Πρόκειται για μία νόσο που κατά κύριο λόγο οφείλεται στο κάπνισμα σε ποσοστό 80-90%. Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περισσότερες από 7.000 χημικές ουσίες εκ των οποίων τουλάχιστον 70 είναι γνωστές για την καρκινογόνο δράση τους. Οι καπνιστές έχουν 15-30 φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με καρκίνο του πνεύμονα ή και να καταλήξουν εξαιτίας αυτού, και οι πιθανότητες αυξάνονται όσο αυξάνεται ο αριθμός των τσιγάρων και η διάρκεια της καπνιστικής συμπεριφοράς.
Παρ’ ότι οι θεραπευτικές προσεγγίσεις βελτιώνονται συνεχώς, ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο, σε άνδρες και γυναίκες, στις αναπτυγμένες χώρες, ξεπερνώντας τα ποσοστά του καρκίνου του προστάτη και του μαστού, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες ο αριθμός των ατόμων που καπνίζουν αυξάνεται συνεχώς. Ο συνολικός αριθμός νέων ασθενών με κακοήθεια πνεύμονα στην Ελλάδα είναι περίπου 8.900 ανά έτος ενώ αναφέρονται περίπου 7.600 θάνατοι ανά έτος λόγω κακοήθειας πνεύμονα, σύμφωνα με πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα. Η επιβίωση των ασθενών φαίνεται ότι επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από το στάδιο στο οποίο γίνεται η διάγνωση. Αυτό που προκύπτει είναι ότι η πενταετής επιβίωση μπορεί να φτάσει το 90% εάν η διάγνωση γίνει σε πρώιμο στάδιο, ενώ μειώνεται δραματικά όσο πιο προχωρημένο είναι το στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος σε ασθενείς υψηλού κινδύνου θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση της επιβίωσης ατόμων με καρκίνο του πνεύμονα.
Σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα ο προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου πνεύμονα αναφέρεται σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες καπνιστών και αφού επιλεχθούν οι κατάλληλοι-υποψήφιοι, με συγκεκριμένα κριτήρια ένταξης τότε εντάσσονται σε οργανωμένο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου πνεύμονα. Το κύριο μεθοδολογικό εργαλείο που χρησιμοποιείται σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα είναι η αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης, ενώ υπάρχουν συγκεκριμένα επιστημονικά κριτήρια αξιολόγησης των ευρημάτων και διαχείριση τους κατά την διάρκεια παρακολούθησης του υποψηφίου στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου. Παράλληλα, συμπεριλαμβάνεται και πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος. Το άτομο που συμμετέχει στο πρόγραμμα έχει αρχικά ενημερωθεί για τα οφέλη και τους ενδεχόμενους κινδύνους που διατρέχει, πχ εάν η δόση ακτινοβολίας που λαμβάνει ανά έτος ενέχει κινδύνους ανάπτυξης κακοήθειας, και έχει υπογράψει την συγκατάθεσή του για τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα.
Η διεθνής εμπειρία ανέδειξε ότι παρατηρήθηκε μείωση θανάτων από καρκίνο πνεύμονα σε άτομα που συμπεριλήφθηκαν σε πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου σε χώρες του εξωτερικού καθώς διαπιστώθηκε νωρίς η κακοήθεια και αντιμετωπίσθηκε ριζικά με συνέπεια την ίαση της ασθένειας. Στην Ελλάδα γίνονται προσπάθειες ενημέρωσης του κοινού για αυτά τα δεδομένα με καμπάνιες από διάφορους φορείς, με μια από αυτές να διενεργείται από την Φαρμακευτική Εταιρεία AstraZeneca με την επωνυμία «Μην Περιμένεις» (www.minperimeneis.gr) και υπό την σκέπη της διεθνούς συμμαχίας “ The Lung Ambition Alliance” (https://www.lungambitionalliance.com/ ). Παράλληλα, καταβάλλεται επιστημονική προσπάθεια από την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία να καταρτιστούν εθνικές οδηγίες ενός προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου πνεύμονα με διεθνείς προδιαγραφές αλλά και με βάση εθνικά δεδομένα ώστε ο Έλληνας πολίτης, που ανήκει σε συγκεκριμένη ομάδα υψηλού κινδύνου, να μπορεί να προλάβει την κακοήθεια πνεύμονα.
Γκιόζος Ιωάννης, MD, PhD, FCCP
Πνευμονολόγος
Ακαδημαικός Υπότροφος Ε.Κ.Π.Α.
Ογκολογική Μονάδα, Γ’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική
Γ.Ν.Α. “Η Σωτηρία”
Υπεύθυνος Ομάδας Εργασίας Καρκίνου Πνεύμονα
Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία
