Αλλά η ίδια αυτή επιλογή προκάλεσε αμέσως έντονη κριτική για την τεράστια επιμελητειακή πρόκληση της διοργάνωσης ενός τέτοιου αθλητικού τουρνουά, σε μια χώρα όπου το καλοκαίρι ο υδράργυρος εκτοξεύεται πάνω από τους 38 βαθμούς Κελσίου, για τις εικασίες περί δωροδοκίας και διαφθοράς αξιωματούχων της FIFA που ψήφισαν το Κατάρ και για τις ανησυχίες για τις καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το Μουντιάλ στο Κατάρ ξεκίνησε, αλλά μετά από τόσα χρόνια η κριτική δεν έχει κοπάσει, κι ακόμη και ο πρώην πρόεδρος της FIFA χαρακτήρισε πρόσφατα εσφαλμένη την επιλογή του εμιράτου. «Ήταν μια κακή επιλογή και εγώ ήμουν υπεύθυνος γι’ αυτήν ως τότε πρόεδρος», δήλωσε ο Σεπ Μπλάτερ, η θητεία του οποίου στο τιμόνι της FIFA έληξε το 2015 εν μέσω ενός σκανδάλου δωροδοκίας.
Ελλείψεις υποδομών και θάνατοι μεταναστών εργατών
Το Κατάρ είναι η μικρότερη χώρα που φιλοξένησε ποτέ Μουντιάλ, ένα διεθνές αθλητικό τουρνουά που προσελκύει τεράστιο αριθμό επισκεπτών και απαιτεί και τις ανάλογες υποδομές για τη φιλοξενία τους.
Με έκταση μόλις 11.571 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το Κατάρ είναι μικρότερο από την αμερικανική Πολιτεία του Κονέκτικατ, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του καλύπτεται από αμμώδεις πεδιάδες και οι περισσότεροι από τα 2,8 εκατ. των κατοίκων του ζουν στην περιοχή γύρω από την πρωτεύουσα Ντόχα.
Όταν επελέγη το Κατάρ το 2010 για τη διοργάνωση του φετινού Μουντιάλ, στερείτο ικανού αριθμού γηπέδων, ξενοδοχείων και αυτοκινητοδρόμων για να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο και για την κατασκευή τους στράφηκε στον τεράστιο πληθυσμό των μεταναστών εργατών, που αποτελούν το 90% του εργατικού του δυναμικού, αφού μόνον περίπου 300.000 από τους κατοίκους του είναι υπήκοοι του Κατάρ, ενώ τους ξεπερνούν κατά πολύ οι μετανάστες εργάτες, οι βίζες των οποίων συνδέονται με την εργασία τους.
Οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης για αυτούς τους μετανάστες εργάτες ήταν συχνά επικίνδυνες. Περσινή έρευνα της βρετανικής εφημερίδας The Guardian ανακάλυψε ότι πάνω από 6.500 μετανάστες εργάτες από πέντε χώρες της νότιας Ασίας πέθαναν στο Κατάρ από διάφορες αιτίες – εργατικά ατυχήματα, τροχαία, αυτοκτονίες και θανάτους από άλλα αίτια, περιλαμβανομένης της ζέστης.
Η FIFA και το Κατάρ αμφισβητούν αυτούς τους αριθμούς, με τις Αρχές του εμιράτου να επιμένουν ότι μόνον τρία άτομα πέθαναν από άμεση αιτία ως αποτέλεσμα της εργασίας τους σε εργοτάξια για το Μουντιάλ, ενώ οι θάνατοι άλλων 36 εργατών δεν σχετίζονταν με αυτήν.
Το Κατάρ χαρακτηρίζει επίσης το Παγκόσμιο Κύπελλο ως μια «απίστευτη ευκαιρία για την ενίσχυση των προτύπων πρόνοιας» και αξιωματούχοι του λένε ότι οι συνθήκες για τους εργαζομένους έχουν βελτιωθεί μετά την επιλογή της χώρας για το Μουντιάλ. Το 2014 το Κατάρ υιοθέτησε ένα σύνολο προτύπων ευημερίας των εργαζομένων, που δημιούργησαν νέες προστασίες (αν και ορισμένοι επιμένουν ότι οι νέοι κανονισμοί δεν εφαρμόζονται πάντα). Τον Μάιο ένας συνασπισμός ομάδων προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάλεσε τη FIFA και το Κατάρ να δημιουργήσουν ένα ταμείο αποκατάστασης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποζημιωθούν οι μετανάστες εργάτες, μαζί με τις οικογένειες όσων πέθαναν, για τις καταχρήσεις που υπέστησαν κατά την κατασκευή γηπέδων και άλλων υποδομών απαραίτητων για το Παγκόσμιο Κύπελλο. Το ταμείο, λένε, δεν θα πρέπει να είναι μικρότερο από 440 εκατομμύρια δολάρια – το ίδιο ποσό με το χρηματικό έπαθλο του Παγκοσμίου Κυπέλλου.
«Πιστεύουμε ότι οι ποδοσφαιρστές δεν θέλουν να παίζουν σε γήπεδα, για τα οποία έχασαν τη ζωή τους εργάτες. Πιστεύουμε ότι οι οπαδοί δεν θέλουν να μένουν σε ξενοδοχεία ή να χρησιμοποιούν μετρό, για την κατασκευή των οποίων πέθαναν εργαζόμενοι», δήλωσε η Μίνκι Γουόρντεν, της Human Rights Watch, μιας εκ των οργανώσεων που απαιτούν τη δημιουργία του ειδικού αυτού ταμείου.
Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Οι ανησυχίες για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν αφορούν μόνον στη μεταχείριση των μεταναστών εργατών, με τη Γουόρντεν να περιγράφει ως «κακή» τη συνολική κατάσταση για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Κατάρ. Πρόσφατα η Human Rights Watch δημοσίευσε μια έκθεση 42 σελίδων για τις ανησυχίες σχετικά με την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Κατάρ αναφορικά με τις προετοιμασίες για το Μουντιάλ του 2022.
Ο ποινικός κώδικας του Κατάρ ποινικοποιεί το σεξ εκτός γάμου, κάτι που έχει ωθήσει στην άσκηση δίωξης σε θύματα βιασμών. Αλλά και η ομοφυλοφιλία διώκεται με ποινές έως και επταετούς κάθειρξης για σεξ μεταξύ ανδρών, ενώ άρρενες που «παροτρύνουν» άλλους άνδρες σε ομοφυλοφιλικές πράξεις απειλούνται με έως και τρία χρόνια φυλάκιση.
Σε πρόσφατα συνέντευξή του σε γερμανικό δίκτυο, πρέσβης του Κατάρ για το Παγκόσμιο Κύπελο χαρακτήρισε «βλάβη στο μυαλό» την ομοφυλοφιλία. «Το σημαντικότερο είναι ότι όλοι αποδέχονται ότι θα έλθουν εδώ. Αλλά θα πρέπει να αποδεχθούν τους κανόνες μας», δήλωσε ο Χαλίντ Σαλμάν, πρώην μέλος της εθνικής ομάδας του Κατάρ – σχόλια που καταδίκασαν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Δυτικοί αξιωματούχοι.
Επικριτές λένε ότι η κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ υποβάλλεται σε παρενοχλήσεις από τις Αρχές και τα μέλη της συχνά φυλακίζονται. «Ο φόβος είναι πολύ υπαρκτός», δήλωσε ο δρ Νάσερ Μοχάμεντ, που μεγάλωσε σε υπερσυντηρητική κοινότητα του Κατάρ και υπέβαλε αίτηση για χορήγηση ασύλου στις ΗΠΑ φοβούμενος αντίποινα για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό.
Καταγγελίες για δωροδοκία και διαφθορά
Η επιλογή του Κατάρ για τη φιλοξενία του Μουντιάλ έχει δεχθεί εδώ και χρόνια κριτική λόγω υπονοιών για δωροδοκία και διαφθορά. Η επιλογή ανακοινώθηκε το 2010 μετά από μια σειρά ψηφοφοριών από τα στελέχη της FIFA. Το Κατάρ επικράτησε έναντι των ΗΠΑ, της Νότιας Κορέας, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας. Με την πάροδο των χρόνων διάφοροι αξιωματούχοι, τόσο από τη FIFA όσο και από άλλους Οργανισμούς, έχουν κατηγορηθεί ότι χρηματίστηκαν ή ζητούσαν να χρηματιστούν για να ανατεθεί το Μουντιάλ στο Κατάρ.
«Υπήρξαν τόσο πολλές καταγγελίες για διαφθορά κατά της υποψηφιότητας του Κατάρ – για εν εξελίξει πολιτικές μηχανορραφίες, όσον αφορά κυβερνητικές συμφωνίες, συμφωνίες προμήθειας αερίου μεταξύ χωρών που ψήφισαν ποιος θα φιλοξενήσει τους τελικούς του Παγκοσμίου Κυπέλλου», είπε ο δημοσιογράφος Τζέιμς Μόνταγκιο, που έχει ασχοληθεί εκτενώς με το Κατάρ και το Παγκόσμιο Κύπελλο.
Περίπου δώδεκα από τα στελέχη της FIFA που συμμετείχαν στην ψηφοφορία έχουν έκτοτε αποκλειστεί από τον οργανισμό -συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου Μπλάτερ- ή καταγγέλθηκαν για διαφθορά. Το 2019 ο Γάλλος πρώην άσος του ποδοσφαίρου και της Εθνικής Γαλλίας Μισέλ Πλατινί συνελήφθη στη διάρκεια έρευνας για πληρωμή 2 εκατομμυρίων δολαρίων που συνδεόταν με τις προσπάθειές του να φέρει το Παγκόσμιο Κύπελλο στο Κατάρ. Ο Μπλάτερ και ο Πλατινί αρνήθηκαν τις αιτιάσεις και τον περασμένο Ιούλιο αθωώθηκαν. Μια έρευνα της FIFA το 2014 απάλλαξε τους αξιωματούχους του Κατάρ από κάθε απρεπή συμπεριφορά, επιτρέποντας τη διεξαγωγή του τουρνουά.
Η διοργάνωση του Μουντιάλ τον Νοέμβριο άσκησε πίεση σε πολλούς ποδοσφαιριστές
Το Παγκόσμιο Κύπελλο διεξάγεται παραδοσιακά το καλοκαίρι. Αλλά η καλοκαιρινή ζέστη και η υγρασία του Κατάρ θα το καθιστούσαν αβάσταχτο και η εκδήλωση προγραμματίστηκε τελικά για τον Νοέμβριο.
Το χρονοδιάγραμμα προκάλεσε προβλήματα στα επαγγελματικά πρωταθλήματα, ειδικά στην Ευρώπη, όπου τα περισσότερα συνήθως διαρκούν από τα τέλη του καλοκαιριού έως την επόμενη άνοιξη. Τα κορυφαία επαγγελματικά πρωταθλήματα, όπως η Premier League της Αγγλίας, η Bundesliga της Γερμανίας και η La Liga της Ισπανίας, ανακοίνωσαν δίμηνα διαλείμματα για να μπορέσουν παίκτες τους να μετάσχουν στο Μουντιάλ του Κατάρ.
