Η Φούσκα των Τρισεκατομμυρίων: Γιατί οι Αγορές Παίζουν με τη Φωτιά
Η έκρηξη της Τεχνητής Νοημοσύνης έχει αναδειχθεί στη μεγαλύτερη επενδυτική ιστορία της δεκαετίας. Όμως, πίσω από τον ενθουσιασμό, πληθαίνουν τα σημάδια ότι η παγκόσμια αγορά βρίσκεται μπροστά σε μια νέα φούσκα—αυτή τη φορά, των τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι τεχνολογικοί κολοσσοί ξοδεύουν ήδη εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για να κατασκευάσουν υποδομές Τεχνητής Νοημοσύνης – υπερσύγχρονα data centers και εξειδικευμένα chips. Το συνολικό κόστος, σύμφωνα με τη McKinsey, ενδέχεται να ξεπεράσει τα $5,2 τρισ. δολάρια την επόμενη πενταετία.
Η OpenAI του Σαμ Άλτμαν σχεδιάζει το project Stargate, ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα υποδομών ύψους 500 δισ. δολαρίων. Ο ίδιος ο Άλτμαν μιλά πλέον για συνολική δαπάνη που μπορεί να φτάσει τα τρισεκατομμύρια. Η Nvidia, που κυριαρχεί στην αγορά AI chips, αναλαμβάνει να επενδύσει έως 100 δισ. δολάρια στο ίδιο έργο – μια συμφωνία που πολλοί στη Wall Street θεωρούν «κυκλική αυτοχρηματοδότηση», αφού οι πελάτες της χρησιμοποιούν αυτά τα κεφάλαια για να αγοράσουν ξανά δικά της προϊόντα.
Το Ντόμινο του Υπερδανεισμού
Η OpenAI σκοπεύει να καταφύγει και σε χρηματοδότηση μέσω χρέους, καθώς εκτιμάται ότι θα «κάψει» περίπου 115 δισ. δολάρια έως το 2029. Αντίστοιχα, η Meta εξασφάλισε δάνειο 26 δισ. δολαρίων για ένα data center, και η Vantage Data Centers δανείζεται 22 δισ.
Η διαφορά είναι πως, ενώ στις αρχές της ψηφιακής εποχής τα μεγάλα έργα υποδομής στήριζαν εταιρείες με στέρεα έσοδα, σήμερα ο δανεισμός κατευθύνεται σε επιχειρήσεις με ελάχιστα κέρδη ή καθόλου απόδοση. Όπως σημειώνει η Bain & Co., για να καλυφθούν οι ανάγκες ισχύος, οι εταιρείες AI θα χρειαστούν $2 τρισ. δολάρια ετήσια έσοδα μέχρι το 2030 – αλλά θα λείπουν $800 δισ. δολάρια.
Όταν η Καινοτομία δεν Αποδίδει
Η αλήθεια είναι σκληρή: το 95% των εταιρειών που επένδυσαν σε έργα AI δεν έχουν δει καμία απόδοση, σύμφωνα με μελέτη του MIT. Ερευνητές του Harvard και του Stanford μιλούν για το φαινόμενο του workslop: «παραγόμενο περιεχόμενο από AI που μοιάζει με παραγωγική εργασία, αλλά δεν έχει ουσιαστική αξία».
Ταυτόχρονα, οι ίδιες οι μεγάλες εταιρείες του κλάδου αρχίζουν να διαπιστώνουν ότι οι περίφημοι scaling laws –ότι δηλαδή περισσότερα δεδομένα και ισχύς οδηγούν αυτόματα σε άλματα νοημοσύνης– έχουν αρχίσει να φθίνουν. Το GPT-5 της OpenAI, που είχε παρουσιαστεί ως επαναστατικό, έλαβε χλιαρές κριτικές, με τον Άλτμαν να παραδέχεται: «Λείπει ακόμη κάτι σημαντικό για να φτάσουμε στην τεχνητή γενική νοημοσύνη».
Η «Βιομηχανική Φούσκα» και ο Κίνδυνος
Όλη αυτή η φρενίτιδα έχει πυροδοτήσει μια πρωτοφανή έκρηξη κατασκευών: ολόκληρες πολιτείες γεμίζουν με τεράστια data centers. Οι εγκαταστάσεις αυτές απορροφούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας, ενώ η χρηματοδότησή τους προέρχεται πλέον όχι από εισηγμένες εταιρείες, αλλά από ιδιωτικά funds, μεταφέροντας τον κίνδυνο από τις μετοχές στο τραπεζικό σύστημα.
Ο ιστορικός των αγορών, Andrew Odlyzko, προειδοποιεί πως η σημερινή φρενίτιδα θυμίζει επικίνδυνα τη φούσκα των τηλεπικοινωνιών στα τέλη του ’90: τεράστια έργα, χρηματοδότηση χωρίς εξασφαλίσεις και αβέβαιο μελλοντικό κέρδος. Ακόμη και ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ δηλώνει ότι μια φούσκα είναι «πολύ πιθανή», ενώ ο Τζεφ Μπέζος βλέπει μια «βιομηχανική φούσκα».
Ο Νόμος των Φουσκών του Hyman Minsky
Ο οικονομολόγος Hyman Minsky έχει περιγράψει 5 στάδια κάθε φούσκας:
- Displacement – Μετατόπιση
Η εμφάνιση μιας νέας τεχνολογίας ή ευκαιρίας που αλλάζει τις ισορροπίες και προσελκύει επενδυτικό ενδιαφέρον.
- Boom – Έκρηξη
Η φάση της ταχείας ανόδου, όπου οι τιμές αυξάνονται, τα κεφάλαια ρέουν άφθονα και η αισιοδοξία κυριαρχεί.
- Euphoria – Ευφορία
Το στάδιο του παραλογισμού: οι επενδυτές πιστεύουν ότι “αυτή τη φορά είναι διαφορετικά” και αγοράζουν χωρίς να εξετάζουν τα θεμελιώδη.
- Profit-taking – Ρευστοποίηση κερδών
Οι πιο διορατικοί αρχίζουν να πουλούν, αντιλαμβανόμενοι ότι οι τιμές έχουν ξεπεράσει κάθε λογική.
- Panic – Πανικός
Η φούσκα σκάει. Οι επενδυτές σπεύδουν να πουλήσουν μαζικά, προκαλώντας κατάρρευση τιμών, απώλειες και πτώχευση επιχειρήσεων.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη βρίσκεται, όπως όλα δείχνουν, ανάμεσα στην ευφορία και το profit-taking. Η ιστορία δείχνει ότι όταν τα κέρδη αντικαθιστούν τη λογική, το τέλος είναι θέμα χρόνου. Η φούσκα των τρισεκατομμυρίων τροφοδοτείται από την πίστη ότι η τεχνολογία θα επιβιώσει – όπως έγινε με το Διαδίκτυο μετά το σπάσιμο της φούσκας dot.com το 2000-01. Μέχρι τότε, οι αγορές παίζουν με τη φωτιά.
Με πληροφορίες από Bloomberg, Economist, McKinsey, Harvard Review
