Μετά από δύο περιστατικά που αποδείχθηκαν απλή ανεμοβλογιά, εντοπίστηκε τελικά (και) επί ελληνικού εδάφους το πρώτο κρούσμα της ευλογιάς των πιθήκων.
Πρόκειται για άνδρα με πρόσφατο ταξίδι στην Πορτογαλία. Ο αρχικός έλεγχος που πραγματοποιήθηκε στο Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας του Οργανισμού για είδη non-variola orthopox ιών, στα οποία συγκαταλέγεται και ο ιός της ευλογίας των πιθήκων, ήταν θετικός.
Τα δείγματα έχουν αποσταλεί στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ για τη γονιδιωματική επιβεβαίωση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων.
Παράλληλα, έχει ξεκινήσει και η διερεύνηση του αριθμού των ενδεχόμενων στενών επαφών του πρώτου κρούσματος ευλογιάς των πιθήκων στη χώρα μας. Η ιχνηλάτηση δηλαδή των πιθανών επαφών του, η οποία βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο του ΕΟΔΥ.
Ο ασθενής νοσηλεύεται σε σταθερή κατάσταση.
Έως και τις 7 Ιουνίου έχουν καταγραφεί συνολικά 577 κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων σε 18 χώρες της Ευρώπης, καθώς και 437 κρούσματα σε 10 χώρες εκτός Ευρώπης, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ.
Τι γνωρίζουμε για τη μετάδοση
Το CDC συμβουλεύει, πλέον, τους ταξιδιώτες να «λαμβάνουν αυξημένα μέτρα προφύλαξης» για να αποφύγουν τη μόλυνση, ιδίως να μην έχουν στενές επαφές με ανθρώπους με εξανθήματα στο δέρμα και στα γεννητικά όργανά τους, καθώς και με υλικά που έχουν χρησιμοποιήσει ασθενείς με τη νόσο, όπως ρούχα και κλινοσκεπάσματα, ούτε να καταναλώνουν κρέας από άγρια ζώα.
Ο κίνδυνος μόλυνσης από ευλογιά των πιθήκων θεωρείται ακόμη χαμηλός για τον γενικό πληθυσμό. Πάντως, σε μερικές περιπτώσεις η μετάδοση μπορεί να γίνει και αερογενώς, τουλάχιστον σε μικρές αποστάσεις. Μολονότι η αερογενής μετάδοση συνιστά μόνο έναν μικρό παράγοντα στην εξάπλωση της ευλογιάς των πιθήκων, οι ειδικοί δεν είναι ακόμη σε θέση να κάνουν βάσιμη εκτίμηση για το πόσο συμβάλει αυτή η οδός στη διάδοση της νόσου, σύμφωνα με τους New York Times.
Το CDC συνιστά στους ασθενείς με ευλογιά των πιθήκων να φορούν μάσκα, ιδίως εάν έχουν αναπνευστικά συμπτώματα, ενώ συμβουλεύει και όσοι μένουν μαζί τους να κάνουν το ίδιο όταν πλησιάζουν ασθενή.
Πολλά ερωτηματικά έχουν ακόμη οι επιστήμονες, όπως γιατί στο τρέχον διεθνές ξέσπασμα έχουν καταγραφεί μόνο σχετικά ήπια κρούσματα, κατά πόσο γίνεται μετάδοση από ασυμπτωματικούς φορείς, εδώ και πόσο καιρό κυκλοφορεί εκτός Αφρικής ο ιός, εάν μπορεί να μεταδοθεί με το σπέρμα ή τις κολπικές εκκρίσεις κ.ά.
Τα εμβόλια
Όσοι εκτέθηκαν πρόσφατα στον ιό, μπορούν να κάνουν δύο εμβόλια (ACAM200 ή JYNNEOS) για να μειώσουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων τους ή ακόμη και να αποφύγουν τελείως τη νόσηση.
Το CDC συνιστά τη χορήγηση των εμβολίων εντός τεσσάρων ημερών από την έκθεση στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Εάν δοθεί 4 έως 14 ημέρες μετά την έκθεση, ο εμβολιασμός μπορεί να μην αποτρέψει τη λοίμωξη. Το ACAM200 έχει εγκριθεί κατά της ευλογιάς (των ανθρώπων), ενώ το JYNNEOS (γνωστό στην Ευρώπη και ως Imvanex) τόσο κατά της ευλογιάς όσο και κατά της ευλογιάς των πιθήκων.
To Jynneos-Imvanex παράγεται από τη δανική φαρμακοβιομηχανία Bavarian Nordic και βασίζεται στο παλαιότερο εμβόλιο MVA (Modified Vaccinia Ankara) κατά της ευλογιάς που είχε ανακαλύψει το 1959 ο Γερμανός μικροβιολόγος Άντον Μάιρ, σύμφωνα με το «Science». Όντας σήμερα το μοναδικό εγκεκριμένο εμβόλιο και κατά της ευλογιάς των πιθήκων, αναμένεται να παίξει κομβικό ρόλο, εάν χρειαστεί. Ήδη αρκετές χώρες (ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς κ.ά.) άρχισαν να εμβολιάζουν επιλεκτικά ανθρώπους που ήλθαν σε επαφή με επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα της νόσου και υγειονομικούς.
Ο ρόλος του εμβολίου θα εξαρτηθεί -τελικά- από διάφορους παράγοντες: Εάν εντοπιστούν και εμβολιαστούν όσοι ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για λοίμωξη, εάν το εμβόλιο αποδειχθεί πράγματι τόσο αποτελεσματικό όσο ελπίζεται και εάν θα υπάρξουν έγκαιρα αρκετά εμβόλια για να «φρενάρουν» το επιδημικό ξέσπασμα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), μέχρι στιγμής, δεν έχει ταχθεί υπέρ ενός ευρύτερου εμβολιασμού αλλά μόνο επιλεκτικού.
Από την άλλη πλευρά, εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις εμβολίων κατά της ευλογιάς (όχι των πιθήκων) είναι αποθηκευμένα ανά τον κόσμο, ως ασπίδα προστασίας έναντι μίας πιθανής σκόπιμης απελευθέρωσης του τρομερού ιού (π.χ. από τρομοκράτες ή στη διάρκεια πολέμου). Αυτά τα εμβόλια παρέχουν κάποια προστασία και κατά της ευλογιάς των πιθήκων, όμως μπορεί να προκαλέσουν σπάνιες αλλά απειλητικές παρενέργειες, όπως εγκεφαλίτιδα.
Η δανική Bavaria Nordic βρίσκεται σε επαφές με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) για την έγκριση και στην Ευρώπη του ήδη εγκεκριμένου στις ΗΠΑ και τον Καναδά εμβολίου της κατά της ευλογιάς των πιθήκων, κάτι που αναμένεται να συμβεί σε έναν με δύο μήνες. Σύμφωνα με τον Μάρκο Καβαλέρι του ΕΜΑ, εφόσον το εμβόλιο εγκριθεί και είναι διαθέσιμο, είναι αυτό με το οποίο θα αρχίσει ο εμβολιασμός.
Το βασικό θέμα προς συζήτηση αναμένεται να είναι στην Ευρώπη και αλλού πόσο ευρύς θα πρέπει να είναι ο εμβολιασμός. Ερωτηματικό προς απάντηση είναι και πόσο καλά αυτό το εγκεκριμένο εμβόλιο θα προστατεύει τους ανθρώπους από την ευλογιά των πιθήκων. Επίσης, κατά πόσο θα αρκεί μία δόση του εμβολίου, το οποίο συνήθως χορηγείται σε δύο δόσεις με απόσταση τεσσάρων εβδομάδων.
