Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προχωρά σε μια απόφαση με ουσιαστικό αντίκτυπο στην κοινωνία, εγκρίνοντας χρηματοδότηση ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση της καινοτομίας και της βιώσιμης στέγασης σε ολόκληρη την Ευρώπη με τις επίσημες ανακοινώσεις να αναμένονται.
Πίσω από τους αριθμούς και τα σχέδια, όμως, κρύβεται μια σκληρή πραγματικότητα: εκατομμύρια πολίτες δυσκολεύονται πια να βρουν ένα σπίτι να μείνουν. Για πολλούς νέους, ζευγάρια και οικογένειες, η στέγη έχει γίνει είδος πολυτελείας.
Η Ευρώπη ζει μια πρωτοφανή στεγαστική κρίση.
Στο Ρέθυμνο, φοιτητές αναγκάζονται να νοικιάζουν δωμάτια σε ξενοδοχεία γιατί δεν υπάρχουν διαθέσιμα διαμερίσματα. Σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, νέοι άνθρωποι επιλέγουν να μένουν ακόμη και σε σκηνές για να σπουδάσουν ή να εργαστούν, καθώς το κόστος της κατοικίας είναι απαγορευτικό. Οικογένειες με δύο παιδιά διαθέτουν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους όχι για να αποκτήσουν ένα αξιοπρεπές σπίτι, αλλά για να ζουν στριμωγμένες σε διαμερίσματα 35 τετραγωνικών μέτρων.
Στη Λισαβόνα, ο μέσος μισθός ενός νέου ανθρώπου αρκεί ίσα-ίσα για το ενοίκιο ενός μικρού διαμερίσματος. Και στο Λουξεμβούργο, μια από τις πιο πλούσιες χώρες της Ευρώπης, λείπουν περίπου 40.000 κατοικίες αλλά οι εκτάσεις όπου θα μπορούσαν να κατασκευαστούν ανήκουν σε μόλις δέκα οικογένειες, που δεν συναινούν στην αξιοποίησή τους. Το αποτέλεσμα είναι μια αγορά ακινητοποιημένη, με τιμές που εκτοξεύονται και νέους που δεν μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν.
Η στεγαστική κρίση ήταν κεντρικό θέμα στην 23η Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στις Βρυξέλλες. Εκεί, περιφερειακές αρχές, ευρωπαϊκοί θεσμοί και εκπρόσωποι της αγοράς συζήτησαν τρόπους για να ανακοπεί η εκρηκτική άνοδος των τιμών και να δημιουργηθούν νέες μορφές προσιτής κατοικίας. Το μήνυμα ήταν σαφές, χωρίς καινοτομία, η Ευρώπη δεν μπορεί να λύσει το στεγαστικό της πρόβλημα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΤΕπ ενεργοποιεί ένα νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο 400 εκατομμυρίων ευρώ, δίνοντας προτεραιότητα στην έρευνα, την ψηφιοποίηση και τις πράσινες τεχνολογίες που μπορούν να μεταμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο χτίζονται τα σπίτια. Το πρόγραμμα στοχεύει να στηρίξει μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας της στέγασης – από τα υλικά και τον εξοπλισμό, έως τη ρομποτική και τις προκατασκευασμένες δομές.
Στο επίκεντρο βρίσκονται νέες πρακτικές, όπως η βιομηχανοποιημένη κατασκευή, τα ψηφιακά εργαλεία Building Information Modelling (BIM), η χρήση βιώσιμων και ανακυκλώσιμων υλικών, καθώς και η ανάπτυξη μεθόδων κυκλικής οικονομίας που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των έργων. Στόχος δεν είναι μόνο να κατασκευάζονται σπίτια πιο γρήγορα, αλλά να γίνονται πιο προσιτά και ενεργειακά αποδοτικά.
Ο αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ, Γιάννης Τσακίρης, υπογραμμίζει ότι η επένδυση αυτή δεν αφορά μόνο τον κατασκευαστικό τομέα, αλλά το ίδιο το δικαίωμα στη στέγη: «Πολλοί Ευρωπαίοι περιμένουν υπομονετικά να βρουν ένα προσιτό σπίτι. Πρέπει να χτίζουμε πιο γρήγορα, πιο έξυπνα και πιο πράσινα για να καλύψουμε τη ζήτηση. Με την επένδυση στην καινοτομία, επιταχύνουμε την παραγωγή, μειώνουμε το κόστος και δημιουργούμε σπίτια πιο προσιτά, ενεργειακά αποδοτικά και βιώσιμα. Δεν χρηματοδοτούμε απλώς έργα — ενεργοποιούμε τη μετάβαση σε έναν νέο τρόπο να χτίζουμε, να εργαζόμαστε και να ζούμε.
Η ΕΤΕπ αναφέρει ήδη χαρακτηριστικά παραδείγματα εταιρειών που αλλάζουν τα δεδομένα.
Στην Αυστρία, η Gropyus κατασκευάζει ψηφιοποιημένες ξύλινες πολυκατοικίες μέσω αυτοματοποιημένων διαδικασιών. Στην Ισπανία, η ULMA Group παράγει βιώσιμα υλικά και τεχνολογίες προηγμένης παραγωγής, ενώ η Honext μετατρέπει βιομηχανικά απόβλητα ινών σε πλήρως ανακυκλωμένες, ελαφριές και πυράντοχες ινοσανίδες. Στο Βέλγιο, η Bekaert επενδύει σε νέες μορφές χάλυβα και υλικών υψηλής αντοχής, που επιτρέπουν την ταχύτερη ανέγερση κτιρίων με μικρότερο περιβαλλοντικό κόστος.Η στεγαστική κρίση αποδεικνύει ότι το ζήτημα της στέγης δεν είναι μόνο οικονομικό ή τεχνικό, αλλά βαθιά κοινωνικό.
Πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν ιστορίες ανθρώπων που καθυστερούν να δημιουργήσουν οικογένεια, νέων που μένουν στο παιδικό τους δωμάτιο γιατί δεν μπορούν να πληρώσουν ενοίκιο, φοιτητών που μετακομίζουν σε άλλες πόλεις ή χωριά επειδή δεν βρίσκουν σπίτι κοντά στις σχολές τους. Η έγκριση των 400 εκατομμυρίων ευρώ από την ΕΤΕπ δεν είναι απλώς μια ακόμη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Είναι ένα πρώτο βήμα προς μια νέα πραγματικότητα, όπου η στέγη αντιμετωπίζεται ξανά ως κοινωνικό δικαίωμα και όχι ως επενδυτικό προϊόν.
Η καινοτομία στον κατασκευαστικό τομέα δεν είναι αυτοσκοπός· είναι το μέσο για να γίνει η κατοικία πιο προσιτή, πιο καθαρή ενεργειακά και πιο ανθρώπινη.
Η Ευρώπη καλείται να ξαναχτίσει, όχι μόνο τα κτίρια της, αλλά και την εμπιστοσύνη των πολιτών της ότι μπορούν να έχουν ένα σπίτι. Και όπως τονίζουν στελέχη της ΕΤΕπ, «η τεχνολογία μπορεί να μειώσει το κόστος, αλλά η βούληση είναι αυτή που θα ξαναδώσει στους ανθρώπους το δικαίωμα να στεγαστούν με αξιοπρέπεια»».
