Το 2023 οι εισπράξεις έφτασαν τα 28,5 δισ. ευρώ, περίπου 13% του ΑΕΠ. Για το 2024 δείχνουν εντυπωσιακή αύξηση σε αφίξεις (+12,8%), έσοδα (+4,8%) και διανυκτερεύσεις (+1,9%) (bankofgreece.gr). Ωστόσο, η μέση διαμονή μειώθηκε κατά 9,6% και η δαπάνη ανά ταξίδι υποχώρησε 7% — δηλαδή οι τουρίστες μένουν και ξοδεύουν λιγότερο. Αυτό δείχνει ότι τα αποτελέσματα της μεγαλο-τουριστικής ανάπτυξης δεν διαχέονται εξίσου σε όλους τους παραγωγικούς τομείς. Αναμφίβολα, ο τουρισμός αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα, αλλά η μονομερής εξάρτηση μας καθιστά ευάλωτους σε κρίσεις (πανδημία, πολεμικές συρράξεις, κλιματική αλλαγή) και μπορούν να πλήξουν τον κλάδο με ανυπολόγιστες συνέπειες
Αντίθετα, ο πρωτογενής τομέας αποδίδει μόλις 3–3,5% του ΑΕΠ, ενώ η μεταποίηση κινείται γύρω στο 8–9%, σχεδόν στο μισό του μέσου όρου της ΕΕ (16%). Παράλληλα, οι εξαγωγές έχουν βελτιωθεί αλλά παραμένουν ανεπαρκείς για να καλύψουν το εμπορικό έλλειμμα.
Τα δεδομένα του 2024 μας δείχνουν ότι ο πρωτογενής τομέας εκπροσωπεί περίπου 3,32% του ΑΕΠ, ενώ η μεταποίηση κινείται στο 8,73%. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αγγίζουν το 41,98% του ΑΕΠ, αλλά μεγάλο μέρος αυτών είναι τουρισμός.
Φετινά δείχνουν ότι η απασχόληση στον αγροτικό τομέα βρίσκεται στο 11,5% του εργατικού δυναμικού, ενώ η παραγωγή ελαιολάδου στους 250.000 τόνους, παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Οι εξαγωγές ελαιολάδου και ελιών προς τις ΗΠΑ διαμορφώθηκαν για σε επίπεδα ρεκόρ — €212,2 εκατ. για τις ελιές και €76,3 εκατ. για το ελαιόλαδο — κάτι που αποδεικνύει τη διεθνή ζήτηση και την υπεραξία που μπορεί να υπάρξει εφόσον στηριχθεί η παραγωγή με πολιτική και υποδομές.
Η μονάχα ανάπτυξη δεν αρκεί — χρειάζονται παρεμβάσεις που θα ενισχύουν σταθερά την παραγωγή και την εξαγωγική ικανότητα.
Αυτά τα στοιχεία δείχνουν το κενό: χωρίς στήριξη της παραγωγής, η χώρα μένει εκτεθειμένη σε αστάθειες και χάνει πλούτο που θα μπορούσε να δημιουργήσει.
Για να αποφύγουμε τυχόν παρεκκλίσεις σε προβλέψεις λόγω απρόβλεπτων κρίσεων, θα πρέπει να στηρίξουμε ενεργά και έμπρακτα τους παρακάτω τομείς:
- Αγροδιατροφή και πρωτογενής τομέας
- Μεταποίηση και τεχνολογία
- Εξαγωγές και διεθνοποίηση ΜμΕ
Οφείλει η πολιτεία να προχωρήσει σε επενδύσεις σε αρδευτικά, ψυχρή αλυσίδα και ανθεκτικές καλλιέργειες, να στηρίξει έμπρακτα τη μεταποίηση δίπλα στην παραγωγή (τυροκομεία, συσκευαστήρια) και να ενισχύσει ουσιαστικά τους συνεταιρισμούς και τα συλλογικά σχήματα εμπορίας.
Πρέπει να δωθούν ουσιαστικά και στοχευμένα Φορολογικά κίνητρα για νέες μονάδες και πράσινη τεχνολογία καθώς επίσης και για Μικρομεσαίες επιχειρήσεις και όχι απλά εξαγγελίες και τρικ επικοινωνιολόγων
Να καταρτήσει ένα Εθνικό Σχέδιο Εξαγωγών με προτεραιότητα σε αγροδιατροφή και βιομηχανικά προϊόντα με τη δημιουργία περιφερειακών «κόμβων μεταποίησης» με υποδομές logistics και τη δημιουργία Ταμείου Κρατικών Εγγυήσεων για να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες με μικροπιστώσεις και εγγυήσεις σε νέους αγρότες και εξαγωγικές ΜμΕ, καθώς επίσης και Προκαταβολές 30–40% στα επενδυτικά προγράμματα και χαμηλότερο κόστος εγγυητικών επιστολών προσθέτοντας συγχρόνως και Μετρήσιμα κριτήρια (KPI) για κάθε πρόγραμμα: αύξηση εξαγωγών, τοπική προστιθέμενη αξία, νέες θέσεις εργασίας.
Η ενίσχυση παραγωγής, μεταποίησης και εξαγωγών δεν αποδίδει «εύκολα» όπως ο τουρισμός, αλλά δημιουργεί σταθερό εισόδημα, θέσεις εργασίας με προοπτική και περιφερειακή ανάπτυξη.
Κάθε ευρώ σε ψυχρή αλυσίδα ή μεταποίηση μπορεί να αυξήσει την αξία εξαγωγών κατά 20–40%. Αν συνδυαστεί με branding και ποιότητα, o («Export vouchers» για συμμετοχή ΜμΕ σε διεθνείς εκθέσεις, e-commerce, πιστοποιήσεις) το όφελος πολλαπλασιάζεται.
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, το οποίο θα τονώσει τις εξαγωγές και θα καλύπτει τις εγχώριες ανάγκες (Δημόσιες προμήθειες με τοπικά προϊόντα σε σχολεία, νοσοκομεία) καθιστώντας μας αυτάρκεις, όχι μονάχα επικοινωνιακές κινήσεις.
Η στροφή στην παραγωγή είναι επιλογή πολιτική, σημαίνει δίκαιη κατανομή πόρων στις περιφέρειες, στήριξη των νέων αγροτών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και Εθνική στρατηγική εξωστρέφειας. Μόνο έτσι θα χτίσουμε μια οικονομία ανθεκτική, με μισθούς αξιοπρέπειας και κοινωνική συνοχή.
Αστέριος Γ. Μπαλαούρας
Οικονομολόγος – Σύμβουλος επιχειρήσεων
