Το γαλανόλευκο κουτάκι μοιάζει με οποιοδήποτε άλλο μπορεί να βρείτε στο διάδρομο των αναψυκτικών. Ωστόσο, το UDA – που σημαίνει United to Defeat Ageing (Ενωμένοι για να νικήσουμε τη γήρανση) – είναι κάτι περισσότερο από ένα νέο ρόφημα κομπούτσα – είναι ένα μείγμα επτά συμπληρωμάτων που προάγουν τη μακροζωία και υπόσχονται να επιβραδύνουν τη διαδικασία της γήρανσης.
Το ποτό ανήκει σε ένα νέο είδος μορίων μακροζωίας, τα οποία στοχεύουν στη γήρανση σε κυτταρικό επίπεδο – επιδιώκοντας να συγκρατήσουν την υποβάθμιση του DNA μας που συμβαίνει καθώς γερνάμε. Πρόκειται για μια φόρμουλα για να διατηρήσουμε το σώμα μας νεότερο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Καθόλου κακή υπόσχεση από ένα κουτάκι.
Μια κοινωνία που λατρεύει τα νιάτα
Μέχρι πρόσφατα, οι πανάκεια κατά της γήρανσης έμοιαζε με επιστημονική φαντασία, και η προσφορά της UDA είναι πράγματι ακόμη ένα πρωτότυπο, που περιμένει άδεια κυκλοφορίας νέων τροφίμων. Αλλά τα μόρια μακροζωίας που περιέχει είναι όλα ήδη διαθέσιμα σε μορφή συμπληρώματος. Σημαντικοί παίκτες της βιομηχανίας, όπως η Amway, η Solgar, η GNC Holdings και η Herbalife, προσφέρουν προϊόντα που περιέχουν βασικά μόρια μακροζωίας, όπως NMN (μονονουκλεοτίδιο νικοτιναμιδίου), AKG (α-κετογλουταρικό οξύ), L-θεανίνη και άλλα. Αυτά τα συμπληρώματα επικεντρώνονται στην αναπλήρωση των κυττάρων, με στόχο την παράταση της «διάρκειας της υγείας μας» – ή της «ζωής στα χρόνια μας», όπως το θέτει ο δημιουργός του ποτού Avi Roy, ένας βιοϊατρικός επιστήμονας με σπουδές στην Οξφόρδη και πρώην πρόεδρος του Ιδρύματος Ερευνών Βιογεροντολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αντί να μας ξανακάνουμε 21 ετών ή να μας βοηθήσουμε να παγώσουμε το χρόνο με τον τρόπο που φαίνεται να ελπίζουν οι δισεκατομμυριούχοι της Silicon Valley, αυτός ο αναπτυσσόμενος τομέας των συμπληρωμάτων μακροζωίας επικεντρώνεται στο να μας κάνει να γερνάμε πιο αργά, καλύτερα και πιο δυνατά, και προέκυψε από πολυετείς έρευνες γεροντολογίας σε ιατρικά ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο.
Μερικοί μεγαλώνουν, άλλοι ωριμάζουν;
Η αποστολή μεγάλου μέρους αυτής της έρευνας, εξηγεί ο Matt Kaeberlein, διευθυντής του Healthy Aging and Longevity Research Institute στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, είναι η εύρεση των «χαρακτηριστικών της γήρανσης», 10 περίπου από τα οποία έχουν πλέον «ως επί το πλείστον συμφωνηθεί». Σε αυτά περιλαμβάνεται η μείωση των τελομερών, όπου τα κύτταρα γίνονται τόσο κοντά που δεν μπορούν πλέον να διαιρεθούν, καθιστώντας τα ανενεργά – μια διαδικασία που έχει συνδεθεί όχι μόνο με τη γήρανση αλλά και με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και θανάτου.
Άλλα σημάδια της γήρανσης περιλαμβάνουν την πτώση της μιτοχονδριακής λειτουργίας – με απλά λόγια, η μπαταρία του κυττάρου αδειάζει- και τη γονιδιωματική αστάθεια, όπου οι διαδικασίες που ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα διαιρούνται γίνονται ελαττωματικές. «Μπορούμε να επηρεάσουμε άμεσα αυτά τα χαρακτηριστικά» λέει ο Kaeberlein. «Είτε επιβραδύνοντας την υποβάθμιση, είτε σε ορισμένες περιπτώσεις αντιστρέφοντας πραγματικά τις βλαβερές διαδικασίες, ώστε να μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε τη λειτουργία».
O Bryan Johnson θέλει να ανατρέψει τον χρόνο
Η γήρανση είναι ασθένεια από μόνη της
Δεδομένου ότι η ηλικία παραμένει η μεγαλύτερη απειλή για την υγεία μας (ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την κατέγραψε για πρώτη φορά ως αυτοτελή πάθηση στη Διεθνή Ταξινόμηση των Ασθενειών του 2018), αυτό φαίνεται να αποτελεί αιτία αισιοδοξίας. Ενώ οι ανακαλύψεις στην ιατρική έχουν αλλάξει ριζικά το πόσο καιρό μπορούμε να μείνουμε ζωντανοί, όσον αφορά την διάρκεια της υγείας, η επιστήμη έχει μείνει πίσω. Έχοντας κάνει άλματα στην κατανόηση του τρόπου θεραπείας των ανίατων ασθενειών και παθήσεων, ο ιατρικός κόσμος, λέει ο Roy, πρέπει να στρέψει την προσοχή του στα «πράγματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να ευημερήσουμε».
Επισημαίνει το NMN (ένα φυσικό μόριο), το οποίο είναι ένα από αυτά τα συστατικά που περιέχονται στο δοχείο μακροζωίας του. Δημοφιλές από τον David Sinclair, τον καθηγητή του Χάρβαρντ, οι ισχυρισμοί του οποίου σχετικά με τα οφέλη του τού έχουν προσδώσει λατρεία, «έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα του NAD+ (νικοτιναμιδικό αδενινικό δινουκλεοτίδιο), το οποίο παίζει κρίσιμο ρόλο στην επιδιόρθωση του DNA, την παραγωγή ενέργειας και την κυτταρική σηματοδότηση» λέει ο Roy. Αυτό περιλαμβάνει την αντιστροφή της μιτοχονδριακής δυσλειτουργίας, ένα από αυτά τα πρωταρχικά χαρακτηριστικά της κυτταρικής γήρανσης.
Νέα ονόματα πέφτουν στο τραπέζι
Αλλά το NMN δεν είναι το μόνο μόριο μακροζωίας για το οποίο η βιομηχανία είναι ενθουσιασμένη. Η πολυφαινόλη κερκετίνη απομακρύνει τα επιβλαβή γηρασμένα κύτταρα πριν συσσωρευτούν- το αντιοξειδωτικό AKG αναστέλλει την αποικοδόμηση των πρωτεϊνών στους μύες- η ουρολιθίνη Α έχει αποδειχθεί ότι επαναφέρει ενέργεια στα κύτταρα- και ορισμένες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η συνθετική ορμόνη DHEA (δεϋδροεπιανδροστερόνη) επιβραδύνει τη γήρανση τόσο στα κύτταρα όσο και στο δέρμα. Η κουερσετίνη, η πιο διαδεδομένη, πωλείται από τον γίγαντα των βιταμινών Solgar προς 20,50 λίρες Αγγλίας για ένα βάζο με 50 κάψουλες, ενώ η Holland & Barrett έχει επίσης μια προσφορά με δική της μάρκα.
Στους κύκλους της μακροζωίας, η μετφορμίνη – ένα φάρμακο για τον διαβήτη τύπου 2, παρόμοιο με το φάρμακο για τον διαβήτη που περιέχει σεναγλουτίδη και τελευταία καταναλώνεται μαζικά για την απώλεια βάρους – αποτελεί τακτικό στοιχείο. Το παίρνουν σκληροπυρηνικοί, όπως ο Bryan Johnson, ο Αμερικανός επιχειρηματίας που νωρίτερα φέτος έγινε πρωτοσέλιδο με ένα σχέδιο τροποποίησης του σώματός του, το οποίο ελπίζει ότι θα τον κάνει να διαρκέσει για πάντα. Η ρουτίνα του Τζόνσον, ύψους 2 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο (1,6 εκατ. λίρες), περιλαμβάνει την κατάποση 100 χαπιών την ημέρα, την παρακολούθηση κάθε τομέα της υγείας του, από την ακοή μέχρι τη λειτουργία του ήπατος, και την απασχόληση μιας ομάδας 30 γιατρών και επιστημόνων για να διασφαλιστεί ότι κάθε ευκαιρία για να γυρίσει πίσω το ρολόι αξιοποιείται. «Αφήνω ένα σύστημα δεδομένων και επιστήμης να διευθύνει το σώμα μου» δήλωσε ο 45χρονος Τζόνσον σε πρόσφατο ντοκιμαντέρ. Το πρόγραμμά του είναι υπεύθυνο για την απώλεια πέντε βιολογικών χρόνων από την ηλικία του και την πνευμονική ικανότητα ενός εφήβου.
Για όσους διστάζουν στην προοπτική του υπερ-εντατικού προγράμματος του Τζόνσον, τα συμπληρώματα είναι πιθανότατα το ευκολότερο σημείο εισόδου στον κόσμο της παράτασης της ζωής. Ωστόσο, πολλοί στον τομέα της υγιούς γήρανσης πιστεύουν ότι δεν έχουν γίνει αρκετά μεγάλες δοκιμές για να αποδειχθεί ότι λειτουργούν στην πράξη στο ανθρώπινο σώμα στις δόσεις που χορηγούνται σε μορφή συμπληρώματος.
Αλλάζει η εικόνα του ηλικιωμένου ανθρώπου
Ο καθηγητής Richard Barker OBE, πρώην καθηγητής του UCL και μέλος της κοινοβουλευτικής ομάδας όλων των κομμάτων για την υγεία και τη μακροζωία, λέει ότι πολλά συστατικά υποστηρίζονται με βάση «σε μεγάλο βαθμό ανεκδοτολογικά στοιχεία ή αρκετά μικρές ανθρώπινες μελέτες». Ακόμα και η τελευταία έρευνα του Sinclair, για παράδειγμα, περιλάμβανε μόνο 30 συμμετέχοντες- η μεγαλύτερη μελέτη NMN μέχρι σήμερα μελέτησε 80 άτομα. Σε αντίθεση με τις χιλιάδες ή και δεκάδες χιλιάδες ασθενείς που συνήθως συμμετέχουν στις δοκιμές των φαρμακευτικών εταιρειών, αυτή η νεογέννητη βιομηχανία βασίζεται μέχρι στιγμής είτε σε μικρότερες ομάδες είτε σε δοκιμές τρωκτικών που δεν έχουν ακόμη αναπαραχθεί σε ανθρώπους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μειωθεί η υπόσχεση αυτών των πρώτων αποτελεσμάτων. Ο Barker παίρνει DHEA κάθε μέρα, παρακινούμενος από τις αρχικές μελέτες, παρόλο που αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχουν «αδιάσειστα στοιχεία» για τα οφέλη της σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. «Καθώς ο τομέας συνεχίζει να ωριμάζει, θα χρειαστούμε κατάλληλες κλινικές μελέτες για ορισμένα από αυτά τα μόρια, προκειμένου να τεκμηριώσουμε σε μεγάλους αριθμούς τις έμμεσες ενδείξεις που επιβεβαιώνουν οι μικρές μελέτες».
Στο παιχνίδι και οι κυβερνήσεις
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα θέμα που έγινε πρόσφατα πρωτοσέλιδο όταν η κορυφαία ερευνήτρια της Silicon Valley, την Cynthia Kenyon κάλεσε τις κυβερνήσεις και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα να παρέμβουν για να προωθήσουν και να χρηματοδοτήσουν αυτόν τον τομέα της επιστήμης. Τόνισε ότι η έρευνα υποχρηματοδοτείται και αγνοείται από τη φαρμακοβιομηχανία επειδή πολλά από τα φάρμακα δεν έχουν κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και είναι σχετικά φθηνά, επομένως είναι απίθανο να οδηγήσουν σε κέρδη. Ως συμπληρώματα και όχι ως φάρμακα, τα μόρια μακροζωίας συνήθως γλιτώνουν από την αυστηρή ρυθμιστική διαδικασία έγκρισης, γεγονός που θα μπορούσε να σημαίνει ότι «δεν υπάρχει πραγματικά κανένα κίνητρο για αυτές τις εταιρείες που εμπορεύονται τα συμπληρώματα να δείξουν πραγματικά ότι λειτουργούν» σύμφωνα με τον Kaeberlein. «Και αν έκαναν μια κλινική δοκιμή, μπορεί να ανακαλύψουν ότι δεν λειτουργεί.
»Έτσι, στην πραγματικότητα, υπάρχει αντικίνητρο για αυτές τις εταιρείες να αποδείξουν την αποτελεσματικότητά τους» λέει.
Από αυτά που ισχυρίζονται ότι βοηθούν την υγιή διάρκεια ζωής, ενώ δεν κάνουν τίποτα τέτοιο, ένα μικρό πλεονέκτημα είναι ότι οι επιδράσεις τους είναι αρκετά ήπιες – ή ανύπαρκτες – ώστε να σημαίνουν ότι «δεν πρόκειται να βλάψουν κανέναν, τουλάχιστον όχι σοβαρά».
