Στην εφημερίδα «Ολύμπιο Βήμα» φιλοξενούμε τη δημοσιογράφο και συγγραφέα κυρία Ελευθερία Μεταξά με αφορμή την κυκλοφορία του νέου της βιβλίου «Καιρός του θερίζειν», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας.
Ένα καθηλωτικό αστυνομικό μυθιστόρημα που μας μεταφέρει στα σκοτεινά χρόνια της Επταετίας, εκεί όπου το προσωπικό δράμα μπλέκεται με τη συλλογική μνήμη και οι σκιές του παρελθόντος διεκδικούν δικαίωση. Ένας φόνος που παραμένει ανεξιχνίαστος· μια γυναίκα που, αφού βίωσε τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής ως εξόριστη στη Γυάρο, κατέληξε έγκλειστη στο ψυχιατρείο· ένας ήρωας της αντίστασης κατά των Συνταγματαρχών, το άψυχο σώμα του οποίου πετάχτηκε συμβολικά έξω από το κτίριο όπου άλλοτε στεγαζόταν η Ασφάλεια… Δολοφονίες και πολιτικά μυστικά.
Μέσα από τον αστυνόμο Οδυσσέα Γιαβρόγλου και την πορεία του προς την αλήθεια, η συγγραφέας συνθέτει ένα πολυεπίπεδο αφήγημα για την ενοχή, τη συνείδηση και τον χρόνο που ποτέ δεν επουλώνει πραγματικά τις πληγές.
Συνέντευξη στη δημοσιογράφο Νεκταρία Βαρσαμή-Πουλτσίδη
Κυρία Μεταξά, το «Καιρός του θερίζειν» ξεδιπλώνει μια υπόθεση που ακουμπά τα χρόνια της δικτατορίας, αλλά και τη μεταπολίτευση. Τι σας ώθησε να επιλέξετε αυτή την περίοδο ως φόντο της ιστορίας σας;
Ελ.Μ.: Την ιδέα μου την έδωσε ο Παναγιώτης, ο γιος της φίλης μου Γεωργίας Κατσουράκη, ο οποίος με ρώτησε σε κάποια παρουσίαση βιβλίου που συναντηθήκαμε αν έχω ποτέ σκεφτεί να γράψω κάτι σχετικό με την εποχή της δικτατορίας. Τότε του είχα απαντήσει «όχι», όταν όμως άρχισα να δουλεύω στο μυαλό μου την ιστορία που ήθελα να γράψω, τη διαλεύκανση δηλαδή της δολοφονίας της μητέρας του Οδυσσέα Γιαβρόγλου, θυμήθηκα ξανά την ερώτηση του Παναγιώτη. Σκέφτηκα πως χρονικά η συγκεκριμένη εποχή ταίριαζε κι έτσι αποφάσισα πως η Επταετία θα αποτελούσε την αφήγηση που αφορά το παρελθόν.
Ο Οδυσσέας Γιαβρόγλου κινείται ανάμεσα στο προσωπικό χρέος και στην ανάγκη του να υπηρετήσει τη δικαιοσύνη. Πόσο δύσκολο ήταν να αποτυπώσετε έναν ήρωα που αναζητά την αλήθεια όχι για να τιμωρήσει, αλλά για να κατανοήσει;
Ελ.Μ.: Για τον Οδυσσέα, η δολοφονία της μητέρας του ήταν ένα γεγονός που τον στοίχειωνε από τα παιδικά του χρόνια, ο λόγος για τον οποίον έγινε αστυνομικός. Η θέση του είναι ιδιαίτερα δύσκολη και λεπτή, καθώς θέλει να ανακαλύψει τον δολοφόνο της, να καταλάβει τι τον ώθησε στο έγκλημα και να φροντίσει να αποδοθεί δικαιοσύνη στα πλαίσια του νόμου και όχι της προσωπικής βεντέτας. Όταν συνειδητοποιεί πως ο άνθρωπος που σκότωσε την Κλειώ Γιαβρόγλου είναι τόσο ισχυρός που για κάποιους θεωρείται υπεράνω του νόμου, έρχεται αντιμέτωπος με ένα ηθικό δίλημμα: πώς θα επιτελέσει το χρέος του απέναντι στη μητέρα του δίχως να παραβιάσει τα όρια του νομικού συστήματος που και ο ίδιος υπηρετεί; Η αποτύπωση, λοιπόν, του χαρακτήρα του ήταν μια δύσκολη υπόθεση, ακριβώς γιατί έπρεπε να τηρηθεί η ισορροπία μεταξύ γραπτού και άγραφου νόμου, θετικού και φυσικού δικαίου, αλλά και να αναδειχθεί η εσωτερική πάλη του ήρωα.
Μέσα από τον Οδυσσέα Γιαβρόγλου αναδεικνύεται η αγωνία ενός ανθρώπου που προσπαθεί να ενώσει τα κομμάτια του παρελθόντος, χωρίς να χαθεί μέσα σε αυτά. Τελικά, τι ζητά περισσότερο ο ήρωάς σας: την αποκάλυψη ή τη γαλήνη; Μοιράζεστε κοινά;
Ελ.Μ.: Πιστεύω πως η αποκάλυψη της αλήθειας είναι αυτό που θα προσφέρει στον Οδυσσέα τη γαλήνη, που θα τον κάνει να νιώσει πως επιτέλους επιτέλεσε το χρέος του τόσο ως γιος όσο και ως αστυνομικός. Προσωπικά, θεωρώ πως πρέπει να κλείνουμε τους όποιους λογαριασμούς μας με το παρελθόν, διαφορετικά κινδυνεύουμε να μένουμε προσκολλημένοι σ’ αυτό, κάτι που δυσχεραίνει τόσο το παρόν όσο και το μέλλον μας.
Η σχέση του Οδυσσέα με τον βουλευτή Αντίνοο Σαρακηνιώτη λειτουργεί σαν καθρέφτης δύο διαφορετικών κόσμων: του ιδεαλισμού και της επιβίωσης. Η αλήθεια στο «Καιρός του θερίζειν» δεν αποκαλύπτεται αλλά γεννιέται μέσα από τον πόνο. Πιστεύετε πως η λύτρωση έρχεται μόνο όταν ο άνθρωπος κοιτάξει κατάματα τα σκοτάδια του;
Ελ.Μ.: Χρειάζεται πολλή δύναμη για να κοιτάξει κάποιος τα σκοτάδια του, αλλά θεωρώ ότι είναι και ο μοναδικός τρόπος να τα αντιμετωπίσει. Όλοι έχουμε μια σκοτεινή πλευρά, ωστόσο τη φοβόμαστε και προτιμάμε να την κρατάμε κρυμμένη ακόμα και από τον ίδιο μας τον εαυτό, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτόν δεν θα βγει ποτέ στην επιφάνεια. Έτσι, όμως, εθελοτυφλούμε γιατί ουσιαστικά της επιτρέπουμε να «δουλεύει» ύπουλα και υπόγεια, και να μας διαβρώνει. Πιστεύω ότι πρέπει πρώτα από όλα να την αναγνωρίζουμε, να ψάχνουμε τις αιτίες που τη δημιούργησαν και έπειτα να αναζητούμε λύσεις, ώστε να καταφέρουμε τελικά να ρίξουμε φως μέσα σ’ αυτό το «σκοτάδι».
Στο «Καιρός του θερίζειν» διακρίνεται πάντα ένας βαθύς σεβασμός απέναντι στη γυναικεία μορφή. Πώς χτίζετε τις ηρωίδες σας ώστε να μην είναι απλώς «συμπληρωματικές», αλλά φορείς ουσιαστικής δύναμης;
Ελ.Μ.: Οι γυναίκες ούτως ή άλλως είναι φορείς ουσιαστικής δύναμης και το έχουν αποδείξει διαχρονικά, ακόμα και σε εποχές που τις θεωρούσαν κατώτερες. Δεν πιστεύω στη θεωρία του «αδύναμου φύλου» ούτε όμως στην υπεροχή των γυναικών έναντι των ανδρών. Θεωρώ ότι οι άντρες και οι γυναίκες είναι ίσοι και όχι ίδιοι και πως το κάθε φύλο έχει τον δικό του ρόλο, ίσως διαφορετικό αλλά οπωσδήποτε ισότιμο. Ο σεβασμός πρέπει να εκφράζεται τόσο απέναντι στον άντρα όσο και απέναντι στη γυναίκα, για να υπάρχει ισορροπία. Ζούμε σε μια εποχή στην οποία, δυστυχώς, εξακολουθούν να διαπράττονται γυναικοκτονίες, ακριβώς επειδή η κοινωνία διαχρονικά δεν έδειχνε τον απαιτούμενο σεβασμό στις γυναίκες, με αποτέλεσμα αυτές να θεωρούνται κατώτερες, αδύναμες, υποταγμένες, «κτήμα» του πατέρα ή του συζύγου τους. Η λέξη-κλειδί για μένα είναι ακριβώς ο σεβασμός και με γνώμονα αυτόν προσπαθώ να πλάσω τις ηρωίδες μου.
Η εποχή αλλάζει, τα μέσα αλλάζουν, όμως η ανάγκη για αφηγήσεις που αγγίζουν την ψυχή παραμένει ίδια. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία έχει ακόμη τη δύναμη να αναδιαμορφώσει τον τρόπο που βλέπουμε τα βιβλία και την ανάγνωση; Ποια είναι η δική σας άποψη;
Ελ.Μ.: Ένα βιβλίο δεν αποτελεί μονάχα την αφήγηση μιας ιστορίας ούτε ένα νοερό ταξίδι σε άλλους τόπους και άλλες εποχές. Αποτελεί κυριολεκτικά «άνοιγμα» του μυαλού και της ψυχής, επαφή με αξίες και ιδανικά που στην εποχή μας μοιάζουν χαμένα, ευκαιρία για προβληματισμό, τροφή για σκέψη και για κριτική διάθεση, όπλο για να αντιμετωπίσουμε προβλήματα διαχρονικά και κοινά για όλους τους ανθρώπους. Αν καταλάβουμε την αξία της, θα επιστρέψουμε όλοι στην ανάγνωση βιβλίων από την οποία, δυστυχώς, απέχει κυρίως η νέα γενιά, που προτιμά τις οθόνες και τα κοινωνικά δίκτυα. Δεν εννοώ, ασφαλώς, ότι αυτά πρέπει να εκλείψουν ούτε ότι ευθύνονται οι νέοι που τα επιλέγουν αποκλειστικά. Η ευθύνη βαρύνει τους γονείς, το σχολείο, αλλά και την ίδια την Πολιτεία. Οφείλουμε να καλλιεργήσουμε την αναγνωστική κουλτούρα και να ανακαλύψουμε τους θησαυρούς που κρύβονται μέσα στις σελίδες ενός βιβλίου.
Σας ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία.
