Του Γιάννη Κορομήλη
Κλείνοντας τη σειρά άρθρων περί της ανάγκης εκπόνησης και ψήφισης – από το λαό, με λαό, για το λαό- νέου Συντάγματος, θα πρέπει, νομίζω, να προστεθούν μερικές βασικές επισημάνσεις. Πρώτον θα πρέπει τα σχετικά με την παιδεία άρθρα να προβλέπουν ριζική αλλαγή του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Στόχος η εκπαίδευση των νέων εις τρόπον ώστε να αποτελέσουν ψηφοφόρους «άξιους της Δημοκρατίας». Εκτός αυτού οι νέοι μας θα πρέπει να μορφωθούν κατάλληλα ώστε να προσαρμοστούν άριστα στην κοινωνία της πληροφορίας και στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής την οποία διανύουμε. Αυτό το μέγα και πρωτεύον έργο μπορεί να φέρουν εις πέρας οι ικανότεροι παιδαγωγοί που το έθνος μας, σε παγκόσμιο επίπεδο, διαθέτει.
Ακόμη, σημαντικότερο ίσως, πρέπει να αποβλέπουμε σε μια παιδεία με βαλκανική, ευρωπαϊκή, παγκόσμια ακτινοβολία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Διαθέτουμε ένα μοναδικό και αξεπέραστο πλεονέκτημα : τους σοφούς και τους φιλόσοφους της αρχαίας Ελλάδας όπως και τους μεγάλους πατέρες της Εκκλησίας, που όπως πολλοί, σύγχρονοι, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί φιλόσοφοι υποστηρίζουν ότι σ΄ αυτούς και μόνο θα βρούμε το πνεύμα και το φώς να αντιπαλέψουμε τις δυσκολίες κάθε είδους της εποχής μας, σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Δεύτερο. Πολύ μπορούνε να βοηθηθούν αυτοί που θα αναλάβουν την κατάρτιση του νέου Συντάγματος από τα Συντάγματα των προηγούμενων Δημοκρατικών χωρών της Ευρώπης (Βρετανία, Γαλλία, κ.α) και των ΗΠΑ . Αλλά και από τις ιδέες των μεγάλων νομοθετών της Αρχαιότητας π.χ Πυθαγόρας, Λυκούργος, – Νουμάς (της Σπάρτης), Μίνως (της Κρήτης) όπως και των της πυθαγόρειας σχολής: Τάλευκος, Χαρώνδας και Αρχύτας.
Νομίζω πως εδώ που έφτασε ο Δυτικός, τουλάχιστον κόσμος σήμερα, με την παντελή ή σχεδόν απουσία του ηθικού νόμου – που είναι μεν από τη γέννηση μας μέσα μας – παρανάλωμα στο βωμό του μηδενισμού, τον άκρατου ατομικισμού και της μόδας – μόνο ένας νομοθέτης στο επίπεδο και τον τρόπο σκέψη του Πυθαγόρα, (έχουμε γράψει σχετικά στη στήλη), και του Λυκούργου θα μπορούσε ενδεχομένως να μας συνεφέρει. Τέτοια όμως πρόθεση ή διάθεση έστω, δεν φαίνεται να υπάρχει.
Από πουθενά. Παρά ταύτα αξίζει να έχουμε υπόψη μας τις βασικές έστω αρχές αυτού, του σοφού ανθρώπου και νομοθέτη. Εξάλλου ο Απόστολος Παύλος στο προς Θεσσαλονικείς Α 5,21, έγραφε: « Πάντα δε δοκιμάζετε το καλόν κατέχετε». Δηλ. Να εξετάζετε και να ξεχωρίζετε όλα τα χαρίσματα κ.λπ.. και ό,τι βρείτε καλό να το κρατάτε.
Σημειώνουμε ότι όταν ο Λυκούργος πήγε στο μαντείο των Δελφών, για να βεβαιωθεί από το θεό Απόλλωνα περί της ορθότητας και της αξίας των νόμων του και να δεχθεί τυχόν υποδείξεις του, να πώς τον προσφώνησε ο Άρχοντας του μαντείου: «Λυκούργε, διερωτώμαι: Ως προς θεόν ή προς άνθρωπον πρέπει να δώσω μαντεία; Αλλά, μάλλον ως θεόν κρίνω Λυκούργε, να σε προσφωνήσω». Θέλοντας πάντως να περιγράψουμε το κατά Λυκούργον πολίτευμα, νομίζω πως το καλύτερο είναι να δούμε τι έγραψε, στο τέλος της βιογραφίας του, γι΄αυτό ο Πλούταρχος. Ιδού: «Ο αντικειμενικός σκοπός του Λυκούργου, δε ήτο να προσδώση εις την Σπάρτην τοιαύτην δύναμιν ώστε να άρχη και να εξουσιάζει όσω το δυνατόν περισσότερων πόλεων· αλλά, βέβαιος ών, ότι η ευδαιμονία και δια το άτομον και δια την πολιτείαν προέρχεται και πηγάζει από την άσκησιν της Αρετής και από την προς εαυτήν ομόνοιαν της πόλεως, συνέταξε και συνηρμολόγησε την νομοθεσίαν του, ώστε οι πολίται, γινόμενοι ελεύθεροι και αυτάρκεις να διατελούν μετριόφρονες και να πολιτεύωνται με σωφροσύνην όσω το δυνατόν μακρότερον χρόνον. Την λυκούργειον νομοθεσίαν και ο Πλάτων έλαβεν ως υπόδειγμα και ο Διογένης και ο Ζήνων… καταλιπόντες μόνον συγγράμματα και λόγους. Ο Λυκούργος όμως, ουχί συγγράμματα και λόγους έφερεν εις φως εμπράκτως, αλλ΄επέδειξεν ολόκληρον πολιτείαν φιλοσοφούσαν».
