευτικού εργατικού δυναμικού ήταν ηλικίας κάτω των 30 ετών, σύμφωνα με τη Eurostat.
Η ένταξη των παιδιών της Ουκρανίας στα σχολεία της ΕΕ λόγω του πολέμου επιδείνωσε επίσης το πρόβλημα της έλλειψης εκπαιδευτικών στην Ευρώπη.
Στην Πολωνία, τον Φεβρουάριο του 2023, 43.800 εκτοπισμένα παιδιά από την Ουκρανία εγγράφηκαν στην προσχολική εκπαίδευση.
Εν τω μεταξύ, πολλές χώρες υποφέρουν από τη γήρανση του πληθυσμού των εκπαιδευτικών με ένα κύμα συνταξιοδοτήσεων που αναμένεται τα επόμενα χρόνια, προσθέτοντας απλώς περαιτέρω πίεση στο σύστημα.
Στην Πορτογαλία, ένα από τα συνδικάτα δασκάλων, το Fenprof, εκτιμά ότι από 4.700 έως 4.800 δάσκαλοι πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν — «ο μεγαλύτερος αριθμός στη χιλιετία». Η χώρα θα χρειαστεί περισσότερους από 30.000 νέους επαγγελματίες εκπαιδευτικούς έως το 2030, σύμφωνα με το Euronews.
Λύση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επιβραβεύσει καινοτόμες διδακτικές πρακτικές ως τρόπο αντιμετώπισης αυτής της έλλειψης και αποκατάστασης του κύρους αυτού του επαγγέλματος.
Πολλές χώρες της ΕΕ προσπάθησαν επίσης να προσελκύσουν συνταξιούχους πίσω στο επάγγελμα και κάλυπταν τα κενά με δασκάλους με προσωρινές συμβάσεις.
Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, ο Γενικός Γραμματέας του ASTI της Ιρλανδίας, Kieran Christie, δήλωσε ότι το Υπουργείο Παιδείας χρειαζόταν μια «πλήρη αλλαγή της τακτικής» για να αντιμετωπίσει την τρέχουσα έλλειψη δασκάλων.
Ο Christie έχει προτείνει μια σειρά από πρωτοβουλίες που πρέπει να εφαρμοστούν για να δοθούν κίνητρα στους εκπαιδευτικούς που έχουν εγκαταλείψει την Ιρλανδία να εργαστούν στο εξωτερικό για να επιστρέψουν.
Ωστόσο, μια λύση σε επίπεδο ΕΕ μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστεί.
«Ένας από τους λόγους για τους οποίους είναι δύσκολο να βρεθεί ένας ευρωπαϊκός συγκρίσιμος δείκτης για την έλλειψη εκπαιδευτικών είναι επειδή οι χώρες έχουν διαφορετικούς εκπαιδευτικούς θεσμικούς κανόνες», ανέφερε ο εκπαιδευτικός οικονομολόγος Giorgio Di Pietro σε μια τεχνική έκθεση για το Κοινό Κέντρο Ερευνών της ΕΕ.
«Για παράδειγμα, τα επίσημα προσόντα διδασκαλίας μπορούν να αποκτηθούν με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικές χώρες. Σε ορισμένες χώρες, κάποιος γίνεται αυτόματα δάσκαλος όταν ολοκληρώσει το πρόγραμμα προετοιμασίας εκπαιδευτικών, ενώ σε άλλες υπάρχουν πρόσθετα βήματα προς ολοκλήρωση».
