Χάρη στα πολύτιμα απομνημονεύματά του με τον παραπειστικό τίτλο «Νίκη χωρίς ρομφαία» γνωρίζουμε από πρώτο χέρι πτυχές της κοινωνικής ζωής της πόλης—μικρό παράδειγμα το παράθεμα που ακολουθεί (ο τίτλος του κειμένου είναι δικός μου). Από το βιβλίο ΚΑΝΤΑΡΤΖΗΣ, ΣΑΒΒΑΣ Ι. Νίκη χωρίς ρομφαία: Η Δαμασκός του 2Οο αιώνα, Απομνημονεύματα, Κατερίνη: Εκδόσεις Ελληνικού Κινήματος Πνευματικής Αναγεννήσεως, Τόμος Ε΄, Αριθ. 11, 1978, σ. 800-815).
«Ο πληθυσμός της Κατερίνης το 1925 μόλις έφτανε τις 6-7 χιλιάδες ψυχές. Με την ανάπτυξη της καπνοκαλλιέργειας , που ήταν άγνωστη στην περιφέρεια, και την φήμη που απόκτησε, η άγνωστη ως τότε Κατερίνη, με τα εκλεκτά καπνά της, το γένος “Σαμψών” με σπόρο φερμένο από τον Πόντο και τον Καύκασο, άρχισαν να συρρέουν στην πόλη, ακόμα και με ομαδικές μετακινήσεις, πρόσφυγες από τους αρχικούς τρόπους εγκατάστασής τους- ιδιαίτερα Πόντιοι. Η φήμη της έφτανε ως την Ρωσία, απ’ όπου τα χρόνια εκείνα κι’ αργότερα , ήλθαν κι’ εγκαταστάθηκαν πολλοί, μέχρι που ίδρυσαν και σωματείο- τον Σύλλογο Ρωσοπροσφύγων.
Με τον τρόπο αυτό σχηματίστηκαν σε λίγα χρόνια γύρω από την Κατερίνη ολόκληρα χωριά, μάλιστα πλουσιοχώρια, όπως ο Αρωνάς, το Νέο Κεραμίδι, ο Σβορώνος, η Νεοκαισάρεια, η Νεα Τραπεζούντα, οι Αγιάννηδες κ.α. Εκτάσεις γόνιμοι, που είχαν χαρακτηριστεί ημιδασώδεις και ακατάλληλες για καλλιέργεια, γι’ αυτό κι εξαιρέθηκαν από την απαλλοτρίωση, εξαγοράστηκαν από Πόντιους πρόσφυγες συγκροτημένους σε ομάδες, εκχερσώθηκαν και αξιοποιήθηκαν σε βαθμό που δεν μπορούσε να φανταστεί κανείς. Σήμερα τα χωριά αυτά φημίζονται για τα καπνά τους και για άλλες αποδοτικές καλλιέργειες, ενώ οικονομικά έγιναν τα πλουσιότερα χωριά του νομού.
Μια φαεινή ιδέα μου κατέβηκε ξαφνικά. Την εκμυστηρεύτηκα στον κύριο υπεύθυνο από τους αρμόδιους της Κοινότητας. Μ’ ενθάρρυνε να την θέσω σ’ εφαρμογή. Ζήτησα ένα αυτοκίνητο, πήρα μαζί μου τον φίλο μου Νικολαϊδη, που συμφωνούσε μαζί μου, και τραβήξαμε καταμεσήμερα, με ένα φορτάκι της αγοράς, στο χωράφι μου της Γ’ κατηγορίας, περιοχή Κεραμίδι. Καθήσαμε κάτω από ένα δέντρο και στρωθήκαμε, με την ησυχία μας και χωρίς τύψεις, στη δουλειά, συμπληρώνοντας ατομικά απογραφικά δελτία. Θυμήθηκα και έγραψα συγγενείς, φίλους και συμπατριώτες του Σουχούμ, που ετοίμαζαν τα διαβατήριά τους για να έλθουν οικογενειακώς στην Ελλάδα με προορισμό την Κατερίνη. Τους έγραψα όλους. Ενθυμούμαι ότι έγραψα τον φίλο μου Ζαρίφη Τσομίδη και την οικογένεια του Θείου μου Παναγιώτη Νερόπουλου. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήλθαν κι εγκαταστάθηκαν, στην Κατερίνη σε μερικούς μήνες ή σε λίγα χρόνια. Ασφαλώς θα υπήρχαν και πρόσωπα που δεν ήλθαν ή ακόμα και πρόσωπα εντελώς εικονικά. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα! Κι’ ο σκοπός μας, την κρίσιμη εκείνη ώρα της μεγάλης δοκιμασίας του ηθικού και πνευματικού μας χαρακτήρα, ήταν πολύ σοβαρό και ιερός!. Δηλαδή, να φτάσει ο πληθυσμός της Κατερίνης σε 10.000, για να προβιβαστεί η Κοινότητα της σε Δήμο…
Όταν, έτσι, συμπληρώθηκε ο “ποθητός”, αριθμός , γυρίσαμε με το ίδιο αυτοκίνητο που μας περίμενε, στην Κατερίνη και ανέβηκα, με το μάτσο τα απογραφικά δελτία στην αμασκάλη και με ύφος θριαμβευτικό, στα γραφεία της Κοινότητας, που βρίσκονταν στην γωνία Μεγάλου Αλεξάνδρου και Πλατείας Ελευθερίας- δεύτερο πάτωμα. Εκεί παράδωκα τα δελτία στον αρμόδιο της απογραφής, που με περίμενε και τα δέχτηκε με μεγάλη χαρά, γιατί μ’ αυτά οι κάτοικοι της Κατερίνης έφταναν τις 10.000 ψυχές. Υστερα από την ανακοίνωση των γενικών αποτελεσμάτων της απογραφής σ’ όλη την Ελλάδα, εκδόθηκε το σχετικό προεδρικό διάταγμα, που προβίβαζε την Κοινότητα Κατερίνης σε Δήμο. Χωρίς τα πλαστά αυτά δελτία η Κατερίνη θα παράμενε Κοινότητα άλλα δέκα χρόνια, ως τη νέα απογραφή- αδιάφορο αν ο πληθυσμός της σε λίγα χρόνια έγινε περίπου διπλάσιος, ενώ στην απογραφή του 1950 πέρασε τους τριπλάσιους.
Καθώς καταγράφω γεγονότα, με όση δυνατή ακρίβεια, για το παρόν και το μέλλον, για την παρούσα και την μέλλουσα γενιά, για την ιστορία γενικά, δεν θεώρησα δίκαιο και ηθικό ν’ αποσιωπήσω και το ιστορικό για την Κατερίνη γεγονός αυτό. Το σημαδιακό για την ιστορία της γεγονός ότι, με πράξη παράνομη και ηθικά ανώμαλη, που αμέσως είχε γίνει κι’ όλας κοινό μυστικό, η Κοινότητα μας ανακηρύχτηκε Δήμος, πράγμα που, αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα με ελαφρά συνείδηση, το βλέπαμε τότε, το βλέπομε και τώρα , πολύ φυσικό, αναπόφευκτο, αναγκαίο, ακόμα και έξυπνο. Και όμως πίσω είχε η αχλάδα την ουρά…»
Μικροϊστορικά του Αντώνη Κάλφα
antoniskalfas@yahoo.gr
