Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της ελληνικής Βουλής στις 24 Σεπτεμβρίου 1998 με πρωτοβουλία τριών βουλευτών μικρασιατικής καταγωγής (Γιάννης Καψής, Γιάννης Διαμαντίδης, Γιάννης Χαραλάμπους) που κατέθεσαν τη σχετική πρόταση νόμου. Η Διεθνής Ημέρα για τη Δημοκρατία θεσμοθετήθηκε με πρωτοβουλία της Διακοινοβουλευτικής Ένωσης το 1997, ενώ το 2007 υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Στη συνεδρίαση προήδρευσε ο Γ΄ Αντιπρόεδρος της Βουλής, κ. Αθανάσιος Μπούρας, ο οποίος τόνισε πως «η “Μικρασιατική Καταστροφή” συνοψίζει όλα τα ιστορικά γεγονότα του Σεπτεμβρίου του 1922, που αποτελούν μία από τις πιο θλιβερές σελίδες στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας και με τα οποία τερματίστηκε η μακρόχρονη ιστορική παρουσία των Ελλήνων στην ιωνική γη», ενώ μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στη συνεισφορά των προσφύγων από τη Μικρά Ασία στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας, καθώς και στη σημαντική πολιτισμική συμβολή τους.
Όσον αφορά τη Διεθνή Ημέρα Δημοκρατίας ο κ. Μπούρας υπογράμμισε πως «η Ελλάδα έχει χρέος να διαφυλάξει τις αξίες της δημοκρατίας και να υπενθυμίζει σε όλους την ιστορική διαδρομή των δημοκρατικών θεσμών», ενώ επικαλούμενος τη ρήση του αείμνηστου Παύλου Μπακογιάννη ότι «στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα» επισήμανε πως «το δημοκρατικό πολίτευμα είναι ευέλικτο και επιτρέπει τη διαπραγμάτευση και την ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων».
Τη Ν.Δ. εκπροσώπησε ο κ. Σταύρος Καλαφάτης, ο οποίος ανέφερε ότι «ορίζοντας ο ΟΗΕ τη 15η Σεπτεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα Δημοκρατίας έδωσε ισχυρή κατεύθυνση στην παγκόσμια κοινότητα» και τόνισε πως «είναι σπουδαίο που οι Έλληνες γιορτάζουμε φέτος τα πενήντα χρόνια της νέας ελληνικής δημοκρατίας, από τότε που ο εθνάρχης Κωνσταντίνος Καραμανλής θεμελίωσε τη δημοκρατία και διασφάλισε την πολιτική σταθερότητα στον τόπο μας».
Αναφερόμενος επίσης στην Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας σημείωσε πως σε αυτή «συναντώνται οι μνήμες και ο πόνος με το υπέρτατο εθνικό χρέος» και υπογράμμισε ότι «εκατόν δύο χρόνια από τότε και πενήντα χρόνια από την τουρκική εισβολή, την κατοχή και τον εποικισμό της μισής Κύπρου, οι πιο πικρές μας μνήμες παραμένουν ζωντανές». «Οι Έλληνες θέλουμε την ειρήνη και τη συνεργασία με όλους του γείτονές μας. Χαράξαμε όμως ξεκάθαρες κόκκινες γραμμές στα εθνικά μας ζητήματα και δεν πάμε βήμα πίσω. Κάνουμε και θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί για τα δίκαια και τα δικαιώματά μας στη γη και τις θάλασσές μας» δήλωσε με έμφαση ο κ. Καλαφάτης.
Τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ εκπροσώπησε ο κ. Θεόφιλος Ξανθόπουλος λέγοντας: «Είμαι εγγονός προσφύγων και για όλους εμάς οι αλησμόνητες πατρίδες είναι ζώσα πραγματικότητα». Αναφέρθηκε στον «πολύ μεγάλο αγώνα» των προσφύγων της Μικράς Ασίας για να μπορέσουν να ριζώσουν σε αυτόν τον τόπο, αλλά και στη «μεγάλη ώθηση στη χειμαζόμενη πατρίδα» την οποία προσέφεραν, χαρακτηρίζοντας την επετειακή εκδήλωση «μια σπίθα για να διατηρείται εσαεί η έμπνευση που έχει ανάγκη το έθνος για να προχωρήσει».
Σχετικά με την Ημέρα Δημοκρατίας, ο κ. Ξανθόπουλος τόνισε «τη βαριά ευθύνη και το μεγάλο χρέος που έχουμε ως χώρα», επισημαίνοντας πως «οχύρωση της Δημοκρατίας σημαίνει, εκτός βεβαίως από την εθνική άμυνα της χώρας, και μια κοινωνική συμμαχία, βελτίωση του επιπέδου ζωής όλου του λαού και ενδυνάμωση του κράτους δικαίου, αυτά που σήμερα είναι ζητούμενα».
Ακολούθησε ο κ. Δημήτριος Μάντζος, ως εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ-Κιν.Αλλ., χαρακτήρισε τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας «ένα έγκλημα εις βάρος ολόκληρης της ανθρωπότητας» και τόνισε ότι μαζί με την τραγωδία της Κύπρου «είναι υποχρέωσή μας να μην ξεχαστεί». Επισήμανε το «αξιακό και ιστορικό μας χρέος» «να ενισχύουμε τη διεθνή θέση της χώρας μας, υπερασπιζόμενοι το διεθνές δίκαιο, να δουλέψουμε για τον κόσμο της δικαιοσύνης και της συνεργασίας, όπου οι λαοί θα ζουν αρμονικά χωρίς το τυφλό μίσος του τοξικού εθνικισμού και του θρησκευτικού φανατισμού».
Ο κ. Μάντζος υπογράμμισε επίσης πως ο εορτασμός της Διεθνούς Ημέρα Δημοκρατίας αποτελεί «διαρκή υπενθύμιση του καθήκοντος να σταθούμε στο πλευρό όσων αγωνίζονται για τη διασφάλιση του κράτους δικαίου και των θεσμών της πολιτείας».
Εκπροσωπώντας το ΚΚΕ, η κ. Μαρία Κομνηνάκα προέταξε τα συμπεράσματα που με επώδυνο τρόπο προέκυψαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή: ότι οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι είναι σε βάρος των λαών, ότι οι λαοί πρέπει να έχουν επαγρύπνηση και πίστη στη δύναμή τους, ότι καμιά ιμπεριαλιστική συμμαχία δεν είναι συμπαγής και αήττητη. Αναφέρθηκε επίσης στη σημασία της δημοκρατίας για τον κόσμο της εργασίας, που είναι η υπεράσπιση του λαϊκού εισοδήματος, της υγείας, της μόρφωσης και των λαϊκών δικαιωμάτων, για τα οποία το ΚΚΕ δίνει όλες του τις δυνάμεις.
Από την πλευρά της Ελληνικής Λύσης, ο κ. Στυλιανός Φωτόπουλος επισήμανε ότι «για ακόμα μια φορά τα παιχνίδια των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, των Γερμανών… αλλά και των Γάλλων…, παίχτηκαν στις πλάτες μας», ενώ υπογράμμισε και τις «ξεκάθαρα ελληνικές ευθύνες για τη μεγάλη στρατιωτική ήττα και τη συντριβή του στρατού» που «βαρύνουν τις πολιτικές ηγεσίες, τους διοικητές του στρατού, αλλά και μέρος του πνευματικού και δημοσιογραφικού κόσμου». Ανέφερε επίσης πως «τα κυριότερα διδάγματα της Μικρασιατικής Καταστροφής αφορούν τις δυνάμεις οι οποίες θα έπρεπε σε κρίσιμες εθνικά καταστάσεις να παραμερίζουν το κομματικό συμφέρον θέτοντας πάνω απ’ όλα το εθνικό συμφέρον».
Η κ. Μαρία Φωτίου από τη Νέα Αριστερά, προσφυγικής καταγωγής κι η ίδια, είπε ότι «οι πρόσφυγες έγιναν οι φορείς της εθνικής τραγωδίας, αλλά και η ζωντανή απόδειξη της προαιώνιας ύπαρξης του μικρασιατικού ελληνισμού, την οποία αντλούσαν από τη διαχρονική ελληνικότητα των χαμένων πατρίδων», ενώ σημείωσε τις αναλογίες εκείνης της καταστροφής με τις σημερινές εμπόλεμες συρράξεις στην περιοχή μας. Αναφερόμενη στη Δημοκρατία υπογράμμισε ότι η τήρηση του Συντάγματος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της, εμπεδώνεται με τη συμμετοχή του λαού, προϋποθέτει κράτος δικαίου, βασίζεται στη διάκριση των εξουσιών, διαπαιδαγωγεί πολίτες και όχι άτομα, ελέγχει την εξουσία διά του Τύπου, προστατεύει την ελευθερία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη, και ανθίζει σε συνθήκες ειρήνης.
Από το Δημοκρατικό Πατριωτικό Κίνημα Νίκη η κ. Ασπασία Κουρουπάκη χαρακτήρισε την Τουρκία «αμετανόητη για τα εγκλήματα που έχει διαπράξει σε βάρος των ελληνικών και των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολίας» και επέκρινε τη διαχρονική αντίδραση της Ελλάδας ως «παθητική». «Η κλεψύδρα όμως στερεύει για το εθνικό κέντρο και οι ψευδαισθήσεις φτάνουν στο τέλος τους» επισήμανε, τονίζοντας πως «δεν υπάρχουν περιθώρια κατευνασμού και εθνικών υποχωρήσεων».
Ο κ. Αλέξανδρος Καζαμίας από την Πλεύση Ελευθερίας υπογράμμισε ότι «η σημερινή μέρα μνήμης των Ελλήνων της Μικράς Ασίας μάς κάνει να σκεφτόμαστε τη γενοκτονία, την εθνοκάθαρση και την τραγωδία της προσφυγιάς και του ξεριζωμού» και «μας υποχρεώνει ηθικά και να καταλαβαίνουμε και να συναισθανόμαστε και να στηρίζουμε, αλλά και να υπερασπιζόμαστε όλους εκείνους τους λαούς που βιώνουν τα ίδια σήμερα, τη γενοκτονία, την εθνοκάθαρση, το διωγμό και την προσφυγιά».
Ο κ. Ιωάννης Κόντης από τους Σπαρτιάτες, προσφυγικής καταγωγής επίσης, αναφέρθηκε στον «προδοτικό» ρόλο των τότε «συμμάχων», που «ποτέ δεν υπήρξαν φιλέλληνες», ενώ υποστήριξε πως η μετάδοση εκείνων των γεγονότων προς τις νεότερες γενιές της χώρας μας είναι ελλιπής. Όσον αφορά τη Δημοκρατία, τη χαρακτήρισε ως «το ιδανικότερο πολίτευμα» αμφισβητώντας όμως την ύπαρξή της στις μέρες μας για τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Η επετειακή συνεδρίαση ολοκληρώθηκε με την τοποθέτηση του Υπουργού Εσωτερικών κ. Θεόδωρου Λιβάνιου ο οποίος τόνισε: «Έχουμε χρέος όλοι μας να διδασκόμαστε και να μαθαίνουμε από την ιστορία μας, να μην την ξεχνάμε. Πρέπει να γνωρίζουμε πότε ο ελληνισμός μεγαλουργεί, πότε προοδεύει, ποτέ δυναμώνει, πότε ευημερεί. Ταυτόχρονα, όμως, δεν πρέπει να λησμονούμε πότε έχει συρρικνωθεί, πότε έχει πληγωθεί και πώς έχει καταφέρει να σταθεί και πάλι στα πόδια του. Αυτό είναι χρέος μας, νομίζω, απέναντι σε όλους όσους χάθηκαν στη Μικρά Ασία».
Αναφερόμενος εξάλλου στην Ημέρα της Δημοκρατίας ο κ. Λιβάνιος υπογράμμισε το χρέος όλων μας «να την προστατεύουμε καθημερινά, να τη δυναμώνουμε, να τη σεβόμαστε, να σεβόμαστε τους θεσμούς της και να αντιμετωπίσουμε με αυτό τον τρόπο και το πρόβλημα της μειωμένης συμμετοχής».
