Ένα από τα χαρακτηριστικά αξιοθέατα της Μύρινας, της πρωτεύουσας της Λήμνου, είναι το επιβλητικό της Ενετικό Κάστρο, μέσα στο οποίο ζουν πολλά ελάφια, πλατώνια όπως λέγονται.
Γράφει ο Θόδωρος Δημητριάδης
Τα ελάφια αυτά έχουν κοινή ιστορία και καταγωγή με ένα άλλο νησί, την Ρόδο. Τη δεκαετία του 1970 τέσσερα ελάφια από τη Ρόδο, δύο θηλυκά και δύο αρσενικά, δωρίστηκαν στο Δήμο Μύρινας και τοποθετήθηκαν στο κάστρο. Από τότε τα πανέμορφα αυτά ζώα πολλαπλασιάστηκαν και παράλληλα με το τουριστικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, δημιούργησαν ορισμένες φορές προβλήματα, παρόμοια μ’ αυτά που έχει η Ρόδος σήμερα – σε πολύ μικρότερο βαθμό βέβαια.
Ο υπερπληθυσμός τους ανάγκασε πριν από χρόνια τη δημοτική αρχή Μύρινας αρχικά να εκπονήσει μελέτη σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για τη μεταφορά τους από το Κάστρο σε χώρο κοντά στις εργατικές κατοικίες της Μύρινας. Αυτή η προσπάθεια απέτυχε, γιατί στάθηκε αδύνατη η συγκέντρωσή τους ώστε να μεταφερθούν με ασφάλεια στο χώρο εκεί.
Η επόμενη δημοτική αρχή ενέκρινε πίστωση για την αγορά μεγάλης ποσότητας ζωοτροφών και επικοινώνησε με την περιβαλλοντική οργάνωση «Αρκτούρος», η οποία διαθέτει μεγάλη εμπειρία στη συγκέντρωση και προστασία μεγάλων ζώων. Παράλληλα, επεξεργάστηκε ένα πρόγραμμα ώστε να διαχειριστεί την παραμονή τους στο Κάστρο.
Μερικές φορές τα τελευταία χρόνια, λόγω της αύξησης του πληθυσμού και της υπερβόσκησης του Κάστρου, μερικά από τα ελάφια αυτά κατέβηκαν στην πόλη της Μύρινας, καθώς οι κάτοικοι τα τάιζαν και τα φρόντιζαν, με αποτέλεσμα να έχουν μετακινηθεί σε διάφορα άλλα σημεία στις παρυφές της πόλης.
Δυνατά ζώα, μερικά πήδηξαν ψηλά πάνω από ψηλούς φράκτες και μπήκαν μέσα σε μπαξέδες προκαλώντας ζημιές.
Το επιστημονικό τους όνομα είναι Dama dama, περισσότερο γνωστά όμως είναι ως πλατώνια. Ζουν κυρίως σε τρία νησιά, τη Ρόδο, την Κρήτη και τη Λήμνο. Στη Λήμνο μέσα στο Κάστρο της Μύρινας υπολογίζεται ότι υπάρχουν γύρω στα 130 με 150. Εξυπηρετούν κυρίως τουριστικούς σκοπούς, χωρίς να ανήκουν ουσιαστικά στην πανίδα του νησιού. Αυτή είναι και μια δυσκολία στη διαχείριση τους, γιατί δεν υπάρχει σχετικό νομικό πλαίσιο.
Μια λύση στο πρόβλημα που δημιουργεί ο υπερπληθυσμός τους θα ήταν η μεταφορά τους σε άλλες περιοχές του νησιού, με την προϋπόθεση ότι εκεί θα υπάρχει νερό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς και δασικές συστάδες όπου θα μπορούν να κινούνται ανενόχλητα.
Στη Ρόδο, όπου υπάρχουν δάση, κατέφυγαν πολλά από αυτά, αλλά σήμερα υπάρχει πλέον πολύ σοβαρό πρόβλημα από τον υπερπληθυσμό τους, κυρίως σε ό,τι αφορά τις καλλιέργειες.
Έχουν επίσης προκληθεί αρκετά τροχαία ατυχήματα, καθώς πολλά από αυτά ζουν ελεύθερα και ανεξέλεγκτα σε δάση και πολλές φορές καθώς μετακινούνται πετάγονται με ταχύτητα από τη μια μεριά του δρόμου στην άλλη χωρίς οι οδηγοί των αυτοκινήτων να προλάβουν να αποφύγουν τη σύγκρουση, και στην προσπάθεια τους αυτή χάνουν τον έλεγχο του αυτοκινήτου, φεύγουν από την πορεία τους και πέφτουν έξω από το δρόμο.
Η αύξηση του πληθυσμού τους, σε συνδυασμό με τον περιορισμό του φυσικού τους χώρου εξαιτίας των πυρκαγιών, της ανομβρία και της έλλειψης τροφής, έχει ως αποτέλεσμα συχνά να παρατηρούνται φαινόμενα «μαζικής καθόδου» των ζώων, από τις δασικές εκτάσεις, στις κατοικημένες περιοχές της Ρόδου, μιας και το συγκεκριμένο είδος είναι αρκετά εξοικειωμένο με τον άνθρωπο. Έτσι, άρχισαν να παρατηρούνται σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα του νησιού και των πολιτών. Εκτός από τα τροχαία ατυχήματα, υπάρχουν και σημαντικές φθορές που προκαλούνται στην δημόσια και ιδιωτική περιουσία (φράχτες κλπ.).
Το κυριότερο πρόβλημα πάντως αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας, αφού τα ελάφια προκαλούν ανεπανόρθωτες ζημιές στη γεωργία, η αποκατάσταση των οποίων επιφέρει υπέρογκο κόστος στους ντόπιους αγρότες. Μάλιστα, βλέποντας οι αγρότες, κατ’ επανάληψη, τις καλλιέργειές τους να καταστρέφονται λόγω της ελεύθερης βόσκησης των ελαφιών, οδηγούνται ακόμα και στο να εγκαταλείπουν τις καλλιέργειές τους.
Οι επιπτώσεις της αύξησης του αριθμού των ελαφιών στη Ρόδο και των ζημιών που προκαλούνται από την προσπάθεια τους για επιβίωση, αρκετές φορές έχει τεθεί στο δημόσιο διάλογο και είναι ένα από τα κυρίαρχα ζητήματα των αγροτικών φορέων του νησιού.
Το θέμα έχει ήδη τεθεί εδώ και χρόνια στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης από τους εκπροσώπους των τοπικών φορέων, οι οποίοι μεταξύ άλλων ζητούν να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για να μπορούν να αποζημιώνονται οι αγρότες, οι καλλιέργειες των οποίων καταστρέφονται από τα ελάφια. Όπως και να έχει, τα πανέμορφα αυτά ζώα, που έχουν καταγωγή πριν από χιλιάδες χρόνια στην Ελλάδα, τα προστάτευε η θεά Άρτεμις. Από αυτήν την άποψη ίσως δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι λίγα μέτρα από το κάστρο της Μύρινας, εκεί κοντά στον Πέτασο και μέσα στο χώρο του πολυτελούς ξενοδοχείο PORTO MYRINA, υπάρχει το ιερό της Αρτέμιδος!
