«Μέχρι πότε, Κατιλίνα, θα κάνεις κατάχρηση της υπομονής μας;» Με αυτό, και άλλα πολλά ρητορικά ερωτήματα, καταφέρεται ο Λατίνος ρήτορας Κικέρων έναντι της διχαστικής πολιτικής του Κατιλίνα, ο οποίος αφού νικήθηκε στις υπατικές εκλογές του 63 π. Χ., αρνούμενος την ήττα του, οργανώνει συνωμοσία εναντίον των νόμιμων εκλεγέντων πολιτικών και αρχίζει μια διχαστική προπαγάνδα η οποία πλήττει άμεσα την κοινωνική και πολιτική ενότητα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Συγκεντρώνει μάλιστα στρατό, οδηγείται σε μάχη, και πέφτει στο πεδίο της νεκρός – μαζί και τα παιδαριώδη του ονείρατα. Η ιστορία δικαιώνει τον Κικέρωνα. Οι αιώνες περνούν, οι αμαρτίες συγχωρούνται, η ιστορία δικαιώνει τα αδικημένα της παιδιά, και η βλακεία, φάλτση συγχορδία δεσπόζουσα στο πεντάγραμμο του χρόνου, θριαμβέυει προσωρινώς περίτρανη. Η εισβολή στο Αμερικανικό Καπιτώλιο, η οποία υποκινήθηκε μάλιστα από τον ίδιο τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, υποδηλώνει ακριβώς αυτό: την ανυπαρξία των θεσμών στη συλλογική πολιτική συνείδηση. Δημοκρατία δεν είναι το Καπιτώλιο αλλά ο θιγμένος Τράμπ. Δικαστική εξουσία δεν είναι η δικαιοσύνη αλλά ο συστημικός δικαστής. Εκτελεστική εξουσία δεν είναι η διατήρηση της τάξεως αλλά είναι αντιθέτως, ο ρατσιστής και μισάνθρωπος αστυνομικός που σκοτώνει χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτή η απίσχναση των κοινωνικών θεσμών, ζωτικών συστατικών στοιχείων για την επιτυχημένη συνύπαρξη αλλά και τη διατήρηση της συνοχής σε ένα ύστερα-μοντέρνο κράτος δικαίου, όπως αυτο ορίζεται με τους σύγχρονους όρους, υποσκάπτει τα θεμέλια στα οποία βασίζεται κάθε δημοκρατική κοινωνία. Ας γίνω πιο συγκεκριμένος. Στην προαναφερθείσα διάκριση των εξουσιών καθιστώ σαφές πως η συλλογική συνείδηση (οι ίδοι οι πολίτες) ως μια διευρυμένη υποκειμενικότητα, δηλαδή μια διυποκειμενικότητα, δεν αντιλαμβάνεται τις θεσμικές φανερώσεις του πολιτεύματος ως ένα καθίδρυμα το οποίο υπερβαίνει τα μέρη του, αλλά προσωποποιώντας τα μέρη του, επιμένει στην πλήρη απαξίωσή του. Πολύ περισσότερο δεν είναι ο ίδιος ο Πρόεδρος το Πολίτευμα, είτε αυτός είναι ο Τράμπ είτε ο Μπάιντεν, δικαιοσύνη δεν είναι ο «χ» δικαστής που προεδρεύει στο δικαστήριο, και νόμος δεν είναι ο αστυνομικός που καταστέλλει τους όχλους. Με την καταδίκη των θεσμών καταδικάζει κανείς την ίδια του την κοινωνική υπόσταση καθώς οδηγείται στις ατραπούς μιας αναρχίας παντελώς καταστροφικής, από την οποία απουσιάζει η οποιαδήποτε ανάληψη καθηκόντων για το αύριο, ενώ αφθονεί η οποιαδήποτε κριτική προς πάσαν κατεύθυνση προς το σήμερα. Τα μετέωρα βήματα της σημερινής δημοκρατίας, είτε στην Ευρώπη είτε στην Αμερική, βρίσκουν τον σύγχρονο άνθρωπο διαρκώς σε μια διελκυστίνδα στην οποία πασχίζει να ισορροπήσει ανάμεσα στο «εγώ» και στο «άλλος», μοχθώντας εναγωνίως να βρει τη θέση του σε μια απρόσωπη οικονομική διακυβέρνηση η οποία διακυβεύει διαρκώς το μέλλον του ιδίου και των απογόνων του. Καταλήγοντας, παραθέτω αυτούσιο το απόσπασμα από το έργο Ξυγγραφή του Θουκυδίδου, το οποίο ενώ αναφέρεται στον Περικλή, τόσο προφητικά υπενθυμίζει μια λέξη λησμονημένη εν πολλοίς σήμερα στον πολιτικό μας βίο, αυτήν της ύβρεως:
«[…] ὁπότε γοῦν αἲσθοιτό τι αὐτοὺς παρὰ καιρὸν ὓβρει θαρσοῦντας, λέγων κατέπλησσες ἐπὶ το φοβεῖσθαι, καὶ δεδιότας αὖ ἀλόγως ἀντικαθίστη πάλιν ἐπὶ το θαρσεῖν. Ἐγίγνετὸ τε λόγῳ μὲν δημοκρατία, ἒργῳ δὲ ὑπὸ τοῦ πρώτου ἀνδρὸς ἀρχή.» (Θουκυδίδου Ξυγγραφή 65).
Ιωάννης Χριστοδουλάκης
Μεταπτυχιακός Φοιτητης
Πανεπιστήμιο του Φριβούργου, Ελβετία
