Η τραγωδία στα Τέμπη, δύο εβδομάδες μετά, συγκλονίζει ακόμη το Πανελλήνιο και θα συνεχίσει για πολύ καιρό.
Ταυτόχρονα, ωστόσο, έχει ανατρέψει και την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα μέχρι τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου.
Ανατροπή μεν του σκηνικού, αλλά όχι ολική ανατροπή ως προς τους συσχετισμούς και τις πρωτιές των κομμάτων.
Με λίγα λόγια, η Νέα Δημοκρατία – όπως φαίνεται και από τις φανερές και από τις κρυφές δημοσκοπήσεις- παραμένει το πρώτο κόμμα, αλλά έχει καταγραφεί ραγδαία πτώση των ποσοστών του.
Σύμφωνα με εκλογολόγους και πολιτικούς αναλυτές, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει πουθενά (πλην ίσως κάποιων διαδικτυακών ή κάποιων τοπικών μετρήσεων) αλλαγή στην πρώτη θέση με τον ΣΥΡΙΖΑ να παίρνει κεφάλι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αν δεν ανακοπεί η πτώση της ΝΔ δεν θα συμβεί κι αυτό.
Ωστόσο, η αναβολή των εκλογών, η ακύρωση του σεναρίου της 9ης Απριλίου, που θα ήταν μόλις 40 ημέρες μετά την τραγωδία, και η τοποθέτησης της πρώτης κάλπης μετά τις 20 Μαϊου, δίνει αρκετό χρόνο στα κόμματα να ανασυνταχθούν.
Κυρίως στη Νέα Δημοκρατία να μετρήσει τις δυνάμεις της μέσα από τη διαχείριση μιας εθνικής τραγωδίας και των ζημιών που φέρνει στο κόμμα αυτό το γεγονός.
Αλλά και στον ΣΥΡΙΖΑ που θα προσπαθήσει να αναδείξει την ανικανότητα του επιτελικού κράτους και να περάσει στην κοινωνία τη δική του πρόταση για τη διακυβέρνηση της χώρας.
Οι χαμηλοί τόνοι που κρατά σε γενικές γραμμές η Κουμουνδούρου, έγκειται στη λογική ότι η προσπάθεια κομματικής εκμετάλλευσης της τραγωδίας των Τεμπών θα έδινε στον οργισμένο κόσμο την εικόνα του «όλοι ίδιοι είστε» και θα απέτρεπε πολλούς ψηφοφόρους, κυρίως του κέντρου, να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ.
Από την άλλη και το ΠΑΣΟΚ θα προσπαθήσει με τις δικές του δυνάμεις να αναδείξει την ανικανότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη και να δώσει προοπτική διεξόδου από την κρίση. Δεν είναι τυχαίες οι δηλώσεις Ανδρουλάκη ότι η χώρα δεν θα οδηγηθεί σε ακυβερνησία, κι ότι μετά τις εκλογές θα έχει κυβέρνηση. Ούτε είναι τυχαία η επίθεση στο επιτελικό κράτος.
Αυτοδυναμία τέλος
Ουσιαστικά οι τελευταίες εξελίξεις έχουν κάψει οριστικά το σενάριο της αυτοδυναμίας που φάνταζε πολύ πιθανό πριν από την τραγωδία.
Τι είχαμε πριν από την σύγκρουση των τρένων και τους 57 νεκρούς; Μια Νέα Δημοκρατία να κρατά μια ικανοποιητική διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ από 4-5 μονάδες και πάνω αλλά και ένα ποσοστό που θα κινούταν για το κυβερνών κόμμα στα επίπεδα του 32%-35%, σίγουρα πάνω από 30% και πιο κοντά στο 37% της αυτοδυναμίας με την ενισχυμένη αναλογική.
Στο Μαξίμου δούλευαν το σενάριο του ισχυρού ποσοστού την πρώτη Κυριακή, ώστε στις δεύτερες κάλπες να πιάσουν ένα ποσοστό κοντά στο 37% και είτε να είναι αυτοδύναμη η ΝΔ είτε να χρειαζόταν ελάχιστους βουλευτές ώστε να πιάσει τους 151.
Η μεγάλη ανατροπή έρχεται ως προς τον κατακερματισμό του πολιτικού συστήματος και τη μεγάλη αύξηση των αναποφάσιστων. Η ΝΔ φαίνεται να χάνει από 2 έως 5 μονάδες και η διαφορά με τον ΣΥΡΙΖΑ να βρίσκεται στις 3-4 μονάδες, με τάσεις ενδεχομένως να πιάσει το όριο του στατιστικού λάθους.
Σίγουρα δεν φαίνεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μεγάλα πολιτικά οφέλη από την πτώση της ΝΔ. Δηλαδή δεν καρπώνεται τη μείωση των ποσοστών του κυβερνώντος κόμματος, αλλά «τσιμπάει» ελάχιστα.
Οι ψηφοφόροι που φεύγουν από τη ΝΔ πηγαίνουν στις τάξεις των αναποφάσιστων και ίσως σ’ αυτούς να ποντάρει ο Αλέξης Τσίπρας και αυτούς να προσεγγίσει. Είναι κατά κύριο λόγο ψηφοφόροι μετριοπαθείς, ο λεγόμενος «μεσαίος πολιτικός χώρος» που αυτή την ώρα έχει απογοητευτεί από το επιτελικό κράτος της ΝΔ αλλά δεν είναι ακόμη σε κίνηση που θα έφερνε πολιτική ανατροπή.
Αυτή η κρίσιμη μάζα ωστόσο καίει το σενάριο της αυτοδυναμίας και στην πρώτη (ήταν δεδομένο άλλωστε), αλλά και στη δεύτερη.
Ακόμη κι αν ανακοπούν οι πτωτικές τάσεις για τη ΝΔ, όλα δείχνουν ότι είναι πιο κοντά στις δεύτερες κάλπες να πάρει ποσοστό λίγο πάνω από το 30% και στο καλύτερο σενάριο στο 32%-33%. Αυτονόητο ότι στις πρώτες εκλογές το ποσοστό της ΝΔ θα είναι κάτω από 30% και ίσως (αν δούμε σκηνικό 2012) να είναι κοντά στο 25%.
Η ΝΔ για να σχηματίσει κυβέρνηση, λοιπόν, με ποσοστά πολύ μακριά από αυτό της αυτοδυναμίας, θα πρέπει να πάει σε συνεργασία με άλλα κόμματα, κάτι που στην παρούσα χρονική στιγμή δε φαίνεται πιθανό.
Ισως, η δήλωση Ανδρουλάκη ότι η χώρα δε θα μείνει ακυβέρνητη να κρύβει την παλαιότερη θέση του για μια κυβέρνηση συνεργασίας αλλά χωρίς τον Κυριάκο Μητσοτάκη πρωθυπουργό.
Είναι ένα σενάριο βεβαίως που έχει βάση μόνο αν και το ΠΑΣΟΚ έχει ένα καλό ποσοστό, πολύ πάνω από 10%-11%, ώστε να διαμορφώσει ένα πρόγραμμα το οποίο θα αποδεχθεί το πρώτο κόμμα, όποιο κι αν είναι αυτό.
Η ΝΔ, όμως, σε καμιά περίπτωση, και με βάση τα σημερινά δεδομένα, δεν μπορεί να ποντάρει στο ΠΑΣΟΚ. Σίγουρα δεν μπορεί να ποντάρει ούτε σε ένα «κομμάτι» του ΠΑΣΟΚ και σε κάποιους βουλευτές της Ελληνικής Λύσης για να σχηματίσει κυβέρνηση.
Τι θα κάνει ο Τσίπρας
Από την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ ρίχνει όλο το βάρος στο να είναι πρώτο κόμμα. Αν όχι στις πρώτες εκλογές, να είναι στις δεύτερες και να έχει τον πρώτο λόγο στον σχηματισμό προοδευτικής κυβέρνησης. Με ένα ποσοστό που θα ξεπερνά το 30% βεβαίως και που θα δείχνει ότι η αλλαγή των συσχετισμών είναι πραγματική.
Αφού κάηκε το σενάριο της αυτοδυναμίας (της ΝΔ), πλέον η ενίσχυση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως η προσέγγιση των ψηφοφόρων που είναι αναποφάσιστοι, είναι το βασικό ζητούμενο.
Στην Κουμουνδούρου πιστεύουν ότι η μετακίνηση δεξιών ψηφοφόρων θα πάει σε κόμματα δεξιά της Δεξιάς. Θεωρούν δηλαδή ότι οι παραδοσιακοί συντηρητικοί ψηφοφόροι είτε θα εγκαταλείψουν οριστικά τη ΝΔ και θα κινηθούν δεξιότερα είτε θα απέχουν.
Στον ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλουν την ενίσχυση των αριστερών κομμάτων. Επιδιώκουν δηλαδή αυτή η αλλαγή του πολιτικού σκηνικού να συνδεθεί με την πλήρη κυριαρχία του ΣΥΡΙΖΑ στην Κεντροαριστερά. Οσοι ανήκουν στον μεσαίο χώρο και πίστεψαν στο μετριοπαθές στυλ του κ. Μητσοτάκη και στο επιτελικό κράτος, θέλουν στην Κουμουνδούρου να τους ξανακερδίσουν.
Στα επιτελεία των εταιρειών δημοσκοπήσεων διερευνούν προς τα πού κινούνται οι δυσαρεστημένοι της ΝΔ, αν είναι μόνιμα αποχωρήσαντες από τη «δεξιά πολυκατοικία» ή αν θα επανακάμψουν μόλις φύγει το βάρος της τραγωδίας και τα διλήμματα των εκλογών ενταθούν.
Ερευνούν επίσης το μεγάλο ποσοστό των αναποφάσιστων (πάνω από 15% εκτιμάται) τι θα επιλέξει τελικά όταν και όποτε γίνουν οι εκλογές. Θα οδηγηθεί στη λεγόμενη αντισυστημική ψήφο με επιλογή μικρών κομμάτων δεξιά ή αριστερά του πολιτικού φάσματος;
Θα είναι ψήφος οργής και διαμαρτυρίας στα τρία κόμματα που κυβέρνησαν τα τελευταία χρόνια ( ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ);
Θα υπάρξει μεγάλη ενίσχυση της ακροδεξιάς ψήφου, που στα γκάλοπ δεν φανερώνεται, αλλά στην κάλπη οι ψηφοφόροι της απελευθερώνονται;
Θα έχουμε επτακομματική Βουλή, κάτι που θα κάνει ακόμη πιο δύσκολη την αυτοδυναμία ή θα χρειαστούν μεγαλύτερα «παζάρια» για τον σχηματισμό κυβέρνησης;
Θα υπάρξει μεγάλη ενίσχυση των υπαρχόντων «μικρών» κοινοβουλευτικών κομμάτων, δηλαδή ΚΚΕ, ΜεΡΑ 25 και Ελληνική Λύση, οπότε ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ θα θελήσουν να συνεργαστούν με κάποια από αυτά;
Και φυσικά, πόσο μπορεί το ΠΑΣΟΚ να γίνει ουσιαστικός ρυθμιστής των πολιτικών εξελίξεων μετά τις κάλπες με ένα ποσοστό που θα είναι πιο κοντά στο 14%-15% κι όχι πιο κοντά στο 10% που έδιναν μέχρι τώρα οι δημοσκοπήσεις.
Δημοσκοπήσεις
Να θυμίσουμε ότι λίγες ημέρες μετά την τραγωδία στα Τέμπη είδαν το φως της δημοσιότητας (με αρκετές είναι η αλήθεια αντιδράσεις) τρεις δημοσκοπήσεις.
Στη δημοσκόπηση της GPO για τα «Παραπολιτικά»,
- Η Νέα Δημοκρατία συγκεντρώνει ποσοστό 29,5%,
- Ο ΣΥΡΙΖΑ 25,6%,
- Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛ. 9,2%,
- Το ΚΚΕ 6,7%
- Το ΜέΡΑ25 3,3%
- Η Ελληνική Λύση 3%,
- Οι Έλληνες για την Πατρίδα 1,4%,
- Η Εθνική Δημιουργία 1,4%,
- Άλλο κόμμα 3,6%
- Η αδιευκρίνιστη ψήφος 16,3%.
Η ΝΔ σημειώνει απώλειες 4,3 μονάδες, ενώ μικρές είναι οι απώλειες για τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ. Χάνουν όλοι δηλαδή πλην των μικρότερων κομμάτων.
Στη δημοσκόπηση της Interview για την Politic, η Νέα Δημοκρατία καταγράφει ποσοστό 28% (από 33,2%) έναντι 24,4% του ΣΥΡΙΖΑ (από 26,5%).
Το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ είναι σταθερά στο 9%, το ΚΚΕ στο 5,5%, η Ελληνική Λύση στο 4,2%, το ΜέΡΑ25 στο 3,5% και ακολουθούν η Εθνική Δημιουργία με 1,5%, και οι Έλληνες για την Πατρίδα με 1,6%. Η ψαλίδα ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ κλείνει ακόμη περισσότερο τη δεύτερη Κυριακή των εκλογών και από το 3,6% μειώνεται στο 3,3%.
Στη δημοσκόπηση της Marc για τον ΑΝΤ1, η ΝΔ καταγράφει ποσοστό 29,6% (έναντι 32,5%) και ακολουθεί ο ΣΥΡΙΖΑ με 25% (έναντι 25,1%), με το κυβερνών κόμμα να διατηρεί «ψαλιδισμένο» προβάδισμα 4,6 μονάδων.
Το ΠΑΣΟΚ έρχεται τρίτο με ποσοστό 9,7% και ακολουθούν το ΚΚΕ με 5,6%, η Ελληνική Λύση με 3,9%, το ΜέΡΑ25 με 3,5% και το ακροδεξιό μόρφωμα Εθνικό Κόμμα- Έλληνες του καταδικασμένου Κασιδιάρη με 3%.
Οι αναποφάσιστοι φτάνουν στο 10%.
Υπάρχει δηλαδή σαφής καταγραφή των μεγάλων απωλειών της ΝΔ που κινείται κάτω από 30%, κλείσιμο της ψαλίδας με τον ΣΥΡΙΖΑ, που όμως, δεν έχει μεγάλα οφέλη στα γκάλοπ, σταθερά χαμηλά ποσοστά για ΠΑΣΟΚ και ενίσχυση των άλλων μικρότερων κομμάτων.
