«Το Α΄ Συνέδριο για την Κατερίνη (1999) καταγράφεται στη μνήμη των φιλίστορων της πόλεως ως η πρώτη σημαντική προσπάθεια στην οποία, επιτέλους, αναδεικνύεται το προφίλ της Κατερίνης (ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό)».
Πριν από 25 περίπου χρόνια, το Α΄ Συνέδριο του Δήμου Κατερίνης (25-27 Νοεμβρίου 1999) ολοκλήρωνε τις εργασίες του αφήνοντας ως παρακαταθήκη—έτσι έγραφα σε σημείωμά μου εκείνης της εποχής από όπου και το κείμενο που ακολουθεί—«ένα σώμα εισηγήσεων ικανών να αποτελέσουν ένα βιβλίο-εισαγωγή στην ιστορία, την κοινωνία και τον πολιτισμό της πόλης». Το υλικό των εισηγήσεων του Α΄ Συνεδρίου βρίσκεται πια στα χέρια του αναγνώστη αλλά και του ερευνητή, σε έναν τόμο 543 σελίδων.
Τα θέματα του Συνεδρίου όπως εμφανίζονται στον τόμο έχουν ως εξής: ΙΣΤΟΡΙΑ. Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται στοιχεία για την κοινοτική περίοδο της Κατερίνης [1920-1929] (Γ. Καζταρίδης), η δράση της ρουμανικής προπαγάνδας (Μιχ. Φαργκάνης), πληροφορίες για την Κατερίνη μέσα από το Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας (Βασίλης Κουκουσάς), η κατοχική Κατερίνη (Β. Παπανικολάου), η δράση του ΕΑΜ κατά την περίοδο της ολιγόμηνης διακυβέρνησης στο Δήμο Κατερίνης (Νίκος Σαλπιστής), η εξέταση και η πρώτη καταγραφή της ιστορίας του τύπου στην Κατερίνη κατά την περίοδο 1929-1999 (Βέτα Χαϊλατζίδου), η παρουσίαση προσωπικοτήτων της πόλης που σφράγισαν την ιστορία της [Σάββας Κανταρτζής] (Μιλτ. Τερζόπουλος), οι όψεις της κατερινιώτικης ιστορίας μέσα από εργασίες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Γ. Περδίκης). ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Εδώ διακρίνουμε θέματα όπως ο συνοικισμός των Θρακών της Κατερίνης (Νίκος Ντουλαπτσής), η πληθυσμιακή σύνθεση της πόλης (Γιώργος Ράπτης), η λειτουργία της εμποροπανήγυρης Κατερίνης (Χρυσούλα Μάνου), η κοινωνική οργάνωση της πόλης όπως αυτή προκύπτει μέσα από τα αρχεία του 1ο Δημοτικού Σχολείου Κατερίνης (Νίκος Γραίκος). ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ. Η εικόνα της Κατερίνης μέσα από χάρτες, βιβλία και άλλα γραπτά τεκμήρια (Σάκης Κουρουζίδης), η γεωλογική σύσταση της Κατερίνης (Μανώλης Μανούτσογλου), η οικονομική ζωή της πόλης (Νικόλαος Βουλγαράκης) καθώς και πλευρές της αθλητικής δραστηριότητας της Κατερίνης (Γιάννης Καραφουλίδης).
Ακόμη, στον τόμο (ΘΡΗΣΚΕΙΑ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ) κατατίθενται νεότερα στοιχεία για τη θρησκευτική, εκπαιδευτική και καλλιτεχνική ζωή στην Κατερίνη. Τα στοιχεία αυτά αφορούν το παλαιότερο Άγιο δισκοπότηρο της πόλης και την ταυτότητα του άγνωστου Επισκόπου Κίτρους Κωνστάντιου (Ιγνάτιος Σωτηριάδης), την κοινωνική συνεισφορά της Μητροπόλεως (Παναγιώτης Τζουμέρκας) καθώς επίσης και –για πρώτη φορά—την παρουσίαση των απαρχών της Κοινότητας των Ευαγγελικών Κατερίνης (Πάρις Παπαγεωργίου). Ο προβληματισμός του τόμου πλαισιώνεται και με εισηγήσεις γύρω από το Εσπερινό Γυμνάσιο Λύκειο Κατερίνης (Θανάσης. Χαρίσης), την ιδιωτική εκπαίδευση στην Κατερίνη (Γιάννης Πούλιος) όπως επίσης και με την καταγραφή της εκδοτικής δραστηριότητας στην Κατερίνη (1918-1999) (Αντώνης Κάλφας).
Τέλος, η αρχαιολόγος της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ευτέρπη Μαρκή μαζί με τον Νίκο Γραίκο παρουσίασαν για πρώτη φορά τις φορητές εικόνες από την πόλη της Κατερίνης (1831-1912), μια αληθινά πρωτότυπη και κοπιαστική εργασία.
- Συμπερασματικά: αποτιμώντας το πόνημα του Δήμου Κατερίνης, πέρα από τα λάθη που εντοπίσαμε και τα οποία πολύ εύκολα μπορούν να διορθωθούν στην επόμενη έκδοση του τόμου—το βιβλίο είναι, όπως είπαμε, πολύτιμο για τον πλούτο των προσεγγίσεων που επιχειρεί, αληθινό εργαλείο στα χέρια του μελετητή και του μελλοντικού ιστορικού (σε επόμενα φύλλα του ενθέτου μας ειδικότεροι συνεργάτες ενδέχεται να προβούν και σε άλλες παρατηρήσεις). Το Α΄ Συνέδριο για την Κατερίνη καταγράφεται στη μνήμη των φιλίστορων της πόλεως ως η πρώτη σημαντική προσπάθεια στην οποία—επιτέλους—αναδεικνύεται το προφίλ της Κατερίνης (ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό).
- Δεύτερο συμπέρασμα: το Α΄ Συνέδριο για την Κατερίνη αποτελεί κατάκτηση της τοπικής αυτοδιοίκησης. ο Δήμος Κατερίνης στηριζόμενος στην επιστημονική επιτροπή και στην οργανωτική επιτροπή ανέδειξε όχι μόνο το επιστημονικό δυναμικό της τοπικής κοινωνίας (οι 18 εισηγητές ήταν κατερινιώτες) αλλά και τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου (φωτογράφους, ερευνητές, αγιογράφους, συλλέκτες κλπ.).
- Τρίτο συμπέρασμα: το Α΄ Συνέδριο αποτελεί μόνιμο πια θεσμό της Κατερίνης εφόσον σύμφωνα με πρόταση της επιστημονικής Επιτροπής και με την ανακοίνωση του ίδιου του Δημάρχου θα γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
- Το Α΄ Συνέδριο, τέλος, κατέδειξε την ανάγκη πραγματοποίησης στην πόλη μας και εργασιών υποδομής. Αυτό σημαίνει ότι πέρα από την όποια επικοινωνιακή πρακτική για την ευόδωση των στόχων ενός Συνεδρίου και την πλατύτερη γνωστοποίησή του, ουσιαστικό στοιχείο ανάδειξης του πολιτισμού και των δημιουργικών επιτευγμάτων της πόλης αποτελούν τόσο οι χώροι (Δημοτική Βιβλιοθήκη με καταρτισμένο πολυμελές επιστημονικό προσωπικό, Μουσεία, Λαογραφικές Συλλογές) όσο και η δημιουργία νέων θεσμών (Κέντρο Ιστορίας, Αρχειακές Συλλογές, Εκδόσεις Υποδομής).
Εν κατακλείδι, το Α΄ Συνέδριο για την πόλη της Κατερίνης υπήρξε η αφορμή να (ξανα)συζητήσουμε για την ίδια την πόλη, την πορεία και το μέλλον της. Υπήρξε η αφορμή να ξανασκεφτούμε τις αδυναμίες (μόνιμες οι περισσότερες και δηλωτικές της ανυπαρξίας υποδομών και ανάλογων εμπειριών των στελεχών του Δήμου Κατερίνης) αλλά και τις δυνατότητές της που είναι πολλές. Οι δυνατότητες αναμφισβήτητα υπάρχουν αφού, όπως αποδείχτηκε, στην περιοχή ευδοκιμεί ένα ικανό πνευματικό/επιστημονικό δυναμικό ενώ, από την άλλη, η Κατερίνη είναι ακόμη στην αρχή της επιστημονικής έρευνας, μια πόλη αχαρτογράφητη, έτοιμη να μελετηθεί στα επόμενα επιστημονικά συνέδρια. Όπως ορθά σημειώνει στον αυτοκριτικό χαιρετισμό του και ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού: «[…] το Α΄ Συνέδριο για την Κατερίνη […] αποτελεί σταθμό […] αυτής της πόλης, της πολύκοσμης, της κοσμοπολίτικης αλλά και συχνά παραμελημένης από τους άρχοντές της» (σ. 7). Ο Δήμος Κατερίνης ας οργανώσει με περισσότερη επιμέλεια και περίσκεψη τα επόμενα βήματά του. Εμείς θα είμαστε στο πλάι του.
Μικροϊστορικά του Αντώνη Κάλφα
antoniskalfas@yahoo.gr
