Ο καθηγητής Φωτιάδης αναφέρθηκε εκτενώς στην ιστορική πορεία των Ελλήνων του Πόντου, στις γεωπολιτικές συνθήκες των αρχών του 20ού αιώνα και στα γεγονότα που οδήγησαν στη γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Με έντονο ύφος και με προσοχή σε λεπτομέρειες των γεγονότων που συχνά παραβλέπονται, επεσήμανε την απουσία διεκδίκησης των ιστορικών δικαίων των Ποντίων από το ελληνικό κράτος μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Πήγαμε στη Συνθήκη της Λωζάνης ως ηττημένοι και όταν πας να συζητήσεις σαν ηττημένος, δεν θα πάρεις αυτά που δικαιούσαι και αξίζεις».
Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η αναφορά του στην πρόταση του Ελευθερίου Βενιζέλου να δοθεί το Νόμπελ Ειρήνης του 1934 στον Μουσταφά Κεμάλ – τη χρονιά μάλιστα που πήρε το προσωνύμιο «Ατατούρκ» (πατέρας των Τούρκων) – όπως και στη μακρά καθυστέρηση της μετάφρασης της λίστας των εγκλημάτων του τουρκικού καθεστώτος, γεγονός που στέρησε από την Ελλάδα σημαντικά επιχειρήματα σε διεθνές επίπεδο.
Ο ομιλητής παρουσίασε με τρόπο βιωματικό και προσωπικό την έκδοση «Ιστορία και Πολιτισμός των Ελλήνων του Πόντου», η οποία πραγματεύεται θέματα που αφορούν την Παιδεία στον Πόντο και την πολιτιστική κληρονομιά που διαμορφώθηκε, αλλά και γεγονότα και συνθήκες της Γενοκτονίας, της Διασποράς και της Προσφυγιάς των Ελλήνων του Πόντου. Τόνισε επίσης πως σήμερα, η μνήμη αποτελεί υποχρέωση απέναντι σε όσους χάθηκαν, αλλά και δικαίωμα των επόμενων γενεών να γνωρίζουν την ιστορική αλήθεια.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν και άλλοι αξιόλογοι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων οι Γρηγόριος Ζαρωτιάδης, Καθηγητής και Κοσμήτορας του Τμήματος Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών του ΑΠΘ, που αναφέρθηκε στην έλλειψη ενός ενιαίου φορέα που θα προασπίζει και διαφυλάσσει τον πολιτισμό του Πόντου, ο Ιωάννης Κυραϊλίδης, Δρ. Ιστορίας και Διευθυντής Λυκείου Κονταριώτισσας, ο οποίος εξήγησε στο κοινό τον όρο της ιστορικής γεωγραφίας, και ο Θεοδόσης Κυριακίδης, Διδάκτωρ και Επιστημονικός Συνεργάτης του ΑΠΘ.
Στο τέλος της εκδήλωσης, ο κ. Φωτιάδης απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού τόσο σχετικές με το περιεχόμενο της ομιλίας του, όσο και σε άλλες που αφορούν γεγονότα και προβληματισμούς της επικαιρότητας, προσφέροντας επιπλέον ιστορικά στοιχεία και ερμηνείες γύρω από το θέμα της γενοκτονίας.
Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης αποκλειστικά στο Ολύμπιο Βήμα:
Πέρασαν 105 χρόνια από την ανταλλαγή των πληθυσμών. Ποιες πρέπει να είναι οι διεκδικήσεις μας σήμερα.
Πέρασαν 105 χρόνια από το παζάρι εκείνο του 1923 και οι διεκδικήσεις μας θα πρέπει να είναι πρώτον το δικαίωμα στην μνήμη, η υποχρέωση να θυμόμαστε για να μπορούμε να ξέρουμε και εμείς και οι αντίπαλοι τι έγινε εκείνη την περίοδο. Θα πρέπει να ξανά συζητήσουμε τα θέματα εκείνης της υποχρεωτικής ανταλλαγής όπου οι άνθρωποι για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν ως «λαχανικά» και ξεριζώθηκαν από έναν τόπο και μεταφυτευτήκαν σε έναν άλλο. Στην αγροτική ζωή ας πούμε όταν γίνεται το ξερίζωμα και ρίζωμα, πολλά είναι τα θύματα που χάνονται, όπως και πολλά αγροτικά προϊόντα δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν.
Η σημερινή Ελληνοτουρκική προσέγγιση πιστεύετε ότι είναι ειλικρινής και κατά πόσο η τουρκική κοινωνία είναι έτοιμη να δεχτεί αναγνώριση γενοκτονιών;
Η σημερινή Ελληνοτουρκική προσέγγιση δεν υπάρχει είναι μόνο στα χαρτιά, έχουμε υποστεί άπειρες ταπεινωτικές ήττες από το 1923 ως τiς ημέρες μας και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από την απουσία πλέον των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη και στα νησιά Ίμβρο και Τένεδο. Με βάση την συνθήκη της Λοζάνης και το άρθρο 14, έπρεπε να υπάρχει αμοιβαιότητα και όταν αυτοί δημιουργούσαν τα προβλήματα του 55” και ξερίζωναν τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και των νησιών Ίμβρου και Τένεδου, θα μπορούσαμε με βάση το νόμο αυτό να εφαρμόσουμε και εμείς αυτά τα αντίμετρα αλλά εμείς δεν είμαστε Τούρκοι.
Πολλά λέγονται για το DNA των Τούρκων και πως η Μογγολική καταγωγή τους είναι αμελητέα σχετικά με άλλα στοιχεία, όπως ελληνικά και άλλα κυριαρχούν. Τι πιστεύετε εσείς;
Ευτυχώς που υπάρχει σήμερα το DNA και αυτή η επιστημονική τεκμηρίωση. Σήμερα μάλιστα σε ένα άρθρο του Φράγκου Φραγκούλη του Στρατηγού αναφέρεται σε δύο καθηγητές πανεπιστημίου Τούρκους, οι οποίοι λένε ότι δεν ξεπερνούν το 7% των κατοίκων της Μικράς Ασίας που έχουν μογγολική καταγωγή. Οι υπόλοιποι λαοί της Μικράς Ασίας είναι οι γηγενείς λαοί και κυρίως οι εκτουρκισμένοι Έλληνες με τους βίαιους εξισλαμισμούς και με τους κρυπτοχριστιανούς. Νομίζω ότι πολύ σύντομα θα απαντήσει πολύ γρήγορα η ίδια η επιστήμη και αυτό είναι η μεγαλύτερη μνήμη μας.
Πιστεύετε ότι οι νεότερες γενιές ενδιαφέρονται για την ιστορία του Πόντου;
Μιλώ και λέω δικαίωμα και υποχρέωση στην μνήμη. Εχουμε υποχρέωση να θυμόμαστε, γιατί το τραύμα της Μικρασιατικής καταστροφής, ειδικά στους πρόσφυγες Ποντιακής καταγωγής, είναι ακόμα πολύ βαθύ. Δεν μπόρεσαν τα 105 χρόνια να θεραπεύσουν αυτό το τραύμα, γιατί ήταν τόσο τραγικά τα γεγονότα που η μνήμη από την μία γενιά περνάει στην άλλη.
Πως μπορεί, η εκπαιδευτική πολιτική να ενισχύσει τη γνώση και την μνήμη για την ποντιακή γενοκτονία;
Δεν είναι μόνο για την ποντιακή γενοκτονία. Θα πρέπει κάποια στιγμή να μάθουμε και θα αναφερθώ σε αυτό, θα πρέπει να έχουμε πιο δημοκρατικά βιβλία και να λέμε όλη την αλήθεια και όχι την μισή.
Στην Τουρκία είναι στρατευμένη μέχρι σήμερα η εκπαιδευτική προπαγάνδα και τα σχολικά βιβλία, λένε πράγματα που καμία άλλη δημοκρατική χώρα δεν θα τολμούσε να περάσει στα παιδιά της δευτέρας δημοτικού μέσα από την πρόσθεση και την αφαίρεση το μίσος για την 19η Μαΐου.
Χαρακτηριστικά είπε . Γνωρίζουμε ότι στις 15 Μαΐου του 1919 ξεκίνησε ο Μουσταφά Κεμάλ από την Κωνσταντινούπολη με το πλοίο «Bandirma» για να πάει στην Σαμψούντα να επιβάλλει την τάξη στους Τούρκους Τσεντέδες που δολοφονούσαν τους Έλληνες. Αυτήν την εντολή πήρε από τους Βρετανούς και από τον Σουλτάνο, αυτός πηγαίνει σε τέσσερις μέρες εκεί και κάνει ακριβώς το αντίθετο.
Έτσι υπάρχει μια άσκηση σε σχολικό βιβλίο, ότι ο Μουσταφά Κεμάλ ξεκίνησε με το πλοίο, από την Κωνσταντινούπολη στις 15 Μαΐου. Έφτασε μετά από τέσσερις μέρες πόσο Μαΐου έφτασε; (15+4=19). Οπότε ο δάσκαλος δεν μένει μόνο στο αποτέλεσμα της πρόσθεσης αλλά από εκεί και πέρα θα εξηγήσει τι έγινε 19 Μαΐου, για να περάσει από τα μαθηματικά στην ιστορία.
Εικόνες από την δεύτερη εκδήλωση της Πολυθεματικής Έκθεσης που διοργανώνει η Ένωση Ποντίων Πιερίας:
