Του Αρχιμ. Ιωακείμ Οικονομίκος, Ιεροκήρυξ Ι. Μ. Κίτρους.
Στις 29 Μαΐου 1453, στις 14:30 το μεσημέρι ακούστηκε το “Εάλω η Πόλις”. Ένας κόσμος τελειώνει και ένας νέος αρχίζει. Η Πόλις, το καύχημα της Οικουμένης πέφτει ύστερα από έντεκα αιώνες στα χέρια αλλογενούς, αλλογλώσσου και αλλοθρήσκου κατακτητού. Η Άλωση της Πόλεως σημάδεψε την μετέπειτα πορεία του Γένους και της Εκκλησίας. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, ο άνθρωπος πού πρωταγωνιστεί στην τελευταία πράξη του δράματος, είναι ένας Ηγέτης, ένας Αυτοκράτορας, ένας άνθρωπος πού σφράγισε με την ομιλία του και το αίμα του την Αυτοκρατορία της Ρωμηοσύνης. Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος – Δραγάσης στάθηκε στο ύψος των περιστάσεως χωρίς να σκεφτεί ούτε μία στιγμή να εγκαταλείψει την Πόλη και τους υπηκόους του. “Το δε την Πόλις σοι δούναι ούτ’ εμον εστί, ούτ’ άλλου των κατοικούντων εν αυτή. Κοινή γάρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ού φεισώμεθα της ζωής ημών”. Αυτή ήταν η απάντηση του Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου – Δραγάση πρός τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β?. Στην σημερινή μας όμως συνάντηση, θα θέλαμε να παραθέσουμε όχι τα γεγονότα της Αλώσεως, αλλά την τελευταία ομιλία του Αυτοκράτορος Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου – Δραγάση προς τους συνεργάτες του Ρωμηούς και Ενετούς κατά την διάρκεια του τελευταίου πολεμικού συμβουλίου πού έγινε την Δευτέρα 28 Μαΐου 1453 όπως μας την διασώζει ο τελευταίος Πρωτοβεστιάριος και συνεργάτης του Αυτοκράτορος, Γεώργιος Φραντζής. Μέσα από αυτόν φαίνεται ο χαρακτήρας του, και η αγάπη του για την πατρίδα,την οικογένεια και την πίστη στον Θεό.Φαίνεται ακόμα το μεγαλείο του ανδρός Ηγέτου.
“Ευγενέστατοι άρχοντες, εκλαμπρότατοι δήμαρχοι και στρατηγοί, γενναιότατοι στρατιώτες, τιμημένοι και πιστοί πολίτες, ξέρετε όλοι πολύ καλά, ότι έφτασε η ώρα πού ο εχθρός της πίστεώς μας, αποφάσισε να πιέσει ακόμα περισσότερο με όλα τα πολεμικά μέσα και τεχνάσματα πού διαθέτει. Θέλησε να αρχίσει γενική επίθεση και πόλεμο από την ξηρά και από την θάλασσα, έτοιμος να μας δαγκώσει σαν φαρμακερό φίδι και να μας καταβροχθίσει σαν ανήμερο λιοντάρι. Γι’ αυτόν τον λόγο σας παρακαλώ να φερθείτε με γενναιότητα και θάρρος, όπως κάνατε μέχρι τώρα, απέναντι τους εχθρούς της πίστεώς μας. Αφήνω στα χέρια σας την τύχη της δεδοξασμένης και λαμπρής πατρίδος μας, της μεγαλοπρεπεστάτης και ευγενούς Βασιλευούσης όλων των πόλεων. Ξέρετε πολύ καλά, αδέρφια μου, ότι για τέσσερις λόγους είμαστε υποχρεωμένοι να προτιμήσουμε τον θάνατο παρά την ζωή. Πρώτον, για την πίστη και την θρησκεία μας, δεύτερον, για την πατρίδα, τρίτον για τον βασιλέα, τον αντιπρόσωπο του Κυρίου μας, και τέταρτον για τους συγγενείς μας και τους φίλους μας.
Αν λοιπόν αδέρφια μου, πρέπει να αγωνιστούμε μέχρι θανάτου για ένα από τους παραπάνω λόγους, τότε έχουμε υποχρέωση να πολεμάμε ακόμα σκληρότερα όταν πρόκειται και για τα τέσσερα μαζί, διαφορετικά θα χάσουμε τα πάντα. Αν και ο Θεός εξ’ αιτίας των αμαρτιών μας, δώσει την νίκη τους απίστους, διατρέχουμε τον κίνδυνο να χάσουμε την Αγία μας Πίστη πού μας έδωσε ο Χριστός με το Αίμα Του και είναι σημαντικότερο πράγμα από όλα. Τι όφελος μπορεί να έχει κανείς αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά να χάσει την ψυχή του;
Δεύτερον, θα χάσουμε την ένδοξη πατρίδα μας και την ελευθερία μας. Τρίτον, το άλλοτε ένδοξο κράτος μας, πού είναι τώρα πιά εξασθενημένο και ταπεινωμένο, θα πέσει στα χέρια του απίστου τυράννου. Τέλος θα χάσουμε τα αγαπημένα μας παιδιά, τις γυναίκες και τους υπολοίπους συγγενείς μας.
Ο βάρβαρος Σουλτάνος, μας έχει αποκλείσει 57 ημέρες τώρα με όλες τις δυνάμεις του, και μας πολιορκεί ημέρα και νύχτα με κάθε μέσον που διαθέτει, αλλά καταφέραμε να τον αποκρούσουμε με την βοήθεια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού που βλέπει τα πάντα. Μην δειλιάσετε λοιπόν τώρα αδέλφια μου. Είδατε ότι, και στα μέρη όπου έπεσε το τείχος από τα τηλεβόλα και τις πολιορκητικές μηχανές, καταφέραμε να το επισκευάσουμε με τον καλλίτερο τρόπο. Έχουμε στηρίξει όλες τις ελπίδες μας στην ακαταμάχητη δόξα του Θεού. Οι εχθροί μας, διαθέτουν όπλα, ιππικό δύναμη και πλήθος, αλλά εμείς έχουμε εμπιστοσύνη στο όνομα του Κυρίου και Σωτήρος μας, στα χέρια μας και στην γενναιότητα πού μας χάρισε ο Θεός.
Ξέρω ότι η τεράστια αγέλη των απίστων θα επιτεθεί εναντίον μας, όπως συνηθίζει, με βάναυση ορμή αλαζονεία και θράσος επειδή είμαστε λίγοι, ώστε να μας τρομάξουν, να μας κουράσουν και να μας κάνουν να χάσουμε το ηθικό μας με τις φωνές και τους αλαλαγμούς τους. Εσείς όμως ξέρετε καλά πόσο ανόητα είναι αυτά, και δεν χρειάζεται να σας τα θυμίσω. Σε λίγο θα επιτεθούν και θα ρίξουν εναντίον μας πέτρες και βέλη αμέτρητα σαν την άμμο της θαλάσσης, αλλά ελπίζω ότι δεν θα πετύχουν τίποτα.
Σας βλέπω και χαίρομαι, επειδή, αν και λίγοι, όλοι σας είστε έμπειροι, γενναίοι, αποφασιστικοί, δυνατοί και καλά προετοιμασμένοι. Να καλύψετε καλά το κεφάλι σας με τις ασπίδες την στιγμή της συμπλοκής και να χρησιμοποιείται με επιτυχία το δεξί σας χέρι με το σπαθί σας. Οι περικεφαλαίες, οι θώρακες, οι πανοπλίες και ο υπόλοιπος οπλισμός σας είναι σε θέση να σας βοηθήσουν αποτελεσματικά σε όλη την διάρκεια της μάχης, επειδή οι εχθροί δεν διαθέτουν τον ανάλογο οπλισμό. Εσείς θα είστε προφυλαγμένοι μέσα από τα τείχη, ενώ εκείνοι θα βρίσκονται εκτεθειμένοι στα χτυπήματά σας όταν κάνουν επίθεση. Γι’ αυτόν τον λόγο, αγαπητοί μου συμπολεμιστές, να είστε έτοιμοι, άφοβοι, γενναίοι και βέβαιοι για την βοήθεια του Θεού. Μιμηθείτε τους λίγους ελέφαντες των Καρχηδονίων, οι οποίοι έτρεψαν σε φυγή το τεράστιο Ρωμαϊκό Ιππικό μόνο και μόνο με την εμφάνιση και τις φωνές τους. Αφού λοιπόν αυτό το πέτυχαν μερικά ζώα χωρίς λογικό, εμείς πού τα εξουσιάζουμε πρέπει να τα καταφέρουμε καλλίτερα. Χτυπήστε τους με τα δόρατα, σπαθιά, τόξα, και ακόντια. Φανταστείτε ότι έχετε βγεί για κυνήγι αγριοχοίρων και δώστε στους απίστους να καταλάβουν ότι δεν έχουμε απέναντί τους ζώα χωρίς λογικό, αλλά τους απογόνους Ελλήνων και Ρωμαίων πού εξουσιάζουν τα ζώα.
Ήρθε λοιπόν λοιπόν αδελφοί μου, ο Σουλτάνος, να μας πολιορκήσει και να έχει ορθάνοιχτο το τεράστιο στόμα του για να καταβροχθίσει τόσο εμάς όσο και την Πόλη που έχτισε ο αείμνηστος Μεγάλος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, ο οποίος την αφιέρωσε στην Παναγία Δέσποινα Θεοτόκον και Αειπάρθενο Μαρία, εκφράζοντας την ευχή να την έχουμε πάντοτε βοηθό και προστάτιν της Πατρίδος μας, πού αποτελεί καταφύγιο των χριστιανών, ελπίδα και χαρά των Ελλήνων και καύχημα του κόσμου.
Ο άπιστος Σουλτάνος όμως θέλει, να υποδουλώσει την Πόλη πού ήταν κάποτε ένδοξη, ανθούσε σαν τριαντάφυλλο του αγρού και είχε υποτάξει ολόκληρο σχεδόν την υφήλιο. Αδέρφια και συμπολίτες μου, θέλω να τα σκεφτείτε αυτά καλά, για να μείνει το όνομα, η δόξα και η ελευθερία σας αιώνια.
Αφού τελείωσε τον λόγο του και ευχαρίστησε τον Θεό, με αναστεναγμούς και δάκρυα στα μάτια, όλο το ακροατήριο απάντησε συγκινημένο με μία φωνή: Ας πεθάνουμε όλοι για την πίστη του Χριστού και για την πατρίδα μας. Ο Αυτοκράτορας άκουσε τα λόγια αυτά με χαρά, τους ευχαρίστησε με όλη του την καρδιά και τους υποσχέθηκε πλούσια δώρα. Ύστερα είπε: Λοιπόν αδέρφια μου και συμπολεμιστές μου, να είστε όλοι έτοιμοι το πρωί. Με την δύναμη πού μας δίνει ο Θεός και την βοήθεια της Αγίας Τριάδος στην οποία στηρίζουμε όλες μας τις ελπίδες, ας κάνουμε τους εχθρούς μας να φύγουν νικημένοι από την Πόλη μας”.
Μετά την ομιλία αυτή, ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος – Δραγάσης μεταβαίνει στην Μεγάλη Εκκλησία την Αγία Σοφία, όπου παρακολουθεί την τελευταία Λειτουργία. Ο Στήβεν Ράνσημαν περιγράφει το γεγονός ως εξής: “Τα χρυσά ψηφιδωτά, με τις εικόνες του Χριστού και των Αγίων Του, όπως των Αυτοκρατόρων και των Αυτοκρατειρών, λαμποκοπούσαν στο φώς χιλιάδων λαμπάδων και καντηλιών. Από κάτω τους για τελευταία φορά οι Ιερείς με τα εξαίσια άμφιά τους κινούνταν στον επίσημο ρυθμό της Λειτουργίας”.
Αιωνία τους η μνήμη.
Αρχιμ. Ιωακείμ Οικονομίκος.
Ιεροκήρυξ
Ι. Μ. Κίτρους.
