Για την οδυνηρή απώλεια του Γιώργου Μ. Χανδόλια (1942-2025)

Δεν πρόλαβε ο καλός φίλος και φιλίστωρ δάσκαλος να δει τυπωμένο το νέο βιβλίο-λεύκωμα για την ιστορία της Μηλιάς και την εξηντάχρονη πορεία του συλλόγου των Λαζαίων τον οποίο υπηρέτησε 32 ολόκληρα χρόνια από την θέση του προέδρου.

Του Αντώνη Κάλφα

Πρόκειται για έναν τόμο, αληθινή συνεισφορά στη νεοελληνική τοπική ιστοριογραφία, που μου ανέθεσε να επιμεληθώ και για την χειρονομία του αυτή νιώθω ιδιαίτερα ευτυχής αφού εδώ και πολλά χρόνια παρακολουθούσα και έγραφα για τη δράση του και τα επιτεύγματά του.

Έγραψα κάποτε για το έργο και την προσφορά της τρίμηνης εφημερίδας «Τα δέοντα απ’  τη Μηλιά»—προϊόν της ακοίμητης φροντίδας του Γ. Μ. Χανδόλια για τον γενέθλιο τόπο: «διότι σεβασμός στην ιστορία σημαίνει συλλογική και προσωπική στράτευση, αδιάκοπη παρουσία, μεράκι και οργανωτικές ικανότητες έτσι ώστε να μπει ένα λιθαράκι στην ιστορία και να παραχθούν τα αναγκαία τεκμήρια πολιτισμού, να υψωθεί δηλαδή ένα ανάχωμα αντίστασης στον επελαύνοντα αγοραίο μηχανισμό της λήθης και της ισοπέδωσης.

Έναν τέτοιο τόπο, αληθινή εστία αντίστασης συνιστά και ο μορφωτικός εκπολιτιστικός σύλλογος της Κάτω Μηλιάς «Οι Λαζαίοι» και η πλουσιότατη σε πληροφορίες και μικροϊστορική τεκμηρίωση εφημερίδα «τα δέοντα». Στην εφημερίδα υπάρχουν ειδησάρια για σπουδές Μηλιωτών, δωρεές, ειδήσεις γύρω από τις κατακτήσεις επιχώριων επιστημόνων, αναφορές σε γάμους, νεκρολογίες, θανάτους και βαφτίσια όσο και κείμενα ιστορικά αλλά και νόστιμα διηγήματα του Νίκου Γραμμένου».

Στον Γιώργο Μ. Χανδόλια η πιερική ιστοριογραφία χρωστά και το καλύτερο βασικό βοήθημα για την ιστορία της Μηλιάς, εννοώ τον πολυσέλιδο τόμο με τα πρακτικά του συνεδρίου Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων (Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Κάτω Μηλιάς Πιερίας ‘Οι Λαζαίοι’, 7 και 8 Απριλίου 2001) στα οποία πρακτικά, χάρη στο μεράκι του Γ. Μ. Χανδόλια και του δραστήριου συλλόγου, αποτυπώνεται το ιστορικό της Μηλιάς, οι Μηλιώτες αγωνιστές, η δημοτική μουσική κληρονομιά, το γλωσσικό της ιδίωμα, η αρχαιολογική παράδοση, τα έθιμα, η θρησκευτική και οικονομική ζωή, η αρχιτεκτονική.

Ταυτόχρονα, και μέχρι την πρώτη εικοσαετία του 21^ου αιώνα, εκδόθηκαν αρκετά σπουδαία βιβλία, ψηφίδες για τη μελέτη της Μηλιάς και του πολιτισμού της, όπως αποδεικνύουν και οι τίτλοι που ακολουθούν: Οι Λαζαίοι  και η εποχή τους, Ιστορικόν σημείωμα περί Λαζαίων κ.λ.π. (Ένα ανέκδοτο χειρόγραφο του γιατρού Γιάννη Δήμου Λάζου για τις επαναστάσεις του 1854 και 1878 στον Όλυμπο), Τραγουδώντας και χορεύοντας στα Πιέρια… Παραδοσιακά τραγούδια Μηλιάς Πιερίας, Τα δημοτικά μας τραγούδια και τα τραγούδια των Λαζαίων, Το έπος του ’40 – Απ’ ό,τι απόμεινε στη μνήμη μας (Η ζωντανή μαρτυρία του Μηλιώτη κληρωτού Νικολάου Ι. Τζήκα).

ΜΗΛΙΩΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΕΙΕΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ Μ. ΧΑΝΔΟΛΙΑ

1. Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος «Οι Λαζαίοι» Κάτω Μηλιάς Πιερίας, 1964-1989. 25 χρόνια πολιτιστική παρουσία, Κατερίνη 1989.
2. Γιώργος Μ. Χανδόλιας (επιμ.), Ιστορικόν σημείωμα περί Λαζαίων κ.λ.π. (Ένα ανέκδοτο χειρόγραφο του γιατρού Γιάννη Δήμου Λάζου για τις επαναστάσεις του 1854 και 1878 στον Όλυμπο), Μορφωτικός και πολιτιστικός σύλλογος Κάτω Μηλιάς «Οι Λαζαίοι, Κατερίνη 1994.
3. Γιώργος Μ. Χανδόλιας (επιμ.), Αποσπάσματα βιβλιογραφίας για το αρματολίκι της Μηλιας και τους Λαζαίους και για τη δράση τους στον Όλυμπο και στην παρολύμπια περιοχή, Μορφωτικός και πολιτιστικός σύλλογος Κάτω Μηλιάς «Οι Λαζαίοι», Κάτω Μηλιά 2003.
4. Γιώργος Μ. Χανδόλιας (επιμ.), Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, Πρακτικά συνεδρίου 7-8 Απριλίου 2001, Μορφωτικός και πολιτιστικός σύλλογος Κάτω Μηλιάς Πιερίας «Οι Λαζαίοι»/εκδόσεις Μάτι, Κατερίνη 2004.
5. Γιώργος Μ. Χανδόλιας (επιμ.), Τραγουδώντας και χορεύοντας στα Πιέρια… Παραδοσιακά τραγούδια Μηλιάς Πιερίας, Πολιτιστικός και μορφωτικός σύλλογος Κάτω Μηλιάς «Οι Λαζαίοι», 2005.
6. Γιώργος Μ. Χανδόλιας (επιμ.), Το έπος του ’40 – Απ’ ό,τι απόμεινε στη μνήμη μας (Η ζωντανή μαρτυρία του Μηλιώτη κληρωτού Νικολάου Ι. Τζήκα). Οι Μηλιώτες της γενιάς του ’40 (Αρχειακό και φωτογραφικό υλικό). Μορφωτικός και πολιτιστικός σύλλογος «Οι Λαζαίοι», Κατερίνη 2008.
7. Γιώργος Μ. Χανδόλιας, Τα Ιερά Προσκυνήματα των Μηλιωτών. Μορφωτικός και πολιτιστικός σύλλογος «Οι Λαζαίοι», Κατερίνη 2012 (3^η έκδοση 2017).
8. Γιώργος Μ. Χανδόλιας, 1964-2014. Τα πενηντάχρονα του Συλλόγου, Πολιτιστικός σύλλογος Κάτω Μηλιάς «Οι Λαζαίοι», Κάτω Μηλιά 2014.
9. Γιώργος Μ. Χανδόλιας (επιμ.), Γέροντος Αγαθονίκου, Μητροπολίτου, (π. Κίτρους, Κατερίνης & Πλαταμώνος). Τιμητικό, αναμνηστικό Λεύκωμα, Aφιέρωμα στα 30 χρόνια Αρχιερατείας του, Πολιτιστικός σύλλογος Κάτω Μηλιάς Πιερίας «Οι Λαζαίοι», Κάτω Μηλιά 2015.
10. Μνήμες Λαζαίων 2005. Αφιέρωμα στον Νικόλαο Κασομούλη, Πολιτιστικός σύλλογος Κάτω Μηλιάς «Ο Λαζαίοι», Κάτω Μηλιά 2018.