Με την υπογραφή του Δημήτρη Παπαϊωάννου, η Τελετή Έναρξης ξεκινά στο ΟΑΚΑ, λίγο αφότου έπεσε ο καυτός αυγουστιάτικος ήλιος και όλος ο πλανήτης καθηλώνεται σε ένα θέαμα, που πολλοί θεωρούν ανυπέρβλητης σκηνοθετικής και καλλιτεχνικής αρτιότητας, αλλά και ευρηματικότητας.
Όλα άρχισαν με την αντίστροφη μέτρηση 28 δευτερολέπτων -ένα δευτερόλεπτο για κάθε έναν από τους προηγούμενους Αγώνες έως τον τελευταίο-, με τον τυμπανιστή να δίνει ρυθμό ανάλογο με αυτόν των χτύπων της καρδιάς. Αμέσως μετά το άκουσμα του τελευταίου χτύπου, πυροτεχνήματα φωτίζουν ολόκληρο το στάδιο και δίνουν το σύνθημα για να ξεκινήσει η γιορτή.
Η Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας είτε θεωρείται από κάποιον η κορυφαία όλων των εποχών είτε όχι, αποτελεί ορόσημο για όλες όσες ακολούθησαν, αφού για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν πρωτοποριακά τεχνολογικά μέσα για τον φωτισμό (η Ελευθερία Ντεκώ βραβεύτηκε με το Εmmy), αλλά και τα σκηνικά (τα 2,162 λίτρα νερού της γιγάντιας πισίνας, υποχώρησαν μόλις σε τρία λεπτά για να μετατραπεί σε μία απέραντη σκηνή), ενώ τις εντυπώσεις έκλεψαν και τα υπέροχα κοστούμια που σχεδίασε η Σοφία Κοκοσαλάκη, η οποία έφυγε από τη ζωή από τρία χρόνια.
H εμβληματική παράσταση, γεμάτη με συμβολισμούς από την αρχαιότητας έως σήμερα, η οποία σηματοδότησε μία νέα εποχή σε ανάλογα θεάματα, ολοκληρώθηκε με τον Νίκο Γκάλη να εισέρχεται στο στάδιο ως πρώτος λαμπαδηδρόμος, παραδίδοντας τη δάδα αμέσως μετά στον Μίμη Δομάζο και εκείνος στη Βούλα Πατουλίδου. Η φλόγα πέρασε Κάχι Καχιασβίλι, τον Ιωάννη Μελισσανίδη για να καταλήξει στον Νικόλα Κακλαμανάκη. Όσο ο Ολυμπιονίκης ανέβαινε την ψηλή σκάλα προς τον βωμό, η τεράστια δάδα του Ολυμπιακού Σταδίου χαμήλωνε, με τους δυο να συναντώνται στην κορυφή και τον «γιο του ανέμου» να κηρύττει την επίσημη Έναρξη των Αγώνων.
Σε ότι αφορά στο αθλητικό σκέλος, πρώτες στον πίνακα μεταλλίων αναδείχθηκαν οι ΗΠΑ με 36 χρυσά, 39 αργυρά και 26 χάλκινα, οι οποίες φέρονται να ενορχήστρωσαν όλα όσα είχαν συμβεί μία ημέρα νωρίτερα με τους Κώστα Κεντέρη και Κατερίνα Θάνου, των οποίων αφαιρέθηκαν οι διαπιστεύσεις, χωρίς να υπάρχει θετικό δείγμα, κάτι που αργότερα οδήγησε σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με την ΔΟΕ, δικαιώνοντας εν μέρει τους δύο Έλληνες δρομείς.
