Aπό την νέα ρύθμιση του υπουργείου Εργασίας μπορούν να ωφεληθούν περισσότερα από 340.000 ΑΦΜ μη μισθωτών, δηλαδή ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών που έχουν βεβαιωμένες οφειλές πριν το 2012.
Η εν λόγω ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα συνταξιοδότησης σε χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους με οφειλές άνω των 20.000 ευρώ, να διαγράψουν χρέη και συνταξιοδοτηθούν με μικρότερο ποσό σύνταξης, αλλά και σε αγρότες με οφειλές άνω των 6.000 ευρώ.
Όσον αφορά τους ασφαλισμένους που χρωστούν οι επιχειρήσεις τις εισφορές τους, ο ασφαλιστικός χρόνος πριν το 2012 θα μετράει κανονικά ακόμη και αν δεν αποπληρωθούν, ενώ δεν ισχύει το ίδιο για όσους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες δεν τις πληρώσουν. Τα χρόνια που θα παραγραφούν αυτόματα και δεν θα προσμετρηθούν στον ασφαλιστικό τους βίο.
Με αυτό τον τρόπο λαμβάνεται ειδική μέριμνα για όσους οφειλέτες ρύθμισαν χρέη πέραν της δεκαετίας, ώστε να μην αδικηθούν παρότι ήταν συνεπείς. Στις περιπτώσεις αυτές και μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, το παραγεγραμμένο ποσό αφαιρείται από τη ρύθμιση και τα ποσά που έχουν καταβληθεί καλύπτουν την υπόλοιπη οφειλή.
Σύμφωνα με διευκρίνιση του υπουργείου Εργασίας, δεν σβήνονται οι οφειλές, αν κάποιος δεν πληρώσει μέσα στη 10ετία. Αρκεί μια ειδοποίηση από τον ΕΦΚΑ, ώστε η παραγραφή να διακόπτεται και η 10ετία να ξεκινά εκ νέου από την ειδοποίηση. Ο χρόνος για την παραγραφή ξεκινά να μετρά από την 1η Ιανουαρίου του έτους που ακολουθεί αυτό κατά το οποίο γεννήθηκε η οφειλή.
Τι θα προβλέπει η διάταξη
Με την προτεινόμενη ρύθμιση του υπουργείου Εργασίας μειώνεται ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο ΕΦΚΑ για να βεβαιώσει και να εισπράξει απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές σε 10 χρόνια, από 20 χρόνια που είναι σήμερα. Εάν η απαίτηση δεν βεβαιωθεί (αναζητηθεί) μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, παραγράφεται.
Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η συμμόρφωση με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε ότι η ενιαία 20ετία για την παραγραφή των απαιτήσεων του ΕΦΚΑ, που είχε θεσπιστεί με το «νόμο Κατρούγκαλου», είναι υπερβολικός χρόνος και αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας, με το ανώτατο δικαστήριο να θέτει την δεκαετία ως εύλογο χρόνο παραγραφής.
Το νομοθετικό πλαίσιο δηλαδή προσαρμόζεται κατ’ αρχάς στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στη συνέχεια, από 1ης Ιανουαρίου 2027, η παραγραφή γίνεται πενταετής, ώστε να είναι αντίστοιχη με αυτή που ισχύει για τη φορολογική διοίκηση, συνεπώς και ο ΕΦΚΑ θα οφείλει να βεβαιώνει εντός πενταετίας.
Η διάταξη αφορά σε όλες τις κατηγορίες οφειλετών ασφαλιστικών εισφορών (εργοδότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοτελώς απασχολούμενοι, αγρότες). Αφορά και στον ΕΦΚΑ, στο βαθμό που θα πρέπει να βεβαιώνει τις απαιτήσεις πιο κοντά στην ημερομηνία γένεσης των οφειλών, κάτι που ενισχύει τα ασφαλιστικά έσοδα και αποθαρρύνει κακές πρακτικές υπερβολικών καθυστερήσεων.
Σύμφωνα με τα παραδείγματα του υπουργείου Εργασίας:
1. Αυτοαπασχολούμενος που υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2022 οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης. Οι εισφορές αυτές αφορούν διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα είναι παραγεγραμμένες.
Έστω ότι, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ο αυτοαπασχολούμενος χρειάζεται ακόμη 5 χρόνια ενσήμων. Τότε έχει την δυνατότητα να πληρώσει τα 5 από τα 10 παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο.
Αντιθέτως, εάν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον ασφαλισμένο της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής) τότε ο ασφαλισμένος οφείλει το σύνολο των εισφορών.
2. Έστω ότι το 2019 βεβαιώθηκε και στη συνέχεια, με αίτηση του ασφαλισμένου, ρυθμίστηκε οφειλή του 2008, η οποία με την εν λόγω διάταξη αναφέρεται σε διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα καθίσταται παραγεγραμμένη. Ο οφειλέτης αυτός μπορεί, με αίτησή του, να ζητήσει τη διακοπή της ρύθμισης και τη διαγραφή της υπολειπόμενης οφειλής του. Μπορεί, όμως, να συνεχίσει να εξυπηρετεί τη ρύθμιση, ώστε να του αναγνωρισθεί ο ασφαλιστικός χρόνος που αντιστοιχεί στην οφειλή.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας έκθεσης του ΚΕΑΟ για το δεύτερο τρίμηνο του 2022, από την ανάλυση προκύπτει ότι για τις οφειλές ύψους 43,430 δισ. ευρώ, το 32,07% (ποσό 13,93 δισ. ευρώ) του συνολικού χρέους δημιουργήθηκε από οφειλέτες που ξεκίνησαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά από το 2010 και μετά, ενώ το 67,93% (ποσό 29,5 δισ. ευρώ) δημιουργήθηκε από οφειλέτες που ξεκίνησαν να δημιουργούν οφειλές για πρώτη φορά το 2009 ή παλαιότερα.
Αναλυτικότερα οφειλές που αφορά το 2009 και παλιότερα ανέρχονται σε 18,64 δισ. ευρώ (42,94%), οφειλή που αφορά το έτος 2010 2,59 δισ. ευρώ, οφειλή που αφορά το έτος 2011 2,62 δισ. ευρώ, οφειλή που αφορά το έτος 2012 2,46 δισ. ευρώ.
Στο τέλος Ιουνίου 2022 οι συνολικές ενεργές ρυθμίσεις ήταν 381.748 και το ρυθμισμένο ποσό 4,29 δισ. ευρώ, ενώ οι ολοκληρωμένες ρυθμίσεις ήταν συνολικά 445.137 για οφειλές στο Κ.Ε.Α.Ο. ύψους 2,013 δισ. ευρώ.
