Μου πέρασε όμως η σκέψη να κάνω και άλλους μετόχους σ’ αυτόν τον θησαυρό της σοφίας, κι έτσι θα τα παρουσιάζω λίγα κάθε φορά.
του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου
Εγώ σημείωνα μόνο το αρχαίο κείμενο, εδώ όμως θα έχω μόνο την ερμηνεία παρουσιάζοντας όσο μπορώ καλύτερα αυτά που νομίζω ότι εννοεί ο άγιος.
Κανένας απ’ αυτούς που ζουν με αρετή να μη θεωρεί ότι πάσχει κάτι κακό, αν τον πολεμούν οι πονηροί. Επειδή αυτοί που πραγματικά υποφέρουν, είναι αυτοί που κάμνουν το κακό.
Αυτά λέγονται όχι μόνο για να τ’ ακούσουμε, αλλά για να διδασκόμαστε ακούγοντάς τα συνεχώς.
Όταν λέει ο ψαλμός «τους λαλούντας το ψεύδος» εννοεί αυτούς που είναι πονηροί, αυτούς που επιδιώκουν τα ψευδή πράγματα, αυτούς που έχουν νικηθεί από τις ηδονές, από την γαστριμαργία, από την πλεονεξία. Επειδή όλα αυτά τα ονομάζει ψεύδη.
Με την φράση του ψαλμού «Άνδρα αιμάτων και δόλιον βδελύσσεται Κύριος» εννοεί τον φονικό, τον επίβουλο, τον ύπουλο, που άλλα λέει με το στόμα και άλλα έχει στην σκέψη του, που φοράει το προσωπείο (την μάσκα) της επιείκειας, αλλά στην πραγματικότητα είναι λύκος, από τον οποίο δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο.
Να μη προσευχόμαστε όπως πολλοί που ξύνονται, χασμουριούνται, κοιμούνται, αλλά με φόβο και τρόμο. Αυτός που προσεύχεται έτσι, φεύγει από κάθε κακία, και οδηγείται σε κάθε αρετή, επειδή κάμνει τον Θεό βοηθό του.
Στην προσευχή μας πρώτα να υμνούμε τον Θεό και να τον ευχαριστούμε για όλα τα καλά που μας χάρισε και μετά να του ζητάμε αυτά που θέλουμε, και πάλι να τον ευχαριστούμε γι αυτά που θα μας δώσει.
Αυτοί που βαδίζουν τον δρόμο της αρετής, χρειάζονται ιδιαίτερα την βοήθεια του Θεού (άρα γι αυτό ματαιοπονούμε εμείς στα σχολεία που πολεμάμε να κατευθύνουμε τους μαθητές στον δρόμο της αρετής, αλλά χωρίς την βοήθεια του Θεού).
Λέει ο Δαβίδ στον ψαλμό, ότι πολλοί εχθροί ξεσηκώθηκαν εναντίον μου και ζητάνε να με βγάλουν από τον δρόμο μου και να με πλανήσουν και να με βάλουν σε άλλο δρόμο (εμείς δυστυχώς σήμερα ούτε καταλαβαίνουμε ποιοι είναι αυτοί οι εχθροί).
Αν είσαι ακάθαρτος, πλεονέκτης ή έχεις άλλη κηλίδα, απομακρύνεται από εσένα η βοήθεια του Θεού.
Να έχεις λοιπόν και εσύ συνεχώς πλούτο φιλοσοφίας, και όχι κάποια δυσωδία και σαπίλα.
Κάποιοι αυτά που πρέπει να τα κρύβουν στα βάθη της καρδιάς τους και να τα πνίγουν, τα φανερώνουν και βλάπτουν πολλούς και τα δείχνουν σε όλους (μακάρι από τα νεανικά μου χρόνια να εφάρμοζα αυτή την συμβουλή του αγίου, επειδή ο ελεεινός φανέρωνα τα μυστικά της καρδιάς μου σε όλους).
Αυτό μάλιστα είναι χαρακτηριστικό σοφής ψυχής, να μην αντιδράει όταν βρίζονται οι φίλοι της, αλλά όταν βρίζεται ο Θεός να αντιδράει με σφοδρότητα (πόσο αντιδράσαμε οι Έλληνες πολίτες που ψήφισαν τον γάμο των ομοφυλόφιλων ; Σύμφωνα με τον Χρυσόστομο θα έπρεπε να γίνει χαμός στην Ελλάδα).
Αυτή η χαρά από τον Θεό είναι παντοτινή. Οι κοσμικές χαρές δεν διαφέρουν από το νερό του ποταμού που κυλάει και φεύγει, έτσι κι αυτές μέχρι να φανούν εξαφανίζονται, ενώ η κατά Θεόν χαρά είναι σταθερή, διαρκής και μόνιμη, και όχι μόνο καμιά απροσδόκητη περίσταση δεν μπορεί να την διακόψει, αλλά όσο την παρεμποδίζουν τόσο πιο βαθιά γίνεται.
Μόνο για τα σχετικά με τον Θεό θα έπρεπε να καυχόμαστε, μ’ αυτά να χαιρόμαστε και να γεμίζουμε με ευτυχία. Αυτοί που η χαρά τους είναι οι απολαύσεις του κόσμου, δεν διαφέρουν σε τίποτα απ’ αυτούς που περνούν υπέροχα στα όνειρά τους (δεν θυμίζουν τα λόγια αυτά του αγίου το τροπάριο που ψέλνουμε στην νεκρώσιμη ακολουθία ; «Ποία τοῦ βίου τρυφὴ διαμένει λύπης ἀμέτοχος; Ποία δόξα ἔστηκεν ἐπὶ γῆς ἀμετάθετος; Πάντα σκιᾶς ἀσθενέστερα, πάντα ὀνείρων ἀπατηλότερα»).
Είναι τόσο μεγάλη η τεμπελιά μας που προτιμάμε αντί για τα αιώνια τα πρόσκαιρα, αντί για τον ουρανό την γη, αντί αυτά που δεν έχουν τέλος αυτά που εξαφανίζονται πριν καν φανούν.
Αυτοί που νικήθηκαν από την τυραννική επιθυμία των χρημάτων ποτέ δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτή την επιθυμία. Και όσο περισσότερα χρήματα αποκτούν τόσο περισσότερο καίγονται από την επιθυμία να αποκτήσουν ακόμα περισσότερα (τελικά καλύτερα που δεν είμαστε πλούσιοι).
Συνήθως οι γνώσεις που αποκτάμε με κόπο και μετά από ταλαιπωρία αφομοιώνονται πιο σταθερά και μόνιμα από το μυαλό μας, ενώ οι γνώσεις που αποκτάμε μ’ ευκολία, εύκολα τις χάνουμε (με άλλα λόγια, όχι μια γνώση που μαθαίνεις, αλλά μια γνώση που παθαίνεις).
Δεν θα ήταν πολύ ανόητο, ενώ τα παιδιά μας που τα στέλνουμε στο σχολείο, απαιτούμε κάθε μέρα να μαθαίνουν κάτι παραπάνω στα μαθήματα και ποτέ δεν θα ανεχόμασταν να πηγαινοέρχονται τζάμπα στο σχολείο χωρίς να κερδίζουν κάτι παραπάνω (αχ Χρυσόστομε, νάβλεπες πως πηγαινοέρχονται τζάμπα σήμερα), ανεχόμαστε εμείς που είμαστε και ενήλικες, να ερχόμαστε σ’ αυτό το πνευματικό σχολείο (που δίδασκε ο Χρυσόστομος) και να μην δείχνουμε το ίδιο ενδιαφέρον να μάθουμε.
Σκέψου ότι ο φτωχός για σένα και την δική σου ωφέλεια ταλαιπωρείται από την φτώχια και την πείνα, και μη τον προσπεράσεις άσπλαχνα, αλλά γίνε πιστός διαχειριστής των αγαθών που σου εμπιστεύθηκε ο Δεσπότης (ο Θεός), ώστε ελεώντας τον φτωχό στην ανάγκη του, να κερδίσεις την εύνοια του Θεού. Και δόξασε τον Θεό, ότι για σένα και την δική σου σωτηρία επέτρεψε να ζει ο άνθρωπος εκείνος στη φτώχια, για να μπορέσεις εσύ να βρεις τρόπο και τα αμαρτήματά σου να ξεπλύνεις και να διαχειριστείς καλά τα αγαθά που σου χάρισε ο Θεός, ώστε να αξιωθείς εκείνα τα αγαθά που ξεπερνάν κάθε ανθρώπινη προσδοκία και φαντασία (τα αιώνια αγαθά).
Δεν μπορώ να μη σταθώ σ’ αυτά τα τελευταία λόγια του Χρυσοστόμου. Ποιος θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί αυτά που λέει ο άγιος ; Δηλαδή για την δική μας ωφέλεια και σωτηρία υπάρχουν οι φτωχοί γύρω μας ; Νομίζω, ή ο Χρυσόστομος είναι τρελός ή εμείς δεν έχουμε ιδέα τι σημαίνει να είσαι Χριστιανός. Βέβαια, επειδή η πίστη μου είναι αδύναμη, μου περνάει η σκέψη ότι οι φτωχοί που αναφέρεται ο άγιος να είναι πραγματικά φτωχοί και όχι επαγγελματίες επαίτες.
