Ενόψει της ετήσιας παγκόσμιας σύνοδος του ΟΗΕ την κλιματική αλλαγή (COP30), τα 197 κράτη μέλη όφειλαν να έχουν υποβάλει ενημερωμένα εθνικά σχέδια δράσης για το κλίμα στον ΟΗΕ μέχρι τον Φεβρουάριο του 2025.
Αυτά τα σχέδια περιγράφουν πώς κάθε χώρα θα μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με τη νομικά δεσμευτική διεθνή Συμφωνία του Παρισιού. Η συμφωνία αυτή δεσμεύει όλους τους υπογράφοντες να περιορίσουν την ανθρωπογενή υπερθέρμανση σε όχι πάνω από 1,5°C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα.
Μέχρι στιγμής όμως, μόνο 25 χώρες, που αντιστοιχούν σε περίπου το 20% των παγκόσμιων εκπομπών, έχουν υποβάλει τα σχέδιά τους, γνωστά ως Εθνικές Προσδιορισμένες Συνεισφορές (NDCs). Στην Αφρική, αυτές είναι η Σομαλία, η Ζάμπια και η Ζιμπάμπουε. Απομένουν ακόμα 172 χώρες.
Όμως, ενδεχομένως μόνο ένα από τα υποβληθέντα σχέδια -αυτό του Ην. Βασιλείου- είναι συμβατό με τη Συμφωνία του Παρισιού.
Η έκθεση που πρέπει να μας ανησυχεί
Αυτή η καθυστέρηση όμως ανησυχεί ιδιαίτερα τους επιστήμονες βλέποντας τα ευρήματα της ετήσιας έκθεσης Indicators of Global Climate Change.
Η έκθεση αυτή δίνει μια συνολική εικόνα της κατάστασης του κλιματικού συστήματος, βασσιζόμενη σε υπολογισμούς των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου παγκοσμίως, στο πώς συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα, πώς ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της γης, και πόση από αυτήν την αύξηση οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα.
Η έκθεση εξετάζει επίσης πώς εντείνονται τα ακραία φαινόμενα θερμοκρασίας και βροχόπτωσης, πόσο ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας, και πόση ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα μπορεί ακόμα να εκλυθεί προτού η θερμοκρασία του πλανήτη ξεπεράσει το όριο του +1,5°C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Αυτό είναι σημαντικό γιατί η παραμονή εντός του 1,5°C είναι απαραίτητη για να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η έκθεσή δείχνει ότι η ανθρωπογενής υπερθέρμανση έφτασε το +1,36°C το 2024, ανεβάζοντας τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία (που συνδυάζει την ανθρώπινη θέρμανση και τη φυσική μεταβλητότητα του κλίματος) στο +1,52°C.
Γιατί τρία χρόνια μόνο
Με άρθρο τους στο The Conversation οι Πιρς Φόστερ, καθηγητής Φυσικής της Κλιματικής Αλλαγής· Διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου Κλίματος Priestley, Πανεπιστήμιο του Λιντς και η Ντέπι Ρόζεν, Υπεύθυνη Έρευνας και Ανάπτυξης Καινοτομίας για το Κέντρο Κλιματικών Προοπτικών Priestley, Πανεπιστήμιο του Λιντς εξηγούν γιατί η ανθρωπότητα έχει μόλις τρία χρόνια καιρό να βάλει μυαλό.
«Οι συνεχώς ρεκόρ υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν οδηγήσει σε αυξανόμενες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και υποξειδίου του αζώτου στην ατμόσφαιρα» αναφέρουν.
Το αποτέλεσμα, λένε, είναι αυξανόμενες θερμοκρασίες που τρώνε γρήγορα το εναπομείναν ανθρακικό «υπόλοιπο» (την ποσότητα αερίων που μπορούν να εκλυθούν σε ένα συμφωνημένο χρονικό διάστημα).
«Αυτό το υπόλοιπο θα εξαντληθεί σε λιγότερο από τρία χρόνια αν συνεχίσουμε με τα σημερινά επίπεδα εκπομπών. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε κατάματα: το παράθυρο για να μείνουμε εντός 1,5°C έχει ουσιαστικά κλείσει. Ακόμα κι αν καταφέρουμε να ρίξουμε τις θερμοκρασίες στο μέλλον, θα είναι ένας μακρύς και δύσκολος δρόμος» υπογραμμίζουν με έντονη ανησυχία.
Παράλληλα, σημειώνουν πως τα ακραία κλιματικά φαινόμενα γίνονται πιο έντονα, φέρνοντας μακροπρόθεσμους κινδύνους και κόστη στην παγκόσμια οικονομία αλλά και, σημαντικότερα, στους ανθρώπους.
Η ειρωνεία
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ειδικά η Αφρική αντιμετωπίζει τώρα την πιο θανατηφόρα κλιματική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, τονίζοντας πως είναι είναι αδιανόητο να λειτουργούν οικονομίες χωρίς γρήγορη πρόσβαση σε αξιόπιστα δεδομένα.
«Όταν πέφτουν οι μετοχές ή σταματά η ανάπτυξη, οι πολιτικοί και οι επιχειρηματίες παίρνουν αποφάσεις άμεσα. Κανείς δεν ανέχεται ξεπερασμένες πληροφορίες για τις πωλήσεις ή την αγορά μετοχών. Όμως στο θέμα του κλίματος, η ταχύτητα της αλλαγής συχνά ξεπερνά τα διαθέσιμα δεδομένα» στηλιτεύοντας την αδιαφορία των κυβερνήσεων.
«Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να ληφθούν γρήγορες αποφάσεις. Αν αντιμετωπίζαμε τα δεδομένα για το κλίμα όπως τις οικονομικές αναφορές, θα επικρατούσε πανικός μετά από κάθε δυσοίωνη ενημέρωση. Και ενώ οι κυβερνήσεις αλλάζουν πορεία όταν αντιμετωπίζουν οικονομικές κρίσεις, έχουν πολύ πιο αργή αντίδραση σε αυτά που λένε οι βασικοί δείκτες για το κλίμα – τα ζωτικά σημεία της Γης» τονίζουν οι Φόστερ και Ρόζεν.
