Η μυθική Λητώ θεωρείται υπαίτια για την ορθογραφία με η, ενώ η γραφή με υ προκύπτει από το «λυτός» (δηλ. ελεύθερος) τόπος. Το τελευταίο οφείλεται πιθανόν στο μετριότερο καθεστώς τουρκοκρατίας (σε σύγκριση με άλλες περιοχές) του κεφαλοχωριού της Πιερίας ή γενικά στο «ελευθερίζον» φρόνημα των ντόπιων. Επιπρόσθετα, η λέξη ίσως προέρχεται από τη βυζαντινή λέξη λιτή (+χώρος), δηλαδή την προσευχή.
Ακόμη, μπορεί να είναι παράφραση της λέξης Λιθόχωρο, δηλαδή του πέτρινου τόπου, γνώμη που βρίσκει τους περισσότερους υποστηρικτές. Υπάρχει, τέλος, η άποψη πως Λιτόχωρο σημαίνει απλώς λιτός χώρος.
Από όλες αυτές τις εκδοχές, εμπνέεται ο Θεοχάρης Μπικηρόπουλος, εκδοχές που αποδίδονται στον ποιητικό λόγο, σε ένα ποίημα που στις λέξεις του και στις γραμμές ξεδιπλώνεται ολόκληρο το περίγραμμα της ιστορίας του Λιτοχώρου, από το μύθο και την μακραίωνη ιστορία ως το σήμερα, από το μύθο και τους αρχαίους θεούς ως τους αγίους, τα μοναστήρια και τα εκκλησάκια της όμορφης κωμόπολης της Πιερίας…
Διαβάσετε παρακάτω το ποίημα του Θεοχάρη Μπικηρόπουλου ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ από την πρόσφατη ποιητική ανθολογία ΔΥΠΝΟΟΣ ΕΚΦΡΑΣΗ που συνοδεύεται από πίνακα κολάζ της εικαστικού ΕΙΡΗΝΗΣ ΜΗΤΟΥΔΗ, βιβλίο που από τις εκδόσεις ΜΑΤΙ.
***
ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ
Ανθισμένα αγριολούλουδα,
στους πρόποδες του Ολύμπου στρωμένα,
αψηφούν με θράσος του Μάρτη
τις ψυχρές ριπές
του αέρα ανάσες,
τρεμοσβήνουν σαν κεριά αναμμένα
παλεύοντας το αγιάζι
στο μανουάλι της Παναγιάς του Ολύμπου,
αντέχουν στο κρύο «ως εκ θαύματος».
Λιτή προσευχή στην εικόνα της αγίας μάνας
ψιθυρίζουν τα άνθη νυχθημερόν.
Μπρος στο ξωκλήσι του Ενιπέα
διαβάτης του χρόνου, εσύ,
αναζητάς με το βλέμμα
τα παλάτια αρχαίων θεών
στον Μύτικα ψηλά
στραμμένα τα μάτια.
Γη του πέτρινου τόπου,
λιθόχωρος του Αγίου Διονυσίου
αιωρούμενη οσμή θυμιάματος στο Μετόχι,
βυζαντινές ικεσίες αντιλαλούν στα φαράγγια
των αγώνων προπύργιο,
της Επανάστασης τόπος λυτός
του εμφύλιου σπαραγμού οδύνη περίπλοκη,
πληγή στης μάνας το στήθος
τα αντιμαχόμενα παιδιά
νεκρά στο χώμα αδέρφια.
Λιθόχωρος των ηρώων και των χορωδών.
Λιτόχωρο του μύθου και της ιστορίας,
προσήλιο απάγκιο των ναυτικών
των ορειβατών αφετηρία εξερεύνησης
αρχαίων παλατιών.
-Επισκέπτη του ιερού βουνού,
περιδιαβαίνεις στους πρόποδες,
στης ακροθαλασσιάς τα κύματα ξαποσταίνεις
θωρώντας από τα Γκρέμια τη Λητώ
να καθρεπτίζεται στο φεγγάρι της θάλασσας.
Κάθε αγάπη σου στη ράχη των κυμάτων ταξιδεύει,
Φως, τη ζωή μας ζεσταίνει,
Φως, στη ζωή μας λαμποκοπά.
Γη διαλεγμένη από τους θεούς,
γη ευλογημένη από την Παναγιά του Ολύμπου,
το πέτρινο ξωκλήσι της ελπίδας,
της χαράς και της αγάπης.
