Γυναίκες με πολύ υψηλό δείκτη μάζας σώματος (BMI ≥ 40) εμφανίζουν συχνά ασταθή κύκλο, ανωοθυλακιορρηξία και δυσκολία σύλληψης, ακόμα και όταν καταφεύγουν σε μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Χαράλαμπος Βώρος, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Ειδικός στην Υπογονιμότητα και Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «η παχυσαρκία διαταράσσει βαθιά τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-ωοθηκών, συνοδεύεται από ινσουλινοαντίσταση και χρόνια φλεγμονή, και τελικά υπονομεύει τη λειτουργία των ωοθηκών και την ποιότητα των ωαρίων».
Οι ερευνητές έχουν μελετήσει συστηματικά τη σχέση παχυσαρκίας, βαριατρικής χειρουργικής και αναπαραγωγικής υγείας.
Σε συστηματική ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε πρόσφατα (Life, 2025), αναλύθηκαν 34 μελέτες από τη διεθνή βιβλιογραφία και έδειξαν ότι πάνω από 75% των γυναικών μετά από βαριατρική επέμβαση εμφάνισαν επαναφορά της ωορρηξίας, ρύθμιση του κύκλου και αυξημένες πιθανότητες φυσικής σύλληψης.
Παράλληλα, οι εγκυμοσύνες μετά τη χειρουργική απώλεια βάρους παρουσίασαν χαμηλότερα ποσοστά διαβήτη κύησης, υπέρτασης και μακροσωμίας νεογνών σε σύγκριση με εγκυμοσύνες παχύσαρκων γυναικών χωρίς απώλεια βάρους. Η σύσταση των ειδικών παραμένει σαφής: αναμονή 12-18 μηνών πριν από προσπάθεια σύλληψης, ώστε να αποκατασταθούν θρεπτικά αποθέματα και ορμονικές ισορροπίες.
Πέρα από τα κλινικά αποτελέσματα, οι ερευνητές διερεύνησαν και τους μοριακούς μηχανισμούς που συνδέουν το βάρος με τη γονιμότητα. Σε προοπτική μελέτη (Journal of Clinical Medicine, 2024) παρακολουθήθηκαν 29 γυναίκες κάτω των 40 ετών πριν και έξι μήνες μετά από sleeve γαστρεκτομή. Μετρήθηκαν δείκτες γονιδιακής έκφρασης που σχετίζονται με την όρεξη και την αναπαραγωγή CART και λεπτίνη. Μετά την επέμβαση, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της έκφρασής τους, παράλληλα με βελτίωση βασικών ορμονών της γονιμότητας (FSH, LH, οιστραδιόλη, AMH). Με απλά λόγια: η απορρύθμιση που «μπλοκάρει» την ωορρηξία αρχίζει να υποχωρεί.
Σε τρίτη δημοσίευση (Antioxidants, 2025), η ομάδα ανέδειξε τον ρόλο του μονοξειδίου του αζώτου (NO) ως «γέφυρας» ανάμεσα στον μεταβολισμό και τη γονιμότητα. Μετά τη βαριατρική επέμβαση αυξήθηκε η έκφραση του ενζύμου eNOS (που παράγει NO), ενώ μειώθηκαν δείκτες οξειδωτικού στρες.
Το NO βελτιώνει τη μικροκυκλοφορία και την αγγειακή λειτουργία στις ωοθήκες και στο ενδομήτριο κρίσιμες προϋποθέσεις για ωρίμανση ωαρίων, ωορρηξία και εμφύτευση εμβρύου.
«Βλέπουμε ότι η απώλεια βάρους μέσω της βαριατρικής δεν αλλάζει μόνο το νούμερο στη ζυγαριά, αλλά επαναρυθμίζει μοριακά “ρολόγια” που σχετίζονται με τη γονιμότητα», σημειώνει ο Δρ. Βώρος.
Τα ευρήματα συνολικά σκιαγραφούν μια νέα, ολοκληρωμένη προσέγγιση για γυναίκες με νοσογόνο παχυσαρκία και υπογονιμότητα: προσεκτικός προεγχειρητικός έλεγχος, εξατομικευμένη επιλογή τεχνικής (π.χ. sleeve), στενή μετεγχειρητική παρακολούθηση θρέψης (σίδηρος, Β12, φυλλικό, D), και σωστός χρονισμός προσπάθειας σύλληψης.
Η βαριατρική χειρουργική μπορεί στο σωστό πλαίσιο να λειτουργήσει ως θεραπευτική “γέφυρα” που αποκαθιστά τη φυσική γονιμότητα και μειώνει κινδύνους της κύησης.
«Η βαριατρική δεν είναι “συντόμευση”· είναι μία ιατρική παρέμβαση με βαθύ βιολογικό αντίκτυπο. Ρυθμίζει γονίδια όπως τη λεπτίνη, αποκαθιστά την παραγωγή μονοξειδίου του αζώτου και τελικά ξαναδίνει ελπίδα σε γυναίκες που δυσκολεύονται να γίνουν μητέρες», καταλήγει ο Χαράλαμπος Βώρος.
