Σε εντατικοποίηση των ελέγχων για επιστροφές ΦΠΑ προχωρά η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), βάζοντας στο μικροσκόπιο υποθέσεις που εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο φοροδιαφυγής. Το νέο σχέδιο προβλέπει σημαντική αύξηση των ελέγχων, αυστηρότερες διασταυρώσεις στοιχείων και αλλαγές στη διαδικασία υποβολής δηλώσεων, με στόχο τον περιορισμό των παράνομων επιστροφών.
Αύξηση ελέγχων κατά 57%
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της ΑΑΔΕ, οι φορολογικοί έλεγχοι που αφορούν επιστροφές ΦΠΑ αυξάνονται από 4.200 σε 6.600, καταγράφοντας άνοδο 57%. Το βάρος πέφτει κυρίως σε μεγάλες επιστροφές, οι οποίες θεωρούνται υψηλού κινδύνου και απαιτούν ενδελεχή έλεγχο πριν από την εκταμίευση.
Νέο πλαίσιο για τις δηλώσεις ΦΠΑ
Στο πεδίο των δηλώσεων ΦΠΑ, επόμενο βήμα μετά την προσυμπλήρωσή τους με βάση τα δεδομένα της ψηφιακής πλατφόρμας myDATA, αποτελεί η αυτόματη υποβολή της δήλωσης, εφόσον ο φορολογούμενος δεν προχωρήσει σε καμία τροποποίηση. Το μέτρο αυτό ενισχύει τον έλεγχο της διαδικασίας και περιορίζει τα περιθώρια λαθών ή παρεμβάσεων.
Μείωση του κενού ΦΠΑ
Η ενίσχυση των ελέγχων και η διεύρυνση των ψηφιακών συναλλαγών έχουν συμβάλει στη σημαντική μείωση του λεγόμενου κενού ΦΠΑ. Το ποσοστό περιορίστηκε από 29% το 2017 σε 11,4% το 2023, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε απόλυτα μεγέθη, οι απώλειες εσόδων από ΦΠΑ διαμορφώθηκαν:
- το 2019 σε 4,872 δισ. ευρώ
- το 2020 σε 3,533 δισ. ευρώ
- το 2021 σε 2,969 δισ. ευρώ
- το 2022 σε 2,644 δισ. ευρώ
- το 2023 σε 2,532 δισ. ευρώ
- το 2024 σε 2,116 δισ. ευρώ
Παρά τη βελτίωση, η Ελλάδα εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στις χώρες με διψήφιο ποσοστό κενού ΦΠΑ, ωστόσο καταγράφει τις χαμηλότερες απώλειες που συνδέονται με απάτες τύπου «εξαφανισμένου εμπόρου».
Ποιες υποθέσεις μπαίνουν στο στόχαστρο
Η επιλογή των υποθέσεων γίνεται με κριτήρια ανάλυσης κινδύνου, με τις αρχές να εστιάζουν σε:
- επιχειρήσεις και επαγγελματίες με υψηλές επιστροφές ΦΠΑ σε σχέση με τον τζίρο
- περιπτώσεις με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ δηλωθέντων στοιχείων και αιτούμενων ποσών
- φορολογούμενους με ιστορικό παραβάσεων ή ύποπτη συμπεριφορά
- νεοσύστατες και εποχικές επιχειρήσεις που αιτούνται ιδιαίτερα υψηλά ποσά επιστροφών
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται και σε φορολογούμενους που υπέβαλαν μηδενικές δηλώσεις ΦΠΑ το 2024, παρότι τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν πραγματική οικονομική δραστηριότητα. Αντίστοιχοι έλεγχοι σχεδιάζονται και για το φορολογικό έτος 2023, με βάση τις πληροφορίες του myDATA.
Διασταυρώσεις και μερικοί έλεγχοι
Παράλληλα, προγραμματίζονται 8.318 μερικοί έλεγχοι, με εκτεταμένες διασταυρώσεις στοιχείων από POS, ηλεκτρονικά βιβλία, ενδοκοινοτικές συναλλαγές και άλλες πηγές δεδομένων. Στόχος είναι ο άμεσος εντοπισμός αποκλίσεων και ύποπτων συναλλαγών.
Τα συνολικά στοιχεία της Κομισιόν
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρά τη μείωση του κενού ΦΠΑ, η Ελλάδα έχει υποστεί απώλειες ύψους 73,5 δισ. ευρώ την τελευταία 15ετία, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 30% του ΑΕΠ. Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφηκαν το 2011, όταν ανήλθαν στα 9,1 δισ. ευρώ.
Για το 2023 οι απώλειες εκτιμώνται σε 2,532 δισ. ευρώ, ενώ για το 2024 μειώθηκαν στα 2,116 δισ. ευρώ, ποσό αντίστοιχο με τις ετήσιες εισπράξεις από τον ΕΝΦΙΑ.
