Στη συζήτηση που συντόνισε ο δημοσιογράφος και διευθυντής του γραφείου του ΑΠΕ-ΜΠΕ στη Θεσσαλονίκη, Σταύρος Τζίμας, τοποθετήθηκαν η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και πρώην υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, ο καθηγητής ΑΠΘ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος, ο βουλευτής της ΝΔ και πρώην υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρης Καιρίδης, η εκτελεστική διευθύντρια στο Ίδρυμα Διεθνών Σχέσεων του Πάντειου Πανεπιστημίου Ινώ Αφεντούλη και ο καθηγητής Στρατηγικής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Αθανάσιος Πλατιάς.
Ντ. Μπακογιάννη: Ή τώρα γινόμαστε Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης ή έχουμε χάσει το τρένο οριστικά
«Η Ευρώπη έπρεπε να ήταν προετοιμασμένη, διότι δείγματα γραφής είχαμε πάρα πάρα πολύ καιρό τώρα. Και υπήρχαν και πολλοί που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου και έλεγαν ότι η πραγματικότητα της Ευρώπης, που ουσιαστικά βρίσκεται στο ροζ συννεφάκι της και πιστεύει ότι τα εβδομήντα χρόνια μεταπολεμικής ηρεμίας θα συνεχίσουν με τους ίδιους κανόνες να υπάρχουν, είναι μια φενάκη. Ήταν σαφές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, πάνω στις οποίες βασίστηκε η άμυνα της Ευρώπης εδώ και καιρό, έδιναν δείγματα γραφής ότι δεν είναι διατεθειμένες πλέον να παρακολουθήσουν την Ευρώπη και να την υπερασπιστούν με τις λογικές των τελευταίων 70 ετών. Και ταυτόχρονα βεβαίως, η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης είχε πάψει να υπάρχει από την ώρα που έγινε η επίθεση στην Ουκρανία. Το ρωσικό φυσικό αέριο δεν υπήρχε πλέον ως ενεργειακός πόρος και άρα η ενέργεια ακρίβυνε και άρα η Ευρώπη βρέθηκε μπροστά σε νέα δεδομένα. Άρα οι μεταπολεμικές βεβαιότητες της Ευρώπης δεν υπήρχαν πλέον».
Στο νέο αυτό τοπίο, όπως παρατήρησε η κ. Μπακογιάννη, «η μια αντίδραση ήταν εκείνη του προέδρου της Διάσκεψης του Μονάχου, τον οποίο τον πιάσανε τα κλάματα», ενώ «η δεύτερη αντίδραση είναι αυτή η οποία λέει ‘’και τώρα Ευρώπη ξύπνα, τα ξυπνητήρια χτύπησαν, οι καμπάνες χτύπησαν, τώρα πλέον χτυπάει το καμπαναριό και τώρα είναι η ώρα η Ευρώπη να συνειδητοποιήσει τις αδυναμίες της […] και να εφαρμόσει αυτά τα οποία προτείνει η έκθεση Ντράγκι και η έκθεση Λέτα».
«Για να το πω πιο απλά, ή τώρα γινόμαστε Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης ή έχουμε χάσει το τρένο οριστικά», υπογράμμισε, εξηγώντας ότι η προσέγγιση αυτή προϋποθέτει αλλαγή και οικονομικής πολιτικής, στο κομμάτι των εντός της ΕΕ δασμών, του εμπορίου μεταξύ των χωρών της ΕΕ και στο κομμάτι των επενδύσεων. «Δεν μπορούμε να καθόμαστε πάνω σε τρισεκατομμύρια αποταμιεύσεων που δεν επιτελούν κανέναν σκοπό, όταν η Ευρώπη χρειάζεται επενδύσεις δισεκατομμυρίων στην αμυντική βιομηχανία και στις νέες τεχνολογίες. Εάν η Ευρώπη δεν ξεφύγει από αυτό το μονοπάτι που έχει εγκλωβιστεί και είναι αναμφισβήτητα μονοπάτι παρακμής, τότε θα έχουμε οριστικώς χάσει το τρένο και αυτό θα αποφασιστεί εν πολλοίς σε μία εβδομάδα από τις εκλογές στη Γερμανία και λίγο αργότερα από τις εκλογές στη Γαλλία», εκτίμησε, καταλήγοντας ότι «απαιτείται να ξεπεραστούν ριζωμένα ταμπού, τα οποία ήταν πάρα πολύ μεγάλα και να εκχωρήσουν οι χώρες εθνική κυριαρχία στον κεντρικό ευρωπαϊκό σχεδιασμό», ενώ «ευρωπαϊκή άμυνα σημαίνει, παραδείγματος χάρη, ότι δεν μπορείς να πουλάς ευρωπαϊκά όπλα σε μη ευρωπαϊκές χώρες που ενδεχομένως θα τα χρησιμοποιήσουν εναντίον ευρωπαϊκών χωρών».
Ευ. Βενιζέλος: Υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες ως προς τις δυνατότητες της ΕΕ να αντιδράσει
Στους νέους γεωπολιτικούς συσχετισμούς που διαμορφώνονται αναφέρθηκε ο Ευάγγελος Βενιζέλος: «Έχουμε διαπιστώσει τις τελευταίες εβδομάδες ότι όχι απλά ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά η Αμερική που εκφράζει ο πρόεδρος Τραμπ, η διοίκηση αλλά και ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινωνίας, του επιχειρηματικού κόσμου, των διανοουμένων και ένα πολύ μεγάλο μέρος των θεσμών, πέραν του προέδρου, αμφισβητεί τη Δύση όπως την ξέραμε. Αμφισβητεί την Δύση ως γεωπολιτική οντότητα, η οποία έχει ως βασικούς πυλώνες τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, την ευρωατλαντική συμμαχία. Αμφισβητεί τη Δύση και ως φιλελεύθερη δημοκρατία, όπως την ξέρουμε τουλάχιστον στην Ευρώπη. Το μόνο κριτήριο είναι το συμφέρον της Αμερικής. Στην πραγματικότητα, το μόνο κριτήριο είναι ο συσχετισμός δύναμης, η ισχύς με ωμό τρόπο. Υπάρχει μια απέχθεια απέναντι σε οτιδήποτε είναι ήπιο και ασθενές και η Ευρώπη είναι κατεξοχήν πολιτισμένη, εκλεπτυσμένη και ασθενής […] Υπάρχει επίσης το παράδοξο οι ιστορικοί στρατηγικοί σύμμαχοι, όπως η Ευρώπη και ο Καναδάς, να αντιμετωπίζονται επιθετικά, ενώ οι στρατηγικοί αντίπαλοι -αρχής γενομένης από τη Ρωσία του κ. Πούτιν- αντιμετωπίζονται με έναν πολύ ευγενικό και ήπιο τρόπο», επισήμανε ο κ. Βενιζέλος.
Εκτίμησε δε ότι υπάρχουν πολύ μεγάλες δυσκολίες ως προς τις δυνατότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιδράσει. «Υπάρχει πολύ μεγάλη δυσκολία να προσδιορίσει η Ευρώπη ποιος είναι ο σκοπός της αντίδρασης. Τι θέλει; Θέλει να απογαλακτιστεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ή θέλει να επαναφέρει, ασκώντας πίεση, τις Ηνωμένες Πολιτείες στην ιστορική κοίτη της Δύσης;», διερωτήθηκε, εξηγώντας ότι η απάντηση δεν είναι εύκολη «διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ως οντότητα δεν είναι ενωμένη απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν είναι ενωμένη ως προς βασικές επιλογές».
Όπως διευκρίνισε, «υπάρχει και μία ευρωπαϊκή 5η φάλαγγα, η οποία είναι έκδηλη τα τελευταία χρόνια, αλλά επιπλέον αυτών υπάρχει μια πραγματικότητα που αφορά πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας: Το ζήτημα της ασφάλειάς τους βασίζεται πρωτίστως στη σχέση τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες και δευτερευόντως στη σχέση τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση». «Τα τελευταία πενήντα χρόνια εμείς έχουμε κάνει μια επιλογή που πρέπει να την σκεφτούμε. Αποδίδουμε πολύ μεγαλύτερη σημασία στις σχέσεις μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε σχέση με την ασφάλειά μας, διότι για εμάς το δόγμα ασφάλειας αναδεικνύει έναν κίνδυνο που είναι περιφερειακός, αναδεικνύει τον κίνδυνο σε σχέση με την Τουρκία, δεν έχουμε ως προτεραιότητά μας την γενική κτητική αίσθηση ασφάλειας, για παράδειγμα τον ρωσικό κίνδυνο ή τον κίνδυνο της διεθνούς τρομοκρατίας», επισήμανε ο κ. Βενιζέλος.
Μία νέα εποχή όπου οι παλιές συντεταγμένες δεν ισχύουν πια
«Αρχίζει και ξεκαθαρίζει ένα τοπίο και όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι βρισκόμαστε σε έναν τελείως νέο κόσμο, σε μια νέα εποχή όπου οι παλιές συντεταγμένες δεν ισχύουν πια. Η παλιά εποχή, η παλιά διεθνής τάξη των πραγμάτων είχε τη σφραγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών, ήταν δημιούργημα της Αμερικής, η οποία έσωσε την Ευρώπη τρεις φορές από τον κακό της εαυτό και στον πρώτο Παγκόσμιο και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Ψυχρό Πόλεμο και δημιούργησε αυτή τη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων με δημοκρατία στο εσωτερικό, ελεύθερο εμπόριο στο εξωτερικό και τους διεθνείς θεσμούς, όπως είναι ο ΟΗΕ και όλα τα υπόλοιπα. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση φέρνει τη σφραγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών και έχει να κάνει με την αμερικανική πολιτική στη δεκαετία του 50. Σήμερα η Αμερική στρέφεται ενάντια σε αυτή την τάξη που δημιούργησε», ανέφερε από την πλευρά του ο Δημήτρης Καιρίδης, παρατηρώντας ότι «με τη ρήξη που φαίνεται να αρχίζει να γίνεται μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης, «το ΝΑΤΟ όπως το ξέραμε μέχρι τώρα για την Ευρώπη, είναι πάρα πολύ δύσκολο να προσαρμοστεί σε αυτή τη νέα κατάσταση».
«Το γεγονός ότι έχουμε μια σύνοδο τώρα στο Ριάντ, όπου θα αποφασιστεί σε έναν βαθμό η νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης με την Ευρώπη απούσα και με παρούσες τις δύο μεγάλες -Ρωσία από την μία και Αμερική από την άλλη- δείχνει ακριβώς το πρόβλημα και τον δρόμο που έχουμε να καλύψουμε ως Ευρώπη», επισήμανε.
Δεν είναι μόνο το ΝΑΤΟ που θίγεται από τις τελευταίες εξελίξεις, τόνισε από την πλευρά της η Ινώ Αφεντούλη. «Είναι ένα σύνολο θεσμικό, ένα οικοδόμημα θεσμικό που εγκαθιδρύθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να υπάρχει σταθερότητα και ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Και έγινε αυτό διότι εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών αυτό το θεσμικό σύστημα, δεν έγινε για το χατίρι των Ευρωπαίων. Έγινε διότι υπήρχε μια στρατηγική επιλογή μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο να συμπλεύσει η Ευρώπη με τις Ηνωμένες Πολιτείες και οδήγησε στη δημιουργία ενός θεσμικού οικοδομήματος. Γιατί η νέα αμερικανική ηγεσία βάλλει εναντίον του οικοδομήματος αυτού; Θα βάλω ένα ερωτηματικό στο αν βάλλει ή όχι. Δεν ξέρω εάν θέλει να το τινάξει στον αέρα, θέλει όμως να το φέρει περισσότερο στα μέτρα της. Με το να το φέρει, όμως, στα μέτρα της κινδυνεύει να το τινάξει στον αέρα . Θα πρέπει λοιπόν να βρεθεί μια νέα ισορροπία», επισήμανε.
Ο κ. Πλατιάς, τέλος, αναφέρθηκε στις εξελίξεις που αποδυνάμωσαν της Ευρώπη και την έφεραν αντιμέτωπη με όσο συνέβησαν στη Διάσκεψη του Μονάχου. «Τρεις βασικές της πηγές αποσταθεροποιήθηκαν. Η Ευρώπη βασιζόταν στην άμυνα των Ηνωμένων Πολιτειών. Η οικονομική της ανάπτυξη βασιζόταν σε φτηνή ενέργεια από τη Ρωσία. Και όσον αφορά τον πλούτο της ήταν λόγω των επενδύσεων με την Κίνα. Και τα τρία αυτά ξαφνικά κατέρρευσαν. Όμως ο μόνος τρόπος η Ευρώπη να αποκτήσει λόγο στη διεθνή πολιτική είναι να αποκτήσει ισχύ. Από τον καιρό του Θουκυδίδη μέχρι τώρα, το κύριο νόμισμα της διεθνούς πολιτικής είναι η ισχύς. Ο λόγος που κλαίγεται η Ευρώπη είναι ότι δεν έχει ισχύ και αν σε αυτή την κρίση δεν δημιουργήσει ευκαιρία ώστε πρώτα απ όλα να αποκτήσει ισχύ και να έχει λόγο στην πολιτική, θα συνεχίσει να κλαίγεται», είπε.
Σμαρώ Αβραμίδου
