Η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. με τις υψηλότερες απώλειες από τροχαία δυστυχήματα. Μία υψηλότερη θέση που είναι αγκάθι και παντοτινό τραύμα για εκατοντάδες οικογένειες ανά την Επικράτεια.
Το 2024, 665 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην άσφαλτο. Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας, που η Κυβέρνηση κατάθεσε το Σάββατο στη Βουλή μέσω του αναπληρωτή Υπουργού Μεταφορών, Κωνσταντίνου Κυρανάκη, «έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα με ρεαλισμό και ριζικές παρεμβάσεις που στοχεύουν ξεκάθαρα στη μείωση των θανάτων και των βαρέων τραυματισμών στους ελληνικούς δρόμους και στην καλλιέργεια κυκλοφοριακής παιδείας».
Διαδικασία Υποτροπών: Η μεγάλη τομή
Η πιο θεμελιώδης αλλαγή που φέρνει ο νέος ΚΟΚ είναι η εισαγωγή της έννοιας της υποτροπής. Για πρώτη φορά, οι ποινές για συχνές ή επαναλαμβανόμενες παραβάσεις δεν θα συμψηφίζονται. Θα λειτουργούν σωρευτικά. Η λογική είναι απλή: δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται το ίδιο ένας οδηγός που υποπίπτει σε μια παράβαση από αμέλεια και κάποιος που επιμένει να παρανομεί με συστηματικότητα βάζοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, οδηγών και πεζών με κυκλοφοριακή κουλτούρα και αγωγή.
Το νέο πλαίσιο ποινών είναι κλιμακωτό και σαφές. Η αυστηρότητα δεν είναι τιμωρία, αλλά εργαλείο πρόληψης. Κάθε παράβαση καταγράφεται, και αν επαναληφθεί, η ποινή αυξάνεται σημαντικά – όχι μόνο χρηματικά, αλλά και διοικητικά: από αφαίρεση διπλώματος έως και ποινικές διώξεις, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τις συνέπειες.
Το κινητό στο τιμόνι σκοτώνει – και θα τιμωρείται σαν έγκλημα
Το κινητό τηλέφωνο έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο ύπουλους «δολοφόνους» της σύγχρονης οδήγησης. Στην Ελλάδα, η χρήση κινητού από οδηγούς αγγίζει το 9%, τριπλάσιο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Και όμως, μέχρι σήμερα, η τιμωρία περιοριζόταν σε ένα τυπικό πρόστιμο και μια προσωρινή αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων.
Αυτό τελειώνει. Με τον νέο ΚΟΚ, η χρήση κινητού οδηγεί πλέον σε βαρύτατες ποινές:
– Πρόστιμα που φτάνουν έως και 4.000 ευρώ στη 2η υποτροπή.
– Αφαίρεση άδειας έως και 8 έτη.
– Ποινικοποίηση της συμπεριφοράς αν προκαλέσει ατύχημα.
Ο οδηγός που στέλνει μήνυμα εν κινήσει, δεν κάνει μια «παράβαση» – βάζει ζωές σε κίνδυνο. Και πλέον, αυτό αντιμετωπίζεται αναλόγως.
Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ
Τα στατιστικά είναι συντριπτικά: ένα στα τέσσερα θανατηφόρα δυστυχήματα στην Ευρώπη σχετίζεται με κατανάλωση αλκοόλ. Το ποσοστό αυτό βασανίζει και τη χώρα μας. Στην Ελλάδα, οι νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες του Σαββατοκύριακου είναι οι πιο φονικές.
Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει αυστηρές κυρώσεις, τόσο για τη μέτρια όσο και για την υψηλή υπέρβαση του ορίου. Τα πρόστιμα ξεκινούν από 1.000 ευρώ και φτάνουν έως και τα 4.000 για τους υπότροπους, ενώ συνοδεύονται από αφαίρεση διπλώματος για έως 10 έτη. Σε περιπτώσεις σοβαρής μέθης, επιβάλλεται υποχρεωτική ακινητοποίηση και φύλαξη του οχήματος, ενώ ενεργοποιείται και ποινική δίωξη.
Η ανοχή στο «μεθυσμένο» τιμόνι είναι πια μηδενική. Δεν είναι «νυχτερινή απροσεξία», είναι κοινωνικός κίνδυνος και μόνος ως τέτοιος πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Κράνος και ζώνη: όχι “προτάσεις”, αλλά όροι ζωής
Η Ελλάδα έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά συμμόρφωσης με τη χρήση ζώνης και κράνους στην Ευρώπη. Μόλις 71% των οδηγών φορά ζώνη, έναντι 93,3% στην ΕΕ. Στους συνεπιβάτες δικύκλων, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: μόνο 65,5% φορούν κράνος, όταν στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει το 94%.
Ο νέος ΚΟΚ τιμωρεί πλέον όχι μόνο τον οδηγό, αλλά και τον συνεπιβάτη που δεν συμμορφώνεται. Το πρόστιμο αφορά και τους δύο, και στη δεύτερη υποτροπή ο οδηγός μπορεί να χάσει το δίπλωμά του για έναν ολόκληρο χρόνο. Η ασφάλεια δεν είναι προσωπική υπόθεση. Είναι δημόσιο αγαθό.
Ταχύτητα χωρίς όρια, κόστος μετρημένο σε ζωές
Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως η υπερβολική ταχύτητα παραμένει η πιο διαδεδομένη «παρανομία ρουτίνας» στους ελληνικούς δρόμους. Το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 338.000 παραβάσεις, αριθμός που αποτυπώνει την έκταση του προβλήματος αλλά και την αδυναμία πρόληψης με τα έως τώρα εργαλεία.
Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει αυστηροποίηση των ποινών σε πολλαπλά επίπεδα: από την επιβολή ανώτατου ορίου ταχύτητας 30 χλμ./ώρα στα αστικά κέντρα, έως και τη στέρηση διπλώματος για περιπτώσεις υποτροπής ή “κόντρας”. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις -όπως η οδήγηση άνω των 200 χλμ./ώρα- προβλέπονται πρόστιμα 8.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για τέσσερα χρόνια. Δεν είναι εκδικητική τιμωρία. Είναι στοιχειώδης άμυνα απέναντι σε ένα φαινόμενο που σκοτώνει σιωπηλά αλλά σταθερά.
Παρκάρεις σε ράμπα ΑμεΑ; Δεν είσαι απλώς αντικοινωνικός – είσαι επικίνδυνος
Η παράνομη στάθμευση έχει αναδειχθεί στον απόλυτο εφιάλτη των αστικών μετακινήσεων. Κάθε χρόνο, κόβονται πάνω από 1 εκατομμύριο κλήσεις, με το 30-35% να αφορά θέσεις ΑμεΑ, διαβάσεις και γωνίες. Δεν είναι απλώς θέμα νομιμότητας – είναι θέμα αξιοπρέπειας.
Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει βαρύτατες ποινές: πρόστιμο έως 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έναν χρόνο, σε περίπτωση υποτροπής. Το μήνυμα είναι σαφές: η προσβασιμότητα δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Όταν σταθμεύεις σε ράμπα, δεν παρανομείς απλώς. Εμποδίζεις τη ζωή κάποιου άλλου.
Προτεραιότητα στα μέσα: η πόλη πρέπει να κινείται απρόσκοπτα
Ένα από τα λιγότερο προβεβλημένα -αλλά κρίσιμα- σημεία του νέου ΚΟΚ είναι οι ρυθμίσεις που αφορούν την απρόσκοπτη κυκλοφορία των δημόσιων μέσων μεταφοράς, κυρίως εντός των πυκνοκατοικημένων αστικών ιστών Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Η νέα προσέγγιση θέτει σαφές όριο: οι λεωφορειολωρίδες δεν είναι πια «εύκολη λύση» για παράνομες προσπεράσεις και στάθμευση. Ο νέος Κώδικας αυστηροποιεί τα πρόστιμα για κάθε όχημα που παραβιάζει αυτές τις υποδομές, με έμφαση στην αξιοπιστία των λεωφορείων και τη λειτουργικότητα του δικτύου. Παράλληλα, θεσπίζεται ρητή απαγόρευση στην κυκλοφορία ακόμη και ελεύθερων ταξί εντός των λωρίδων αυτών, με μοναδικές εξαιρέσεις για αποβίβαση επιβατών, νυχτερινή λειτουργία και οχήματα ειδικού τύπου (ΑμεΑ ή μηδενικών ρύπων). Η αποτελεσματική δημόσια συγκοινωνία δεν είναι πολυτέλεια – είναι προϋπόθεση για βιώσιμες πόλεις. Και ο νέος ΚΟΚ, το αναγνωρίζει ρητά.
Η τεχνολογία στην υπηρεσία της πρόληψης
Ο νέος ΚΟΚ δεν επενδύει μόνο στην τιμωρία, αλλά και στην αποτροπή. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας για τον έλεγχο παραβάσεων, η εγκατάσταση καμερών, οι διασυνδέσεις με την Τροχαία και τα ψηφιακά μητρώα έρχονται να ενισχύσουν το σύστημα επιτήρησης. Παράλληλα, προχωρά η θεσμική αναβάθμιση της κυκλοφοριακής αγωγής, με στόχο τη μετατόπιση της κουλτούρας από την ανοχή στη συμμόρφωση.
Ο ΚΟΚ της ευθύνης και της ζωής
«Η μεγάλη πρόκληση δεν είναι η ψήφιση του νέου Κώδικα. Είναι η κοινωνική του αποδοχή. Γιατί δεν αρκεί να υπάρχουν κανόνες – πρέπει και να τηρούνται. Και αυτό είναι ένα στοίχημα που αφορά όχι μόνο το κράτος και την αστυνομία, αλλά τον κάθε οδηγό ξεχωριστά. Ο νέος ΚΟΚ δεν τιμωρεί. Προλαμβάνει. Γιατί κάθε χειρισμός πίσω από το τιμόνι έχει συνέπειες. Γιατί η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να μετριέται με ευρώ, αλλά με πρόληψη, σεβασμό και αλληλεγγύη» τονίζουν στελέχη του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
