Πρόκειται αναμφίβολα για ένα φιλόδοξο στόχο – αν αναλογιστεί κανείς ότι σήμερα η χώρα μας είναι κάτω από 20% στα ποσοστά ανακύκλωσης – αλλά απαραίτητο, αν θέλει να περάσει σε μια νέα εποχή βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων, υιοθετώντας τις βασικές αρχές της κυκλικής οικονομίας.
Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Παραγωγής και Ανακύκλωσης (ΣΕΠΑΝ), με επικεφαλής την πρόεδρο Λένα Μπέλση, παρουσίασε χθες ένα σχέδιο «ρεαλιστικής μετάβασης» που βασίζεται σε τέσσερις άξονες άμεσης παρέμβασης: την ενίσχυση της ανακύκλωσης, την ολοκλήρωση των απαραίτητων υποδομών, τη στελέχωση των δημόσιων υπηρεσιών και την προώθηση της ενεργειακής αξιοποίησης.
Όπως τόνισε η κ. Μπέλση, η χώρα δεν μπορεί να παραμείνει εγκλωβισμένη στο μοντέλο της ταφής, όταν οι περισσότερες ευρωπαϊκές αγορές επενδύουν στην ανακύκλωση και την ανάκτηση ενέργειας. Επισήμανε μάλιστα ότι πουθενά στον κόσμο η μείωση της ταφής των αποβλήτων δεν έγινε χωρίς ενεργειακή αξιοποίηση και ζήτησε, αύξηση του αντίστοιχου τέλους, που παραμένει από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη (35 ευρώ ο τόνος σήμερα από 120 ευρώ σε χώρες όπως η Ιταλία) τονίζοντας ότι δεν μπορεί να μην επιβάλλεται καθώς αποτελεί σοβαρό αντικίνητρο για την ταφή.
Τα μέλη του ΣΕΠΑΝ ξεκαθάρισαν επίσης με απόλυτη σαφήνεια ότι είναι αντίθετοι στην εφαρμογή μεταβατικών λύσεων όπως είναι η καύση σύμμεικτων απορριμμάτων (έχει προβλεφθεί με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου) καθώς θεωρείται μια λύση που θα ανοίξει το δρόμο για την καύση, υπονομεύοντας την ανακύκλωση και την ολοκλήρωση μονάδων ανάκτησης υλικών (εκσυγχρονισμός ΜΕΑ/ΜΑΑ) που προηγούνται της διαχείρισης του υπολείμματος.
Στο πλαίσιο της χθεσινής ενημερωτικής παρουσίασης δόθηκε έμφαση στον τομέα των υποδομών και στην επανεκκίνηση των διαγωνιστικών διαδικασιών για τα έργα της Αττικής , στην οποία παράγεται το 50% των απορριμμάτων της χώρας, χωρίς μέχρι σήμερα να έχουν δοθεί ρεαλιστικές λύσεις για το πρόβλημα της διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε επίσης στην επιτάχυνση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, στην άμεση ολοκλήρωση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) αλλά και στην ταχύτερη εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας για το αλουμίνιο και το πλαστικό (DRS).
Γιατί παίρνουν φωτιά τα ΚΔΑΥ
Παρά τις προσπάθειες των τελευταίων ετών, η ανακύκλωση στη χώρα παραμένει προβληματική. Τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), που αποτελούν σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα της διαχείρισης αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα λόγω της χαμηλής ποιότητας των υλικών που φτάνουν από τους μπλε κάδους. Οι πολίτες, συχνά από άγνοια, ρίχνουν στους κάδους αντικείμενα που δεν ανήκουν εκεί από μπαταρίες και γκαζάκια μέχρι απορρίμματα τροφών και φωτοβολίδες.
Αποτέλεσμα είναι η μείωση της αποδοτικότητας, η αύξηση του κόστους διαχείρισης και ο πολλαπλασιασμός των κινδύνων για τους εργαζόμενους.
Σε αρκετά ΚΔΑΥ, έχουν σημειωθεί δεκάδες περιστατικά πυρκαγιών, εξαιτίας της παρουσίας εύφλεκτων ή επικίνδυνων υλικών, με ορισμένες εγκαταστάσεις να έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές.
Η κ. Μπέλση αναφέρθηκε μάλιστα χθες σε συγκεκριμένο ΚΔΑΥ το οποίο έχει πάρει 35 φορές φωτιά μέσα σε ένα χρόνο!
Η πρόληψη τέτοιων περιστατικών απαιτεί, σύμφωνα με τον ΣΕΠΑΝ, εκπαίδευση των πολιτών, ενημέρωση για τη σωστή χρήση των κάδων και αυστηρούς ελέγχους.
Οι δήμοι και οι…τσαμπατζήδες
Στη συζήτηση αναδείχθηκε και η έλλειψη συντονισμού ανάμεσα στους δήμους, την κεντρική διοίκηση και τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του μπλε κάδου που είναι το μόνο εναλλακτικό σύστημα στο οποίο εμπλέκονται οι ΟΤΑ.
Παράλληλα, παραμένει οξύ το πρόβλημα της εισφοροδιαφυγής από παραγωγούς που αποφεύγουν να συμμετάσχουν στα συστήματα ανακύκλωσης. Οι λεγόμενοι «free riders» εκμεταλλεύονται τις δομές του συστήματος χωρίς να καταβάλουν τις νόμιμες εισφορές, δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό εις βάρος των συνεπών επιχειρήσεων και μειώνοντας τους πόρους που είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία των συλλογικών σχημάτων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΣΕΠΑΝ, η εισφοροδιαφυγή υπολογίζεται σε περίπου 20 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, ποσό που στερεί από το σύστημα κρίσιμους πόρους για δράσεις ενημέρωσης, ελέγχου και βελτίωσης των υποδομών.
Επιπλέον, η πρόεδρος του ΣΕΠΑΝ κάλεσε την Πολιτεία να προχωρήσει σε αυστηρότερους ελέγχους, στην επιβολή ουσιαστικών κυρώσεων και στην απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης για έργα και υποδομές. Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη για στενότερη συνεργασία ανάμεσα σε κράτος, περιφέρειες, δήμους και επιχειρήσεις, προκειμένου να επιτευχθεί ένα ενιαίο και διαφανές σύστημα διαχείρισης.
