Το Διαπόρι το διαλέγεις όταν είσαι στη Μύρινα και θέλεις να κάνεις μια μικρή εκδρομούλα για μπάνιο, καφέ ή φαγητό – απέχει μόνο 16 χιλιόμετρα.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Υπάρχουν, βέβαια, κι άλλα μέρη κοντινά στη Μύρινα για μια ωραία εκδρομούλα, λ.χ. ο γραφικός Αη-Γιάννης Κάσπακα, ο Αυλώνας, η κοσμοπολίτικη παραλία Πλατύ, ο αμφιθεατρικός κόλπος στο Θάνος, ο Ευγάτης κ.α. Το Διαπόρι, όμως, έχει κάτι περισσότερο, κάτι διαφορετικό.
Πρώτα-πρώτα κατά τη διαδρομή θα περάσεις μέσα από δύο πανέμορφα χωριά με πετρόχτιστα σπίτια, το Θάνος και τον Κοντιά. Στον Κοντιά, μάλιστα, υπάρχουν οι περίφημοι 4 ανεμόμυλοι, ο πευκόφυτος λόφος με το εξωκλήσι στην κορυφή του και η εξαιρετική Πινακοθήκη.
Από τον Ευγάτη, αν θέλεις, μπορείς να ανηφορίσεις το μονοπάτι για την Παναγία Κακαβιώτισσα, την μοναδική εκκλησία χωρίς σκεπή μέσα στον βράχο.
Το Διαπόρι είναι ένα πολύ σημαντικό ιστορικό μέρος. Στην ανατολική του ακτή, προς το μέρος του Μούδρου, είναι τα Βουρλίδια. Εδώ το 1912 έγινε η απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων που απελευθέρωσαν τη Λήμνο.
Τους Έλληνες στρατιώτες υποδέχτηκαν τότε οι κάτοικοι των κοντινών χωριών Κοντιά και Τσιμάντρια, με επικεφαλής τον παπά-Κώστα Αρετό, και τους οδήγησαν προς την λαγκαδιά Βαθύ, από όπου συνέχισαν προς την πρωτεύουσα Μύρινα (τότε λεγόταν ακόμα Κάστρο) για να απελευθερώσουν το νησί. Το 1944 αποβιβάστηκε στο Διαπόρι τμήμα του Ιερού Λόχου και έδωσε τέλος στη γερμανική κατοχή. Το Διαπόρι αποτελεί το επίνειο των Τσιμανδρίων. Σήμερα στο ήσυχο λιμανάκι του με τα ψαροκάικα και τα μικρό καρνάγιο, υπάρχουν όμορφες ταβέρνες και εξελίσσεται σε θερινό τουριστικό προορισμό. Επίσης, πιο μέσα η αβαθής λιμνοθάλασσα που αποξεραίνεται το καλοκαίρι αποτελεί αξιόλογο υδροβιότοπο, όπου ξεχειμωνιάζουν φοινικόπτερα (φλαμίνγκο), ερωδιοί, χαλκόκοτες, πάπιες, χελώνες κλπ. (NATURA 2000).Τα πουλιά αυτά αναπαράγονται και την άνοιξη μεταναστεύουν, για να επανέλθουν πάλι το φθινόπωρο.
Το όνομα της περιοχής έχει αρχαία ελληνική προέλευση, είναι σύνθετο από τις λέξεις δια + πόρος (που σημαίνει πέρασμα). Ο ισθμός του Διαπορίου μοιάζει σαν την αρχαία “διώρυγα του Ξέρξη” στη Νέα Ρόδα Χαλκιδικής.
Το 1785 ο Γάλλος χαρτογράφο Choiseul-Gouffier πρότεινε στον ισθμό να σκαφτεί κανάλι και να γίνει διώρυγα, ώστε να συνδεθούν οι κόλποι ο ανατολικός του Μούδρου και ο δυτικός του Κοντιά – όπως είναι σήμερα η διώρυγα στην Νέα Ποτίδαια Χαλκιδικής.
Από τους δύο κόλπους, ο δυτικός του Κοντιά έχει μια εκτεταμένη αμμουδιά που προσφέρεται για μπάνιο. Εδώ είναι και η σκάλα των ψαράδων και τα γραφικά καφενεδάκια-ταβερνάκια. Ένα από αυτά, του Μενέλαου, λειτουργεί όλο το χρόνο και έχει απίθανους λημνιούς μεζέδες, ψαρικά και άλλα νόστιμα παραδοσιακά σπιτικά φαγητά. Πήρε το όνομα της από τον αείμνηστο μπάρμπα-Μενέλαο απ’ τα Τσιμάντρια, τον παλιό ιδιοκτήτη του, ο οποίος επί 65 χρόνια, όσο ζούσε, καθημερινά κατέβαινε με το γαϊδουράκι του και κρατούσε το καφενείο μαζί με την γυναίκα του την καλή κυρία-Σοφία.
Στο καφενεδάκι του Μπάρμπα-Μενέλαου θ’ ακούσεις περίεργες και απίθανες ψαράδικες ιστορίες. Πώς πιάστηκε το μεγάλο λαβράκι, αν φάνηκαν μπαρμπούνια και λιθρίνια, από πού πέρασε η φώκια και το δελφίνι, πώς φτιάχνεται η κακαβιά, τι ψάρια έπιαναν πριν από χρόνια με το πυροφάνι, πώς κάρφωσε τη βάρκα ο ξιφίας με τη μύτη του, κ.ά.
Ξαφνικά, κάποιος απ’ τους ψαράδες θα φέρει ένα ζωντανό λαβράκι ή ένα τελάρο ολόφρεσκα ψάρια, για πούλημα. Χωρίς ζυγαριά, έτσι με το μάτι. Δώσε τόσα και πάρ’ το.
Κατά τις 10 θα έλθουν για μπάνιο απ’ τα γύρω χωριά και τη Μύρινα. Το μεσημεράκι ανοίγουν οι μπύρες και η Κυρα-Σοφία, η γυναίκα του, τηγανίζει τα ολόφρεσκα ψάρια.
Το απογευματάκι καταφτάνουν οι πιτσιρικάδες για παγωτό.
Ο κόλπος αυτός είναι πάντοτε ήσυχος, δεν τον πιάνει ο αέρας, έχει βαθιά νερά, γι’ αυτό και παλιότερα σε περιπτώσεις κακοκαιρίας χρησιμοποιήθηκε ως μέρος ασφαλούς παραμονής πλοίων (όπως κι ο κόλπος του Μούδρου).
Εδώ λένε οι παλιοί ψαράδες ότι κυκλοφορούν και μεγάλα λαβράκια, αλλά είναι παμπόνηρα και δεν πιάνονται εύκολα στα δίχτυα.
Μέχρι το Διαπόρι ο δρόμος είναι άσφαλτος. Από εκεί και πέρα συνεχίζει χωματόδρομος προς την χερσόνησο του Φακού. Παρθένο μέρος, με ωραίες ερημικές παραλίες, σε μία από αυτές, την Λένα, με το μικρό φάρο (σπίθα), κάνουν θερινή διαβίωση και εκπαίδευση οι φαντάροι. Λίγο πιο κάτω, 4 χλμ. από το Διαπόρι, είναι μια απόμερη αλλά πανέμορφη αμμουδιά, τα Κόκκινα, που πήρε το όνομα της από το κόκκινο χρώμα των γύρω βράχων. Ο χωματόδρομος καταλήγει στη Βίγλα, κι από εκεί μονοπάτι μέχρι το παραθαλάσσιο εξωκλήσι της Αγίας Ευθυμίας, που οι ντόπιοι αποκαλούν Αγιαθυμιά.
Παρθένο μέρος, παρθένα και άγρια και τα ψάρια που πιάνουν στην περιοχή οι ερασιτέχνες ψαράδες. Οι επαγγελματίες ψαράδες από τα Τσιμάντρια και τον Κοντιά, όπως λ.χ. ο Στράτος Δημάρης απ’ τα Τσιμάντρια, σ’ αυτήν την περιοχή, στον κόλπο της Αγιαθυμιάς, ψαρεύουν τα ονομαστά μεγάλα μπαρμπούνια της Λήμνου, τις κουτσομούρες, τα σκαθάρια, τα λυθρίνια και τους αστακούς, που συνήθως φεύγουν αυθημερόν αεροπορικώς παραγγελία για μεγάλα εστιατόρια και ξενοδοχεία στην Αθήνα.
Ο Φακός προσφέρεται και για πεζοπορία μέχρι την Αγιαθυμιά. Μάλιστα στην περιοχή βρέθηκαν αραιά διάσπαρτοι κορμοί δέντρων από υπεραιωνόβιο απολιθωμένο δάσος.
Τέλος, το Διαπόρι έχει ένα απίστευτο ηλιοβασίλεμα. Όταν ο ήλιος δύει, ολόκληρος ο ήρεμος κόλπος του Κοντιά και απέναντι η Βίγλα στεφανώνονται με χρυσοκόκκινα χρώματα.
Το Διαπόρι,είναι μια ακόμα γοητευτική γωνιά της Λήμνου, που περιμένει να την ανακαλύψεις!
(Οι φωτογραφίες είναι του Zagoni Attila)
