Ανάμεσα στις σύγχρονες μορφές ευεξίας που αναδύονται διεθνώς, η Δασοθεραπεία —γνωστή διεθνώς ως Shinrin-yoku— αποτελεί μια φυσική, απλή αλλά βαθιά θεραπευτική εμπειρία που κερδίζει έδαφος και στην Ελλάδα.
Γράφει ο Θεοχάρης Στύλος (*)
Τι είναι η Δασοθεραπεία.
Ο όρος Shinrin-yoku σημαίνει κυριολεκτικά «λουτρό στο δάσος». Πρόκειται για μια ιαπωνική πρακτική που καθιερώθηκε επισήμως τη δεκαετία του 1980, όταν η ιαπωνική κυβέρνηση την εισήγαγε ως μέρος εθνικής στρατηγικής για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας. Στόχος δεν ήταν η πεζοπορία ή η άθληση, αλλά η συνειδητή βύθιση στις αισθήσεις και η βαθιά επαφή με τη φύση.
Η Δασοθεραπεία δεν είναι απλώς μια βόλτα στο δάσος. Είναι μια ολιστική εμπειρία, όπου ο άνθρωπος «αφουγκράζεται» τη φύση με όλες του τις αισθήσεις:
Ακούει το θρόισμα των φύλλων,
Παρατηρεί τις αποχρώσεις του φωτός μέσα από τα κλαδιά,
Αγγίζει τον κορμό ενός δέντρου,
Μυρίζει το βρεγμένο χώμα,
Γεύεται τον καθαρό αέρα.
Η επιστημονική κοινότητα έχει τεκμηριώσει ότι η επαφή με το δάσος επιφέρει πραγματικές, μετρήσιμες αλλαγές στον οργανισμό: μείωση των επιπέδων κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες), ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, βελτίωση του ύπνου και της διάθεσης.
Επιστημονικά Οφέλη.
Η δασοθεραπεία έχει αποτελέσει αντικείμενο εκατοντάδων μελετών διεθνώς. Σύμφωνα με έρευνες του Ιαπωνικού Πανεπιστημίου Chiba και του Πανεπιστημίου του Κιότο:
Τα άτομα που περνούν τουλάχιστον δύο ώρες την εβδομάδα σε δασικό περιβάλλον παρουσιάζουν αισθητή μείωση του άγχους και βελτίωση της ψυχολογικής τους διάθεσης.
Οι φυτοκτόνες ουσίες (φυσικά αιθέρια έλαια που απελευθερώνουν τα δέντρα, ιδίως τα πεύκα, τα έλατα και τα κυπαρίσσια) αυξάνουν τον αριθμό των κυττάρων ΝΚ (Natural Killers) του ανοσοποιητικού, τα οποία καταπολεμούν ιούς και καρκινικά κύτταρα.
Η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός ρυθμός μειώνονται, ενώ ο οργανισμός ρυθμίζει ευκολότερα τα επίπεδα σακχάρου.
Οι συμμετέχοντες βιώνουν ενίσχυση της συγκέντρωσης, της δημιουργικότητας και της εσωτερικής γαλήνης.
Η δασοθεραπεία, συνεπώς, δεν είναι μια ρομαντική ιδέα, αλλά μια τεκμηριωμένη πρακτική πρόληψης και ενίσχυσης της υγείας.
Η Εφαρμογή στην Πράξη.
Η διαδικασία της δασοθεραπείας δεν απαιτεί εξοπλισμό ούτε ειδικές δεξιότητες. Αυτό που χρειάζεται είναι πρόθεση, χρόνος και σεβασμός. Ένας οδηγός δασοθεραπείας συνήθως καθοδηγεί την εμπειρία μέσα από συγκεκριμένα στάδια:
Επιλογή φυσικού τόπου με ησυχία, καθαρό αέρα και αρμονία τοπίου.
Αργό, σιωπηλό περπάτημα, χωρίς στόχο απόστασης ή επίδοσης.
Ενεργοποίηση των αισθήσεων: ακρόαση, παρατήρηση, αφή, οσμή.
Στάσεις ενσυνειδητότητας: καθισμένοι ή όρθιοι, παρατηρούμε τη φύση γύρω μας και μέσα μας.
Κλείσιμο της εμπειρίας με έναν διαλογισμό ή μια ήρεμη συζήτηση γύρω από το πώς νιώθουμε.
Η όλη διαδικασία μπορεί να διαρκέσει από μία έως τρεις ώρες και συχνά συνοδεύεται από πρακτικές αναπνοής, γιόγκα ή mindfulness.
Η Ελλάδα ως φυσικό πεδίο Δασοθεραπείας.
Η χώρα μας διαθέτει μια ανεκτίμητη φυσική κληρονομιά, ιδανική για ανάπτυξη της Δασοθεραπείας. Με πάνω από 25% της έκτασής της καλυμμένη από δάση, και με ποικιλία μικροκλιμάτων, η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει εμπειρίες που συνδυάζουν τη φύση με τον πολιτισμό.
Από τα δάση του Ταϋγέτου και του Πηλίου, μέχρι τον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας, ο επισκέπτης μπορεί να βιώσει διαφορετικά είδη φυσικής ενέργειας. Ωστόσο, μια περιοχή που ξεχωρίζει για τις δυνατότητές της είναι η Πιερία.
Η Πιερία: ένας φυσικός θησαυρός που περιμένει να αναδειχθεί
Η Πιερία είναι ένας τόπος όπου το βουνό συναντά τη θάλασσα, η μυθολογία συνυπάρχει με τη φύση και η ηρεμία παραμένει αυθεντική. Οι καταπράσινες πλαγιές του Ολύμπου —του βουνού των θεών— αποτελούν ένα ιδανικό φυσικό “εργαστήριο” δασοθεραπείας. Τα πανάρχαια δάση με οξιές, καστανιές και έλατα προσφέρουν μια ατμόσφαιρα σχεδόν ιερής γαλήνης, που δύσκολα συναντά κανείς αλλού.
Τα χωριά της Πιερίας, όπως, ο Άγιος Δημήτριος, η Μηλιά, η Βρυα, η Ρυτινη, η Παλιόστανη, η Σκοτίνα,, αποτελούν μικρούς θύλακες αυθεντικότητας, σχεδόν ανέγγιχτους από τον μαζικό τουρισμό. Εκεί, ο επισκέπτης μπορεί να συνδυάσει τη δασοθεραπεία με την τοπική φιλοξενία, τη γαστρονομία και τη λαϊκή παράδοση.
Στα μονοπάτια γύρω από το Ελατοχώρι, το άρωμα των πεύκων αναμειγνύεται με το κελάηδισμα των πουλιών, ενώ στο Λιτόχωρο, τα μονοπάτια του Ενιπέα προσφέρουν την απόλυτη εμπειρία ψυχικής αποφόρτισης. Οι μικρές τοπικές κοινότητες, μακριά από τον τουριστικό κορεσμό, μπορούν να αποτελέσουν πυρήνες ανάπτυξης θεματικού τουρισμού ευεξίας — μια προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης για την περιοχή μας.
Δασοθεραπεία και βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.
Η ανάπτυξη οργανωμένων προγραμμάτων δασοθεραπείας μπορεί να αποτελέσει μοχλό ήπιας τουριστικής ανάπτυξης για περιοχές όπως η Πιερία. Δεν απαιτεί μεγάλες υποδομές ή επενδύσεις, αλλά γνώση, σεβασμό και σωστή καθοδήγηση.
Με την εκπαίδευση πιστοποιημένων οδηγών δασοθεραπείας, τη δημιουργία θεματικών διαδρομών και τη συνεργασία με τοπικούς φορείς και καταλύματα, η Πιερία θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πρότυπο προορισμό ευεξίας στη Βόρεια Ελλάδα. Η σύνδεση με τη μυθολογία του Ολύμπου και τη θεραπευτική διάσταση της φύσης μπορεί να δημιουργήσει μια εμπειρία που να συνδυάζει το πνευματικό, το πολιτιστικό και το φυσικό στοιχείο.
Μια πρόσκληση επιστροφής.
Η Δασοθεραπεία δεν είναι μια πολυτέλεια για λίγους. Είναι μια επιστροφή στην ανθρώπινη φύση, μια υπενθύμιση ότι ο ρυθμός της καρδιάς μας συγχρονίζεται με τον παλμό του δάσους.
Η Πιερία, με τα παρθένα τοπία της, τα ήρεμα χωριά της και τον μυθικό της Όλυμπο, μπορεί να γίνει σημείο αναφοράς αυτής της νέας φιλοσοφίας ζωής. Μιας φιλοσοφίας που δεν ζητά τίποτε άλλο παρά λίγο χρόνο, ησυχία και σεβασμό στη γη που μας θρέφει.
Συμπέρασμα
Η Δασοθεραπεία δεν είναι μόδα, αλλά ανάγκη. Είναι η φυσική απάντηση στην ασφυκτική καθημερινότητα των πόλεων και η απόδειξη ότι η φύση εξακολουθεί να αποτελεί την καλύτερη “ιατρική”.
Σε περιοχές όπως η Πιερία, όπου η φύση παραμένει αυθεντική και ανεξερεύνητη, η δασοθεραπεία μπορεί να γίνει όχι μόνο πηγή υγείας και γαλήνης, αλλά και ευκαιρία αναγέννησης για τις τοπικές κοινωνίες.
* Θεοχάρης Στύλος
Πρόεδρος Πνευματικής Κίνησης Σκοτίνας και Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Συγγραφέων Πιερίας.
