Στο Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής, όχι και πολύ μακριά από σήμερα, στις αρχές του Αυγούστου, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε πει: ‘‘To αντικείμενο μας, σήμερα, είναι τα ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν με τη μείωση της γραφειοκρατίας. Νομίζω ότι είναι μία προσπάθεια, η οποία έχει ξεκινήσει από την κυβέρνησή μας από την πρώτη στιγμή που μας εμπιστεύτηκε ο ελληνικός λαός, το 2019, κι έχουμε, νομίζω, να δείξουμε πολύ συγκεκριμένα και μετρήσιμα αποτελέσματα, σε πολλά διαφορετικά πεδία”, ενώ ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, συμπλήρωσε: ‘‘Τα τελευταία έξι χρόνια έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και αυτό διότι η επιχειρηματικότητα για μας είναι το κλειδί για την ανάπτυξη, για νέες και καλύτερες δουλειές”.
Ακούγοντάς τους κάποιος, προφανώς και θα είχε την αίσθηση, τουλάχιστον, ότι η Ελλάδα, κάνοντας εντυπωσιακά άλματα προόδου στη μείωση της γραφειοκρατίας και συνεπαγωγικά στη διευκόλυνση της οικονομικής δράσης, έχει ήδη μετατραπεί, στα χρόνια της παρούσας διακυβέρνησης, σε ‘‘El Dorado” του παγκόσμιου επιχειρείν. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Πόσο εντός της πραγματικότητας και πόσο κοντά στην αλήθεια είναι οι στομφώδεις ‘‘αυτο-έπαινοι” του Πρωθυπουργού και της ομήγυρής του; Αξίζει τον κόπο να δούμε;
Ναι, αξίζει, το δίχως άλλο. Όταν ψάχνεις, άλλωστε, και όχι όταν αρκείσαι στο του τι σου λένε, πολύ περισσότερο στο τι σου λένε ‘‘προπαγανδιστικά”, οι άλλοι, βρίσκεις το τι όντως συμβαίνει. Πρόσφατα, λοιπόν, δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας του TMF Group, στα οποία εμπεριέχεται και η κατάταξη των χωρών στον δείκτη παγκόσμιας επιχειρηματικής πολυπλοκότητας (Global business complexity index – GBCI https://www.tmf-group.com/globalassets/pdfs/publications/gbci/2025-english.pdf).
O εν λόγω δείκτης εξετάζει το καθεστώς ίδρυσης επιχειρηματικών οργανισμών και σχημάτων σε μια χώρα (establishing business) και περαιτέρω την αντιμετώπιση των επιχειρήσεων από το κράτος κατά την εκδήλωση της συγκεκριμένης δραστηριότητάς τους (running business). Πιο συγκεκριμένα, περνούν από το ‘‘επιστημονικό και ερευνητικό κόσκινο” των ειδικών και ταξινομούνται 79 χώρες του Πλανήτη, οι οποίες καλύπτουν το 94% του παγκόσμιου ΑΕΠ και δέχονται στο έδαφός τους το 95% της ροής των παγκόσμιων άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI). Συνεπώς, στην ουσία εδώ ομιλούμε σχεδόν για την ολότητα των χωρών, στις οποίες υπάρχει και αναπτύσσεται επιχειρηματικότητα παγκοσμίως.
Η ταξινόμηση, ευνοήτως, έχει την εξής λογική: Πρώτη (1η) κατατάσσεται στον δείκτη η χώρα, στην οποία η επιχειρηματικότητα γνωρίζει, είτε σε επίπεδο σύστασης είτε σε επίπεδο λειτουργίας, σε συγκριτικό πλαίσιο πάντα, τα πιο σοβαρά ή δυσεπίλυτα, άκρως ουσιαστικά δηλαδή, εμπόδια, και 79η (κατατάσσεται) η χώρα, όπου εκεί η επιχειρηματικότητα, σε σύγκριση με τις προηγηθείσες 78, βρίσκει μπροστά της τα όσο το δυνατόν λιγότερα κωλύματα ή προσκόμματα από το κράτος.
Τι σημαίνει δε ‘‘επιχειρηματική πολυπλοκότητα”; Ο όρος ταυτίζεται πρακτικά με την εκ της ‘‘κρατικής μηχανής” συνολική ‘‘επιβάρυνση”, υπό την έννοια του γραφειοκρατικού ελέγχου, του νομοθετικού πλαισίου και της ‘‘φιλικότητας” (ή μη) του εν γένει οικονομικού περιβάλλοντος, τόσο στην ίδρυση μιας επιχείρησης, όσο και κατά το στάδιο της λειτουργίας της στην αγορά. Η ‘‘επιβάρυνση” και ο βαθμός της είναι απολύτως καθοριστική καθώς προσθέτει στο κόστος της επιχείρησης και έτσι, αν είναι σημαντική και ο βαθμός της μεγάλος, η επιχείρηση είτε αποφασίζει να μην επενδύσει στη χώρα είτε να περιορίσει τις εργασίες της είτε ακόμη και να τις παύσει.
Επειδή όμως, όσοι δεν έχετε ακούσει ή κάπως πληροφορηθεί για τον ‘‘GBCI 2025”, είστε σίγουρα περίεργοι και θέλετε να μάθετε για τη θέση της Ελλάδας, ευθύς αμέσως σας ‘‘αποκαλύπτω” ότι είμαστε…. ‘‘παγκόσμιοι πρωταθλητές” στην επιχειρηματική πολυπλοκότητα. ‘‘Πιάσαμε κορυφή” στον παγκόσμιο δείκτη που μετρά το ποιες χώρες και το πώς (αυτές οι χώρες) είναι τόσο ‘‘γραφειοκρατικές” που στην ουσία ‘‘πνίγουν” την επιχειρηματικότητα και, αντιστρόφως, το ποιες χώρες και με ποιους τρόπους δημιουργούν προδιαγραφές και συνθήκες στις οικονομίες τους, άκρως επιβοηθητικές ή ενθαρρυντικές για την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων και την παραγωγή πλούτου.
Διαβάζει κάποιος, λοιπόν, στην έκθεση των ειδικών (ίδετε το άνω παρατεθέν link) ότι η Ελλάδα διατηρεί τη θέση της ως η χώρα με την πιο σύνθετη και πολύπλοκη γραφειοκρατία σχετικά με το επιχειρείν, έχοντας μάλιστα μετακινηθεί στην πρώτη θέση το 2024, από τη 2η θέση που κατείχε το 2023. Η χώρα παραμένει ‘‘σκέτη πρόκληση” για όσους επιθυμούν να αναπτύξουν επιχειρηματική δράση σε αυτήν λόγω των συνεχιζόμενων νομοθετικών αλλαγών, ιδίως στον τομέα της λογιστικής και της φορολογίας, καθώς και στα ζητήματα του ανθρώπινου δυναμικού και της μισθοδοσίας των εργαζομένων.
Η έκθεση αναφέρει ότι η προσαρμογή των επιχειρήσεων που ζητεί η νέα νομοθεσία είναι ιδιαιτέρως επαχθής για αυτές. Το σύστημα των ηλεκτρονικών βιβλίων ‘‘my data” που εισήχθη το 2024 αποτελεί παράδειγμα της άνω απαίτησης για προσαρμογή αλλά το κόστος συμμόρφωσης των επιχειρήσεων σε αυτό κυμαίνεται από 100 χιλ. ευρώ έως 1,2 εκατ. ευρώ, το οποίο μάλιστα είναι άκρως επιβαρυντικό κυρίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Η δε εισαγωγή των ψηφιακών καρτών μισθοδοσίας περιπλέκει περαιτέρω το ‘‘τοπίο της μισθοδοσίας”, επηρεάζοντας τομείς όπως ο τουρισμός και η βαριά βιομηχανία. Αυτή όμως η ‘‘στροφή” προς την ηλεκτρονική γραφειοκρατία, ενώ έχει στόχο την απλοποίηση των λειτουργιών, έχει προσθέσει δυσθεώρητη πολυπλοκότητα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Για τις εταιρίες, οι ‘‘πολυπλοκότητες” σημαίνουν υψηλότερο κόστος και κατανομή πόρων για να συμμορφωθούν σε αυτές. Οι μικρομεσαίες, μάλιστα, επιχειρήσεις με τέτοιο ‘‘αυξημένο κόστος λειτουργίας” δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν και αποθαρρύνονται στο να προβούν σε νέες επενδύσεις ή επεκτάσεις της δραστηριότητάς τους. Μακροπρόθεσμα, το τρέχον περιβάλλον αποτρέπει σε ανησυχητικό βαθμό πιθανούς επενδυτές λόγω του υψηλού αρχικού κόστους συμμόρφωσης στην πολύπλοκη και περιττή γραφειοκρατία. Όσον δε αφορά το δίκτυο μεταφορών και τους εμπορικούς διαδρόμους, οι θαλάσσιες αρτηρίες που καταλήγουν στην Ελλάδα είναι ένα πλεονέκτημα και οι πρόσφατες επενδύσεις σε μεγάλα λιμάνια σηματοδοτούν βελτιώσεις, ωστόσο οι βελτιώσεις στα οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα κινούνται με αργό ρυθμό.
‘‘Αυτό που βιώνουμε είναι η μετάβαση από την παραδοσιακή γραφειοκρατία στην ηλεκτρονική γραφειοκρατία. Αυτό συνεπάγεται την ύπαρξη πολλαπλών διαδικτυακών πλατφορμών για υποβολή διαφόρων αιτημάτων και δικαιολογητικών, καθεμία από τις οποίες απαιτεί διαφορετικά διαπιστευτήρια. Αντί να επισκεπτόμαστε κάθε υπηρεσία αυτοπροσώπως, πλέον πλοηγούμαστε σε ηλεκτρονικά συστήματα” σημείωσε χαρακτηριστικά ειδικός του ‘‘Tmf Greece”.
‘‘Ο ελέφαντας βρίσκεται μέσα στο δωμάτιο”, λοιπόν, και κάποιοι όχι μόνο (κάνουν ότι) δεν τον βλέπουν, αλλά ομιλούν κιόλας για ‘‘δωμάτιο στρωμένο με λουλούδια”. Η κατάσταση μάλιστα γίνεται ακόμη πιο ‘‘ανησυχητική” και ‘‘προβληματική” αν αναλογιστεί κάποιος ότι όλα τα παραπάνω αφορούν πρωτίστως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (όπως ήδη διαβάσατε). Στην Ελλάδα, όμως, το 2022 οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις ήταν 731.829 και αποτελούσαν το 99,9% των επιχειρήσεων (στην πραγματική οικονομία της παραγωγής, όχι στον χρηματοπιστωτικό τομέα), απασχολούσαν το 83,5% των εργαζομένων ή 2,2 εκατ. άτομα και παρήγαγαν το 57% της προστιθέμενης αξίας ή 34,8 δισ. ευρώ (ίδετε για περισσότερα στην ομιλία του κ. Γιάννη Στουρνάρα, Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, https://www.bankofgreece.gr/enimerosi/grafeio-typoy/anazhthsh-enhmerwsewn/enhmerwseis?announcement=a66cdf8e-168b-4cd1-86b9-4f7de3e8f4fd).
Σε μια εποχή, επομένως, μεστή από προκλήσεις, που οι χώρες παγκοσμίως έχουν ως βασική προτεραιότητα την οικονομική τους επιβίωση, η Ελλάδα αναφορικά με τη δημιουργία ‘‘αναγκαίων και ικανών” συνθηκών για το επιχειρείν, δηλαδή τη δομική βάση και παραγωγική ‘‘εργαλειοθήκη” της οικονομίας της, μένει, και δη σε επίπεδο Οικουμένης,… ‘‘μετεξεταστέα”.
‘‘Για την Ελλάδα, η απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις βρίσκεται στη συνέχιση της αξιόπιστης δημοσιονομικής πολιτικής, την προσέλκυση επενδύσεων και την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας, την προώθηση της καινοτομίας και τη στροφή προς ένα περισσότερο βιώσιμο αναπτυξιακό υπόδειγμα, το οποίο θα βασίζεται στη διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης και στην ανάπτυξη νέων τομέων με υψηλή προστιθέμενη αξία”, υποστήριξε στην τελευταία έκθεσή του για την ελληνική οικονομία ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, κ. Γιάννης Στουρνάρας ( ίδετε το Δελτίο τύπου της 8-4-2025 για τη έκθεση του 2024 στη σελίδα https://www.bankofgreece.gr/enimerosi/grafeio-typoy/anazhthsh-enhmerwsewn/enhmerwseis?announcement=239c7b57-81cc-4494-9262-21a721714e67).
Πώς να ‘‘προσελκύσεις επενδύσεις”(;), όμως, να ‘‘υλοποιήσεις μεταρρυθμίσεις” (;) και να ‘‘στραφείς σε ένα περισσότερο βιώσιμο αναπτυξιακό υπόδειγμα”(;) σε μια χώρα που ούτε οι πολίτες της πια, πόσο μάλλον οι εγχώριοι και ξένοι επιχειρηματίες και (μεγαλο) επενδυτές, δεν εμπιστεύονται τους θεσμούς της, σε μια χώρα μάλιστα που, όπως τόνισε, πριν μια βδομάδα (στις 15-10-2025), με πολύ νόημα, ο πρώην Πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, ‘‘οδεύει προς μείζονα θεσμική κρίση”, η οποία (θεσμική κρίση), αν αγνοηθεί, θα μας ‘‘οδηγήσει ολοταχώς” σε πολιτική κρίση πρώτου μεγέθους”, που ενδέχεται να ακολουθηθεί ακόμη και από μια …. ‘‘εθνική κρίση”!
Πώς μπορούμε, λοιπόν, έπειτα από τα παραπάνω, θα ρωτούσα εγώ, να λέμε ότι η χώρα στηρίζεται και έχει ακόμη Πρωθυπουργό τον κ. Μητσοτάκη που λέει, αναφορικά με το θέμα που το παρόν κείμενο διαπραγματεύεται, ότι πέτυχε, και δη πέτυχε πολλά, ως προς την ‘‘καταπολέμηση της γραφειοκρατίας” και τη ‘‘διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας”, αλλά τελικά, στην πραγματικότητα, μέσα σε έναν ‘‘βούρκο διαφθοράς και …επιτελικής διαπλοκής”, την έχει φέρει (τη χώρα) στην παγκόσμια ‘‘κορυφή” ως προς την ‘‘επιβάρυνση του επιχειρείν”; Δεν πρέπει να πει, άραγε, και εν προκειμένω (όχι το ‘‘δεν ήξερα” αλλά) το ‘‘απέτυχα” ο Πρωθυπουργός (;), όπως έχει κάνει και σε άλλες περιπτώσεις. Και δεν πρέπει, από εδώ και πέρα όλο και πιο έντονα και πιο συχνά, οι υγιείς πολιτικές δυνάμεις του τόπου, οι υπάρχουσες και όσες στην πορεία προκύψουν, να διαλαλούν ότι ο συγκεκριμένος Πρωθυπουργός είναι όχι απλά και σποραδικά αλλά ‘‘σταθερά αποτυχημένος”(;)…..
Κατερίνη, 22/10/2025
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
Σημείωση: Ακολουθεί ο πίνακας κατάταξης (‘‘Rankings”) για το 2025 του ‘‘Global Business Complexity Index” (GBCI), δηλαδή του παγκόσμιου Δείκτη για την επιχειρηματική πολυπλοκότητα. Η Ελλάδα στην πρώτη θέση.
