Γράφει ο Δημήτρης Σ. Παπαγγελόπουλος
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου του 1940 αποτελεί πάντα το έναυσμα για ιστορικές και πολιτικές συζητήσεις. Εφέτος υπάρχει ένας λόγος παραπάνω, καθώς η επέτειος συνοδεύτηκε από την προβολή της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη το «Τελευταίο Σημείωμα», με θέμα την εκτέλεση από τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα 200 αγωνιστών της Αριστεράς στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Η γενιά των βετεράνων του 40 ήταν – χωρίς αμφιβολία- η «σούπερ γενιά» του ελληνικού 20ου αιώνα. Κατά πρώτον, πέτυχε να ξεχαστεί η εθνική ταπείνωση της Μικρασιατικής Καταστροφής καθώς η μικρή Ελλάδα όρθωσε το ανάστημα της απέναντι σε δύο υπερδυνάμεις της εποχής, Ιταλία και Γερμανία, ενώ η υπόλοιπη Ευρώπη έπεφτε αμαχητί.
Κατά δεύτερον, υπήρξε η τελευταία γενιά Ελλήνων που συμμετείχε μαζικά σε πόλεμο και δημιούργησε μια σειρά χρυσών σελίδων, οι οποίες αναπαρήχθησαν επί δεκαετίες από τον ελληνικό κινηματογράφο, τα περιοδικά ( όπως ο Μικρός Ήρως) και την τηλεόραση (Άγνωστος Πόλεμος κ.α.) αλλά και κάποιους εθνικούς μύθους που επιβιώνουν μέχρι σήμερα (βλ. Τσόρτσιλ και ήρωες που πολεμούν σαν Έλληνες).
Κατά τρίτον, η γενιά αυτή επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική ένταξη των επόμενων γενεών. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τη φράση «θα τρίζουν τα κόκκαλα του παππού μου αν ψηφίσω δεξιά» ή «δεν ψηφίζω ΠΑΣΟΚ, τιμώ το αίμα των παππούδων μου»; Εντάξεις και διαιρέσεις, που πολλές φορές οφείλονται στη συγκυριακή ένταξη μιας οικογένειας τη δεκαετία του 40 σε ένα στρατόπεδο ή σε μια απώλεια στις χιλιάδες αιματηρές συγκρούσεις αυτής της δεκαετίας.
Τα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η κατοχή και ο εμφύλιος πόλεμος δημιούργησαν τη δεύτερη τομή, μετά τον Εθνικό Διχασμό στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τομή, που χωρίζει την ελληνική πολιτική γεωγραφία σε Αριστερά, Κέντρο και Δεξιά. Μάλιστα αυτή η τομή ήταν που δυσκόλευε την Αριστερά και το Κέντρο να κυβερνήσουν σε εθνικό επίπεδο επί 30 χρόνια μέχρι το 1981, παρότι την ίδια περίοδο κυριαρχούν σε αυτοδιοικητικό και συνδικαλιστικό επίπεδο.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έγραφε στην ιδρυτική διακήρυξη της Νέας Δημοκρατίας το 1974, ότι «τα αληθινά συμφέροντα του έθνους, βρίσκονται πέρα και πάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς», σε μια εποχή που η γενιά των βετεράνων του 40, βρισκόταν ακόμη στη ζωή. Σε μια εποχή που η ηττημένη Αριστερά θεωρούσε ότι δεν είχε πάρει τη δική της ρεβάνς από τον εμφύλιο και το Κέντρο ότι η Δεξιά μονοπώλησε την εξουσία. Το ΠΑΣΟΚ εξέφρασε αυτούς ακριβώς τους εκλογείς και κυριάρχησε επί τρεις δεκαετίες στην πολιτική ζωή του τόπου, χωρίς να αλλάξει τον διεθνή προσανατολισμό της χώρας.
Σήμερα, όμως, ελάχιστοι από τη μπαρουτοκαπνισμένη γενιά του 40 βρίσκονται στη ζωή, η χώρα διέρχεται μια παρατεταμένη κρίση, που ωθεί σε μετανάστευση τους νέους της, ενώ η Κεντροαριστερά προσπαθεί να δημιουργήσει έναν σύγχρονο φορέα στη θέση του ΠΑΣΟΚ. Έχει έρθει η ώρα να συμφωνήσουμε για τα ιστορικά γεγονότα, διότι η απουσία αυτής της περιόδου από την ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία, έδωσε τη δυνατότητα στην κάθε πλευρά να προβάλλει τη δική της εκδοχή και να εκμεταλλεύεται πολιτικά τις διαιρέσεις. Όπως έγραφε ο Γκίντερ Γκρας για τη δική του χώρα: «Ας μιλήσουμε για το παρελθόν για να το αφήσουμε επιτέλους πίσω».
Σκεφθείτε ότι τα παιδιά που γεννήθηκαν εφέτος, θα τελειώσουν τις σπουδές τους το 2040 και θα αναζητήσουν δουλειά στην αγορά εργασίας. Αυτή η γενιά του 40 είναι πολύ πιο κοντά μας από αυτήν που πολέμησε στην Αλβανία, από τον πόλεμο της οποίας θα μας χωρίζει πια ένας ολόκληρος αιώνας. Οι διαιρέσεις που είναι φυσιολογικές στον πολιτικό ανταγωνισμό, ας αφορούν στο μέλλον και όχι στο παρελθόν.
*Ο Δημήτρης Σ. Παπαγγελόπουλος είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Νέας Δημοκρατίας. Εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα ως Σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας.
