Μου κάνει εντύπωση το βιβλίο «Χριστιανική ηθική» του Αγίου Νεκταρίου που διδασκόταν στους σπουδαστές της Εκκλησιαστικής Ριζαρείου Σχολής της οποίας Διευθυντής για 14 χρόνια διετέλεσε ο Άγιος Νεκτάριος.
του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου
Φαίνεται μέσα στο βιβλίο το πνεύμα ελευθερίας με το οποίο ζούσε την Ορθοδοξία ο άγιος, ενώ δυστυχώς πολλοί από εμάς με την στενοκεφαλιά μας συχνά την ζούμε σαν σκλαβιά.
Για παράδειγμα λέει ο άγιος Νεκτάριος αν μια πράξη δεν είναι στην πραγματικότητα αμαρτία αλλά εσύ νομίζεις ότι είναι αμαρτία και παρ’ όλα αυτά υποχωρήσεις και την κάνεις, θεωρείται αμαρτία για σένα, επειδή η καρδιά σου είχε κακιά πρόθεση. Ας τ’ ακούσουν αυτό οι Ηθικιστές που κρίνουν τους ανθρώπους από τις πράξεις τους και όχι από την πρόθεση της καρδιάς τους. Σ’ ένα άλλο σημείο λέει, η ορκωμοσία που απαγορεύει ο Χριστός είναι μόνο στις μεταξύ μας σχέσεις, όχι αν σε καλέσουν οι Αρχές και πρέπει να ορκιστείς όπως στο Δικαστήριο, στις ΕΔΕ κλπ.
Στην σελίδα 152 μιλάει ο άγιος για την αξία της ανθρώπινης ζωής. Επειδή είναι πολύ επίκαιρο το θέμα στις μέρες μας παραθέτω τι λέει και προσθέτω και μερικές δικές μου σκέψεις :
«Καθήκον έχει ο άνθρωπος να επιμελήται του εαυτού σώματος προς συντήρησιν, ανάπτυξιν και προαγωγήν αυτού και διατήρησιν της αισθητικής ζωής. Όθεν οφείλει να αποφεύγη πάν ότι δύναται να βλάψη αυτήν. Η προς το σώμα περιποίησις είναι συγχρόνως και έμμεσος περιποίησις της πνευματικής ημών φύσεως, διότι είναι υπουργός του πνεύματος και όργανον υπηρετικόν των απαιτήσεων αυτού. Καθ’ όσον δε το πνεύμα συνάπτεται μετά του θείου πνεύματος το σώμα γίνεται υπηρετικόν και των θείων βουλών.».
Ο άνθρωπος έχει καθήκον να επιμελείται το σώμα του ώστε να είναι όχι μόνο υγιές αλλά και σε καλή φυσική κατάσταση. Οφείλει να αποφεύγει ότι θα μπορούσε να βλάψει το σώμα του. Η περιποίηση προς το σώμα είναι ουσιαστικά περιποίηση προς την ψυχή, επειδή το σώμα είναι υπηρέτης της ψυχής. Και επειδή με το πνεύμα επικοινωνούμε με τον Θεό, το σώμα γίνεται και υπηρέτης των θείων βουλών. Καταλάβατε λοιπόν γιατί ο εχθρός πολεμάει τόσο την καλή μας φυσική κατάσταση ; Προσωπικά θυμάμαι το πάθος που είχα με την τηλεόραση, τότε που είχαν βγει τα πολλά κανάλια, δεν με άφηνε το βράδυ να κοιμηθώ για να μη ξεκουράζομαι. Οι πολυήμερες εκδρομές των Λυκείων βελτιώνουν την φυσική κατάσταση του σώματος των μαθητών ή τα φέρνουν στα όρια της αντοχής τους ;
«Εντεύθεν η προς το σώμα περιποίησις δέον εστί να τελή τοιαύτη, ώστε το σώμα να αποβαίνη χρήσιμον όργανον του πνεύματος και του ενεργούντος δι αυτού θείου πνεύματος. Η ζωή είναι το ύψιστον των αγαθών των υπό του Θεού χορηγηθέντων αυτώ φυσικών αγαθών. Διό οφείλει να αποδίδη αυτή την προσήκουσαν αξίαν και να μη θυσιάζη αυτήν χάριν των φυσικών αγαθών».
Πρέπει λοιπόν να έχει το σώμα του ο άνθρωπος σε τόσο καλή φυσική κατάσταση ώστε να αποτελεί χρήσιμο βοηθό της ψυχής του και στη συνέχεια υπηρέτη του θελήματος του Θεού. Γιατί από όλα τα φυσικά αγαθά η ζωή είναι το πολυτιμότερο και δεν πρέπει να την θυσιάζει ο άνθρωπος για να κερδίσει άλλα φυσικά αγαθά. Τι να πρωτοπείς εδώ ! Να θυμηθούμε ανθρώπους που καταστρέφουν την υγεία τους ή και την ζωή τους για να βγάλουν πολλά χρήματα, αυτούς που αυτοκτόνησαν επειδή χρεοκόπησαν, ή και τους μαθητές που είναι ψόφιοι στο Σχολείο επειδή ξενύχτισαν με το κινητό στο διαδίκτυο … Έχετε δει τι κατακόκκινα είναι τα μάτια των αλκοολικών ή πόσο θολά των φανατικών καπνιστών, για να μην αναφερθούμε σε χρήστες ουσιών και τόσα άλλα.
«Το καθήκον της διατηρήσεως της αισθητικής ζωής παύει, όταν η συντήρησις αυτής εξαρτάται εξ ετέρας βουλήσεως και χορηγείται υπό συνθήκας αντιστρατευομένας προς τον ηθικόν ή θρησκευτικόν νόμον. Διό εξαγόρασις της φυσικής ζωής δια της αρνήσεως των ηθικών και θρησκευτικών αυτού πεποιθήσεων είναι ασέβεια προς τε την πνευματικήν ημών φύσιν, και προς τον Θεόν, και άσκοπος της ζωής διατήρησις. Διότι ουδένα πλέον σκοπόν εκπληροί, τουναντίον η θυσία της ζωής εν τοιαύτη περιπτώσει είναι επιβαλλομένη υποχρέωσις, και υψίστη αρετή, διότι θνήσκει ο την ζωήν υπέρ της αρετής θυσιάζων υπέρ του εν τω κόσμω προορισμού αυτού. Προς την περί αισθητικής ζωής έννοιαν της χριστιανικής ηθικής αντιστρατεύεται η προς τον θάνατον δειλία και η περιδεής μέριμνα προς συντήρησιν του σώματος και της αισθητικής ζωής. Η χριστιανική ηθική απαιτεί φροντίδα λελογισμένην και απηλλαγμένην παραλόγου μερίμνης και δειλίας και φόβου».
Ώστε λοιπόν σύμφωνα με τον άγιο Νεκτάριο υπάρχουν και περιπτώσεις που πρέπει να προτιμήσουμε να πεθάνουμε παρά να συνεχίσουμε να ζούμε ; Ναι, όταν η διατήρηση της ζωής εξαρτάται από άλλους οι οποίοι για να επιτρέψουν να ζήσουμε μας βάζουν σαν όρο την άρνηση των ηθικών και θρησκευτικών μας πεποιθήσεων. Για παράδειγμα στην περίπτωση αυτή υπάγονται οι άγιοι Μάρτυρες της Εκκλησίας μας. Έντεκα εκατομμύρια Χριστιανοί επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας επέλεξαν τον θάνατο με φρικτά βασανιστήρια παρά να θυσιάσουν στα είδωλα. Νέφη Νεομαρτύρων επί Τουρκοκρατίας επέλεξαν τον βασανιστικό θάνατο παρά να αρνηθούν την πίστη στον Χριστό και να γίνουν Μουσουλμάνοι.
Την 19χρονη Κυράννα από την Όσσα της Θεσσαλονίκης 7 μέρες την έδερναν οι Τούρκοι για να δεχθεί να γίνει Μουσουλμάνα. Τελικά ξεψύχησε στις 28 Φεβρουαρίου του 1751. Την Στις 23 Μαΐου του 1996 (επί Προεδρίας Γιέλτσιν) Τσετσένοι πήραν 4 αιχμαλώτους Ρώσους στρατιώτες, μεταξύ των οποίων και τον Ευγένιο Ροντιόνωφ, για να τους σκοτώσουν. Πρώτα σκότωσαν τους τρεις συναιχμαλώτους του. Έπειτα, πρότειναν για τελευταία φορά στον Ευγένιο να βγάλει το Σταυρό λέγοντας ότι «ορκιζόμαστε στον Αλλάχ ότι θα ζήσεις». Ο Ευγένιος και πάλι αρνήθηκε και τότε υπέστη το φρικτό του μαρτύριο. Τον έσφαξαν με μαχαίρι κόβοντας εντελώς το κεφάλι του, αλλά δεν τόλμησαν να βγάλουν το Σταυρό από το λαιμό του. Τον έθαψαν μεν με το σταυρό, αλλά χωρίς το κεφάλι.
Μη νομίσουμε όμως ότι είναι τόσο εύκολο να προτιμήσουμε τον θάνατο από το να αρνηθούμε τις ηθικές και θρησκευτικές μας πεποιθήσεις. Επί Τουρκοκρατίας οι περισσότεροι, ολόκληρα χωριά και μάλιστα με τον παπά και τον Δεσπότη γινόντουσαν Μουσουλμάνοι και όχι πάντα για να γλιτώσουν την ζωή τους, απλώς γιατί δεν άντεχαν την βασανιστική ζωή. Αναφέρει ο άγιος Νικόδημος την περίπτωση μιας μητέρας που εξισλαμίστηκε μαζί με τις δυο κόρες της και μάλιστα λέει «έλεγαν κλαίγοντας τα φοβερά της εξωμοσίας λόγια». Φαντάζεστε τι βρισιές προς τον Χριστό και την Παναγία θα τους ανάγκαζαν να λένε και τι εικόνες να πατήσουν και τι άλλο δεν ξέρω …
«Οι Παίδες ευσεβεία συντραφέντες, δυσσεβούς προστάγματος καταφρονήσαντες, πυρός απειλήν ουκ επτοηθησαν»(καταβασία των Χριστουγέννων). Τα 3 παιδιά των Εβραίων στην Βαβυλώνια αιχμαλωσία δεν φοβήθηκαν την απειλή του Ναβουχοδονόσορ ότι όποιος αρνηθεί να προσκυνήσει την εικόνα του θα ριφθεί στην φωτιά. Ναι αλλά που βρήκαν την δύναμη για να το κάνουν ;
«Ευσεβεία συντραφέντες». Μέσα στο παλάτι του Βασιλιά που υπήρχε η καλύτερη κουζίνα και οι απολαύσεις, αυτά ζούσαν με νηστεία και προσευχή. Έλεγε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός που όργωνε την Ελλάδα για να δυναμώσει τους σκλαβωμένους προγόνους μας να μην εξισλαμιστούν : «Αν έρθει το παιδί σου και σου πει πεινάω, να το πάρεις μπροστά την εικόνα του Χριστού και να του πεις. Παιδί μου εγώ δεν έχω ψωμί να σου δώσω, παρακάλεσε τον Χριστό να σου δώσει».
