Πριν λίγες ημέρες η Κύπρος βγήκε και επίσημα – με τη βούλα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε αντίθεση με την Ελλάδα που και πρώτη (πολύ νωρίτερα) μπήκε στο μνημόνιο που ήταν λιγότερο σκληρό σε σύγκριση μ’ αυτό της Κύπρου και η έξοδός της απομακρύνεται – ως άλλη καιόμενη βάτος – κάθε φορά που την (ή νομίζουμε πως την) πλησιάζουμε. Επιπλέον ενώ κάθε φορά που αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι την πλησιάζουμε μετ’ ου πολύ εμφανίζεται ο κίνδυνος του Grexit. Ο κίνδυνος δηλαδή να βγούμε όχι από την κρίση αλλά από την Ευρωζώνη ή ακόμα κι από την Ε.Ε.
Πριν λίγες ημέρες η Κύπρος βγήκε και επίσημα – με τη βούλα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε αντίθεση με την Ελλάδα που και πρώτη (πολύ νωρίτερα) μπήκε στο μνημόνιο που ήταν λιγότερο σκληρό σε σύγκριση μ’ αυτό της Κύπρου και η έξοδός της απομακρύνεται – ως άλλη καιόμενη βάτος – κάθε φορά που την (ή νομίζουμε πως την) πλησιάζουμε.
Επιπλέον ενώ κάθε φορά που αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι την πλησιάζουμε μετ’ ου πολύ εμφανίζεται ο κίνδυνος του Grexit. Ο κίνδυνος δηλαδή να βγούμε όχι από την κρίση αλλά από την Ευρωζώνη ή ακόμα κι από την Ε.Ε.
Της Κύπρου προηγήθηκαν η Ιρλανδία και η Πορτογαλία – που κι αυτές μπήκαν σε μνημόνια ίδια περίπου με τα δικά μας. Εύλογα λοιπόν διερωτάται κάθε καλόπιστος άνθρωπος: Γιατί όλοι οι υπόλοιποι που ( μετά από μας) εφάρμοσαν ανάλογα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής πέτυχαν το στόχο τους ενώ εμείς όχι μόνο αποτύχαμε αλλά εξακολουθούμε να πηγαίνουμε από το κακό στο χειρότερο; Κι επίσης: επιτέλους θάρθει – και πότε – κι η δική μας η σειρά; Με τους Κύπριους μάλιστα (το μόνο κράτος στον κόσμο είμαστε και ομοεθνείς, «αδελφός λαός» που θάλεγε κι ο Χρ. Σαρτζετάκης), είμαστε ίδια ράτσα. Γιατί εκείνοι τα κατάφεραν κι εμείς όχι;
Η κοινή λογική επιβάλλει, προκειμένου να απαντηθούν τα κρίσιμα αυτά ερωτήματα να δούμε πρώτα τις κρατούσες επιστημονικές απόψεις του χώρου των ειδικών και στη συνέχεια τι έκαναν οι προαναφερθείσες χώρες που εμείς δεν κάναμε. Ως προς το πρώτο – το γιατί δηλαδή άλλα έθνη επιτυγχάνουν κι άλλα αποτυγχάνουν – δύο είναι οι επικρατέστερες θεωρίες. Επικεντρώνονται οι μεν στο ρόλο της κουλτούρας κι οι δε σ’ αυτόν των θεσμών.
Οι πρώτες, οι πολιτισμικές υποστηρίζουν ότι είναι οι γεωγραφικές και ιστορικές συνθήκες που κρίνουν την πορεία των εθνών. Ιρλανδοί και Πορτογάλοι έχουν βεβαίως διαφορετικές «προκείμενες» αυτών των ειδών. Η Κύπρος όμως; Πολιτισμικά τουλάχιστον και από πλευράς παραδόσεων οι Κύπριοι είναι σχεδόν ίδιοι μ’ εμάς. Έλληνες είναι κι αυτοί. Φαίνεται καθαρά πως οι πολιτισμικές θεωρίες, τουλάχιστον στην περίπτωση αυτή, δεν μας καλύπτουν πλήρως.
Οι δεύτερες, οι θεσμικές, με πρώτη και καλύτερη εκείνη των καθηγητών Ντάρον Ατζέμογλου και Τζέιμς Ρόμπινσον ( Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη – 2012) διατείνονται ότι τα έθνη επιβιώνουν ή καταρρέουν λόγω της καταλληλότητας ή μη των θεσμών τους. Σε ότι μας αφορά θεσμούς έχουμε. Που ασφαλώς πρέπει και είναι στο χέρι μας να βελτιωθούν. Γιατί έχουν τις ατέλειες και τα αδύναμα σημεία τους. Όμως για το τέλμα στο οποίο βρισκόμαστε δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει πειστικά ότι φταίνε αποκλειστικά οι θεσμοί μας. Εκείνο που φταίει εξίσου, ίσως και περισσότερο, είναι το γεγονός ότι δεν εφαρμόζουμε τους θεσμούς μας, με πρώτους και καλύτερους, αυτούς που θάπρεπε να ήταν οι θεματοφύλακες τους, τους πολιτικούς μας.
Η σημερινή κυβέρνηση ιδιαίτερα – όχι πως και οι προηγούμενες ήταν άψογες ή ανεύθυνες το αντίθετο- ούτε καν το Σύνταγμα, τον καταστατικό χάρτη της χώρας σέβεται. Και το επίσης απαράδεκτο – που πρώτος και αξεπέραστος, ως τώρα, ο Ανδρέας Παπανδρέου εφάρμοσε επιστημονικά – η κυβέρνηση τούτη επιδίδεται σταθερά και μόνιμα στην κομματοκρατία και στο λαϊκισμό.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι δεν είναι τυχαίο ότι τα βάσανά μας με τα μνημόνια συνεχίζονται και θα συνεχίζονται άγνωστο για πόσο ακόμα. Και πολιτισμικά μας βαραίνει ο διχασμός σε υποστηρικτές της δυτικής κουλτούρας και αυτής της «καθ’ ημάς» Ανατολής, αλλά και θεσμικά είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρώπη που αποτύχαμε σε πολλούς τομείς και αντισταθήκαμε και αντιστεκόμαστε στις μεταρρυθμίσεις.
Πέραν αυτών η πολιτική μας ηγεσία ( ιδιαίτερα η σημερινή) είναι πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Οι Κύπριοι πολιτικοί αρχηγοί και πριν την κρίση και το μνημόνιο και με την εκδήλωση της κρίσης, άφηναν πάντα στην άκρη τις όποιες διαφορές τους και καθόταν όλοι στο ίδιο τραπέζι και αποφάσιζαν από κοινού, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, το «δέον γενέσθαι». (Φαίνεται ότι η αγορά της χώρας από τους Άγγλους και η θεσμοθέτηση αγγλικής έμπνευσης , στην Κύπρο έπαιξε σημαντικό ρόλο προς τη σωστή κατεύθυνση). Την ίδια πολιτική ακολούθησαν και οι άλλες μνημονιακές χώρες. Πλην της Ελλάδας βέβαια. «Πλην Λακεδαιμονίων», που θάλεγε κι ο Καβάφης.
