Σήματα για ένα υπό διαμόρφωση πολιτικό κλίμα στην αφετηρία τη νέας πολιτικής περιόδου και μιας, εκ των πραγμάτων, προεκλογικής χρονιάς, εκπέμπονται από την πρώτη δημοσκόπηση – της GPO για «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» – στον απόηχο της παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ. Όπως προκύπτει από την πανελλαδική έρευνα, αν και η κυρίαρχη θέση της ΝΔ στο πολιτικό σκηνικό διατηρείται, οι πολίτες βγάζουν «κίτρινη κάρτα» στην κυβέρνηση τόσο για την υπόθεση των υποκλοπών όσο και για τη διαχείρισή της, στέλνοντας παράλληλα και τη δική τους προειδοποίηση για τη συνέχεια.
Σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τις 22 έως τις 24 Αυγούστου, η υπόθεση των παρακολουθήσεων αφήνει ήδη το αποτύπωμά της σε μια σειρά από δείκτες (ποσοτικούς και ποιοτικούς), αναδεικνύοντας και τα πρώτα ρήγματα στη σχέση εμπιστοσύνης κυβέρνησης και κοινωνικής πλειοψηφίας που είχε διαμορφωθεί τα προηγούμενα χρόνια, πρωτίστως μέσα από την ατζέντα των εθνικών θεμάτων και τη διαχείριση της πανδημίας. Οι υποκλοπές, μάλιστα, προκαλούν πρώτες ρωγμές και στο πρωθυπουργικό προφίλ, παράλληλα με τη γενικότερη κυβερνητική φθορά που καταγράφεται – και μένει προσεχώς να αποδειχθεί, μέσα από τους κυβερνητικούς χειρισμούς, εάν η τάση αυτή θα αντιστραφεί ή θα συνεχισθεί, εγείροντας ερωτηματικά και για την πολιτική σταθερότητα.
Η «κίτρινη κάρτα» στην κυβέρνηση προκύπτει ευθέως από την πρόθεση ψήφου, καθώς η ΝΔ καταγράφει απώλειες της τάξης του 1,7% σε σχέση με την αντίστοιχη δημοσκόπηση της GPO τον περασμένο Ιούλιο. Το κυβερνών κόμμα διατηρεί μεν μεγάλο προβάδισμα (6,3%) από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η κάμψη του είναι αξιοσημείωτη. Είναι εξίσου σαφές ότι η υπόθεση αύξησε τον ζωτικό χώρο του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, που κερδίζει μία μονάδα και καταγράφει ποσοστό 12,1%, ενώ περιορισμένα είναι τα κέρδη του ΣΥΡΙΖΑ (0,9%), φανερώνοντας και την καχυποψία της κοινωνικής πλειοψηφίας για την τακτική και τους σχεδιασμούς της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Ενέργεια και ακρίβεια
Από την άλλη και εν αντιθέσει με ό,τι θα περίμενε κανείς ενδεχομένως, η υπόθεση των παρακολουθήσεων ανάγεται από τους ερωτηθέντες πολίτες στο τρίτο (και όχι στο πρώτο ή δεύτερο) σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας, πίσω από τις τιμές του ρεύματος και γενικότερα την ακρίβεια, υποσκελίζοντας ωστόσο τα ελληνοτουρκικά, το μεταναστευτικό και την πανδημία. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το 68,6% των ερωτηθέντων θεωρεί το ζήτημα ως ιδιαίτερα σημαντικό για την πολιτική ζωή, ενώ όσοι εμφανίζονται αδιάφοροι περιορίζονται στο 29,9% – παρ’ όλα αυτά δεν είναι το θέμα που θα κρίνει την επόμενη ψήφο τους.
Δημοφιλία αρχηγών
Η παραδοχή του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι αγνοούσε την παρακολούθηση Ανδρουλάκη επίσης προκαλεί φθορές στην πρωθυπουργική εικόνα. Οπως καταγράφεται, το 59,1% των ερωτηθέντων βλέπει ευθύνες του Πρωθυπουργού, το 56,4% κρίνει αρνητικά τις κινήσεις του, ενώ το 58,3% δηλώνει ότι έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη του απέναντι στην κυβέρνηση και το κράτος. Την ίδια ώρα, ωστόσο, αρνητική είναι η εικόνα και για τους χειρισμούς του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ.
Η πρωτοκαθεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη, πάντως, δεν αμφισβητείται, καθώς παραμένει ο δημοφιλέστερος πολιτικός αρχηγός (με το 48,3% των ερωτηθέντων να έχουν θετική γνώμη). Σε αυτό τον πίνακα, σημαντικά κέρδη καταγράφονται για τον Νίκο Ανδρουλάκη, ο οποίος αναρριχάται στη δεύτερη θέση (41,5%), προσπερνώντας τον Αλέξη Τσίπρα (37,2%).
Η επόμενη μέρα μετά τις υποκλοπές
Ύστερα από τρία χρόνια διακυβέρνησης το ζήτημα των παρακολουθήσεων αποτελεί την πρώτη υπόθεση που η γενεσιουργός της αιτία και αφετηρία αφορούν αυτόν καθαυτόν τον κυβερνητικό πυρήνα και τον ίδιο τον Πρωθυπουργό. Οι έως τώρα κρίσεις (πανδημία, ενεργειακό, πληθωρισμός) χαρακτηρίζονταν και αποκρούονταν από το κυβερνητικό στρατόπεδο ως εξωγενείς, παγκόσμιες και εισαγόμενες. Η δε διαχείρισή τους έως έναν βαθμό κρινόταν από την πλειοψηφία ως επαρκής ή και επιτυχημένη σε κάποιες περιπτώσεις. Οι συγκρίσεις με την προηγούμενη κυβέρνηση παρήγαν θετικό ισοζύγιο και οι πολίτες αναγνώριζαν ή και επιβράβευαν την έστω και με παραλείψεις προσπάθεια της σημερινής κυβέρνησης να τις διαχειριστεί με τρόπο ορθολογικό και αποτελεσματικό.
Η υπόθεση των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων έχει εγείρει σειρά ερωτημάτων, προκαλεί αμηχανία στο εσωτερικό της ΝΔ και πλήττει το πρωθυπουργικό προφίλ του κ. Μητσοτάκη, καθώς το 59,1% θεωρεί ότι υπάρχει ευθύνη του Πρωθυπουργού.
Η δήλωσή του δεν έπεισε την κοινή γνώμη και το ερώτημα πλέον είναι κατά πόσο η συγκεκριμένη υπόθεση μπορεί να επηρεάσει τους πολιτικούς συσχετισμούς τη στιγμή που για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών τα βασικά ζητήματα παραμένουν η ενεργειακή κρίση, οι αυξήσεις στα τιμολόγια του ρεύματος και οι πληθωριστικές πιέσεις που δέχονται οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί.
Αθροιζόμενα όλα τα παραπάνω και καταλήγοντας στον σκληρό πολιτικό δείκτη της πρόθεσης ψήφου, η ΝΔ καταγράφει ποσοστό 31,4%, μειωμένο κατά 1,7% σε σχέση με την τελευταία μέτρηση της GPO, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ αυξάνει το ποσοστό του κατά μία περίπου μονάδα και πηγαίνει στο 25,1%, με τη διαφορά των δύο κομμάτων να βρίσκεται πλέον στις 6,3 ποσοστιαίες μονάδες. Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζει άνοδο και αποτυπώνεται στο 12,1%, ενώ σχετικά σταθερά καταγράφονται τα ποσοστά των υπόλοιπων κομματικών σχηματισμών.
Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία η κυβερνητική παράταξη συνεχίζει να διατηρεί την υπεροχή της, με την αξιωματική αντιπολίτευση, ωστόσο, να αισθάνεται ότι βρίσκεται πλέον σε απόσταση βολής ενώ κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποιες άλλες εκπλήξεις μπορεί να φέρει η εξέλιξη της υπόθεσης. Από την πλευρά του ο Ν. Ανδρουλάκης έχει δικαιολογήσει με τον πιο εμφατικό και πειστικό τρόπο τη στρατηγική του επιλογή περί μη συνεργασίας με τη ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη και περιμένει να εισπράξει τη δυσαρέσκεια των κεντρώων ψηφοφόρων.
Ο Κ. Μητσοτάκης έχει αποδείξει ότι είναι ένας πολιτικός που συντονίζεται με το λαϊκό αίσθημα, αφουγκράζεται τις κοινωνικές διεργασίες και μπορεί να τις μεταφράζει σε πολιτικές επιλογές. Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργικής του θητείας έχει αποφύγει τη συναισθηματική εμπλοκή, δεν λειτουργεί πατερναλιστικά, αλλά προσπαθεί πάντοτε μέσω της τεχνοκρατικής οδού να δίνει λύσεις στα ζητήματα που προκύπτουν.
Η μεγάλη διαφορά τώρα είναι ότι το ζήτημα αφορά τον ίδιο και τη σχέση του εμπιστοσύνης με το εκλογικό σώμα.
Ο Αντώνης Παπαργύρης είναι διευθυντής Ερευνών GPO
