Τότε ο Μουσολίνι κατέλαβε την Αλβανία και δημιούργησε ένα μεγάλο προγεφύρωμα δίπλα στα ελληνικά σύνορα και στον ελληνικό στρατό. Ακόμη ένα βήμα πιο κοντά, ακόμη ένα δείγμα ότι η Ιταλία της εποχή τρέφει εχθρικά και επιθετικά σχέδια εναντίον της Ελλάδος.
Γράφει ο Γιάννης Παπαγεωργίου, φιλόλογος.
Η ελληνική κυβέρνηση τα παρακολουθούσε όλα με άγρυπνο βλέμμα. Για να μην προκαλέσει φανερά τον υπερφίαλο Ιταλό Ντούτσε-Μουσολίνι δεν έκανε κάποια φανερή κίνηση. Κινήθηκε όμως κρυφά. Επιστράτευσε με ατομικές προσκλήσεις Ηπειρώτες, κατοίκους από τις γύρω περιοχές της Ηπείρου. Έτσι συμπληρώθηκε η στελέχωση της 8ης Μεραρχίας που ήταν η Μεραρχία πρώτης γραμμής, αυτή θα ήταν η πρώτη που έπρεπε να αντισταθεί την ώρα της επίθεσης, όταν θα ερχόταν εκείνη η ώρα, η οποία πλησίαζε, το έβλεπαν όλοι φανερά τώρα. Οι στρατιώτες που επάνδρωναν την 8ης Μεραρχία κατάγονταν κατά 80% από την Ήπειρο. Αυτοί γνώριζαν ότι θα αγωνίζονταν υπέρ Βωμών και Εστιών, για τις οικογένειες και τα σπίτια τους.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1940 ο Διοικητής της 8ης Μεραρχίας στρατηγός Κατσιμήτρος είπε το πρώτο ΟΧΙ, Στην ημερήσια διαταγή αυτής της ημέρας η εντολή ήταν «Ουδεμία σκέψις δια υποχώρησιν, η τελευταία γραμμή άμυνας είναι εδώ, μέχρις εσχάτων.»
Η γραμμή ήταν αυτή της Ελαίας Καλαμά.
Άριστος γνώστης της γεωγραφικής δομής του εδάφους ο στρατηγός Κατσιμήτρος πρόβλεψε με ακρίβεια τον επιθετικό τρόπο των Ιταλών και τους δρόμους που αυτοί θα ακολουθούσαν.
Έτσι τον βρήκαν άκρως προετοιμασμένο, να έχει οριοθετήσει και να έχει ετοιμάσει αριστοτεχνικά το δικό του σχέδιο άμυνας. Πως αυτός με ελλιπή στρατό θα στεκόταν απέναντι στους πολυάριθμους και άριστα εξοπλισμένους Ιταλούς, πως θα τους παγίδευε από την πλευρά του στο σημείο που αυτός θα επέλεγε, στον τόπο που θα εξυπηρετούσε τη δική του πλευρά και όχι εκείνη του επιτιθέμενου εχθρού.
Κάτι τέτοιο είχε κάνει ο Στρατηγός Μιλτιάδης της Αρχαίας Αθήνας στη Μάχη του Μαραθώνα το 480 π.Χ. Εκείνος είχε επιλέξει τον τρόπο, την ώρα και τη διάταξη μάχης απέναντι στους συντριπτικά πολυάριθμους επιτιθέμενους Πέρσες.
Γνώριζε ο στρατηγός Κατσιμήτρος, ότι, αν περνούσαν οι Ιταλοί από το σημείο που θα αμυνόταν αυτός, τίποτα δεν θα τους σταματούσε, ο δρόμος προς τα Γιάννενα στην αρχή και αργότερα προς Αθήνα θα ήταν ανοιχτός.
Πρώτη και τελευταία γραμμή άμυνας λοιπόν.
Όταν το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο ιταλικός στρατός άρχισε την επίθεση, στην αρχή οι Ιταλοί είχαν επιτυχίες. Προχώρησαν, όμως στη γραμμή Κατσιμήτρου βρήκαν σφοδρή αντίσταση. Καθηλώθηκαν εκεί.
Στο μεταξύ άρχισε συντονισμένη και γρήγορη η ελληνική επιστράτευση. Γρήγορα άρχισαν να καταφτάνουν σπουδαίες ενισχύσεις στην πρώτη γραμμή του ελληνικού στρατού.
Τώρα οι όροι αντιστράφηκαν.
Έτσι, στις 14 Νοεμβρίου άρχισε η μεγάλη αντεπίθεση των ελληνικών τμημάτων και η υποχώρηση των ιταλικών.
Τώρα πια οι Έλληνες έγιναν επιτιθέμενοι και οι Ιταλοί υποχωρούντες και αμυνόμενοι. Πέρασαν τα σύνορα, μπήκαν στα εδάφη της Βορείου Ηπείρου, άρχισαν να απελευθερώνουν μία μία τις ελληνικές πόλεις. Αργυρόκαστρο, Πρεμετή, Κορυτσά, οι ελληνικές σημαίες ανεμίζουν στα μπαλκόνια, οι Έλληνες απελευθερώνονται για τρίτη φορά, η πρώτη ήταν στους Βαλκανικούς Πολέμους, η δεύτερη στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, τώρα η τρίτη. Το πώς κατέληξαν είναι άλλο θέμα.
Η μεγάλη αντεπίθεση των Ελλήνων κράτησε μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου 1941 (6-1-1941). Ήταν η δεύτερη φάση του πολέμου.
Σ’ αυτήν ο μεγαλύτερος ίσως εχθρός αποδείχτηκε ο Χειμώνας. Ήταν ο σφοδρότερος σε κρύο των τελευταίων ετών. Τα κρυοπαγήματα ήταν σε ημερήσια διάταξη και μεγάλος αριθμός στρατιωτών χτυπήθηκε από το κρύο και τα χιόνια.
Κάπως έτσι σταμάτησε ως ένα σημείο η μεγάλη ελληνική αντεπίθεση.
