Στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι από την έναρξή του έργου βρίσκεται πλέον η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου (Great Sea Interconnector), καθώς η οικονομική στήριξη του έργου από την κυπριακή πλευρά κρίνεται από την διοίκηση του ΑΔΜΗΕ ως καταλύτης για την συνέχιση της χρηματοδότησης του πρότζεκτ.
Παρά το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την πορεία του έργου είναι σαφώς γεωπολιτικός, οι ρυθμιστικές επιλογές θα κρίνουν στην πράξη αν η υλοποίηση θα συνεχιστεί ή θα παγώσει.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η σημερινή κρίσιμη τηλεδιάσκεψη μεταξύ της Κομισιόν, του ΑΔΜΗΕ, της ΡΑΑΕΥ και της ΡΑΕΚ, στην οποία αναμένεται να ανακοινώσει η κυπριακή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας εάν εγκρίνει το συμφωνημένο ρυθμιζόμενο έσοδο για το έργο, αναγνωρίζοντας το επενδυτικό κόστος των 572 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2024–2025 όπως έχει ήδη πράξει η ελληνική ΡΑΑΕΥ.
Αν και η προηγούμενη συνεδρίαση έπεσε στο κενό εξαιτίας των επιφυλάξεων της ΡΑΕΚ για τις προβλέψεις κόστους του έργου, ζητώντας περισσότερο χρόνο για να μελετήσει τα στοιχεία για τις δαπάνες που της προσκόμισε ο ΑΔΜΗΕ, εκτιμάται -χωρίς όμως τίποτα να θεωρείται δεδομένο- ότι οι συνθήκες έχουν ωριμάσει και η πλευρά της Λευκωσίας θα προχωρήσει στην πολυαναμενόμενη έγκριση για τα πρώτα 25 εκατ. ευρώ, όπως άλλωστε έχουν διαμηνύσει κυβερνητικοί αξιωματούχοι.
Στόχος του Έλληνα Διαχειριστή είναι να συγκεντρώσει περί τα 20 εκατ. (7 εκατ. από την ΡΑΑΕΥ και 13 εκατ. από την ΡΑΕΚ) ώστε να διασφαλίσει τη συνέχιση της χρηματοδότησης του έργου.
Μετάβαση από την αβεβαιότητα στη θεσμική σταθερότητα
Η απόφαση της ΡΑΕΚ έχει καίριο ρόλο καθώς αναγνωρίζοντας το κόστος της επένδυσης (CAPEX) των 572 εκατ. ευρώ διασφαλίζει το συμφωνημένο έσοδο για τον ΑΔΜΗΕ και τη συμμετοχή τόσο των Ελλήνων όσο και των Κυπρίων καταναλωτών στην αποπληρωμή του έργου. Το κόστος για την Κύπρο όπως αναφέρουν οι πληροφορίες εφόσον δοθεί το πράσινο φως θα μετακυλιστεί στους καταναλωτές από την 1η Σεπτεμβρίου 2025.
Το κυριότερο, όμως, είναι ότι αυτή η ρυθμιστική απόφαση όταν ολοκληρωθεί, θα καταστήσει την Κύπρο πλήρως δεσμευμένο εταίρο στην ευρωπαϊκή ηλεκτρική διασύνδεση, τερματίζοντας μια μακρά περίοδο ασάφειας και συγκρούσεων. Με την Κομισιόν να έχει ήδη ζητήσει την επανάληψη της τηλεδιάσκεψης για σήμερα, εκτιμάται ότι η Λευκωσία είναι πλέον έτοιμη να ευθυγραμμιστεί με την Αθήνα – κάτι που φάνηκε και από τις δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Ενέργειας, Γ. Παπαναστασίου το προηγούμενο διάστημα.
Η σημασία για τον ΑΔΜΗΕ, τους επενδυτές και τις ευρωπαϊκές υποδομές
Ο ΑΔΜΗΕ, που έχει ήδη επενδύσει πάνω από 250 εκατ. ευρώ στο έργο, διαμήνυσε τις προηγούμενες μέρες ότι χωρίς εξασφαλισμένο έσοδο δεν μπορεί να συνεχιστεί η αποπληρωμή στη Nexans, τον ανάδοχο για το υποθαλάσσιο καλώδιο. Ο διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μάνος Μανουσάκης, υπογράμμισε ότι οι ρυθμιστές πρέπει πλέον να περάσουν από τη ρητορική στη θεσμική υποστήριξη, δίνοντας σήμα στους χρηματοδότες πως το έργο πατάει σε σταθερή βάση, παρά το γεγονός ότι είναι κοινό μυστικό ότι ο παράγοντας Άγκυρα είναι εκείνος που καθορίζει την τύχη του έργου.
Το πιο σημαντικό ίσως είναι ότι η απόφαση της ΡΑΕΚ κλείνει μια περίοδο εσωτερικής τριβής ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο, η οποία εξέπεμπε διπλό μήνυμα στους Ευρωπαίους εταίρους για την προθυμία των δύο κρατών να στηρίξουν έμπρακτα την ενεργειακή τους σύνδεση. Όπως δήλωσε και ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, στόχος των δύο κυβερνήσεων είναι να πάνε πλέον με κοινή πρόταση στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, ζητώντας πολιτική κάλυψη απέναντι σε τυχόν παρεμβάσεις τρίτων χωρών που απειλούν την ευρωπαϊκή ενεργειακή αρχιτεκτονική. Με τα κράτη μέλη της ΕΕ να σχεδιάζουν ένα νέο κύμα στρατηγικών ενεργειακών επενδύσεων, η ολοκλήρωση του Great Sea Interconnector μπορεί να μετατραπεί σε πρότυπο διακρατικής συνεργασίας υπό την προϋπόθεση ότι θα υπερπηδηθούν τα γεωπολιτικά εμπόδια και θα συνεχιστεί η θεσμική συνέπεια και από τις δύο πλευρές.
