Εισήχθη στην αγορά το 1970, χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη γεωργία για την αντιμετώπιση ζιζανίων που μπορούν να καταστρέψουν τις καλλιέργειες, βρέθηκε στο επίκεντρο συζητήσεων, κατηγορήθηκε για πρόκληση καρκίνου και εντοπίστηκε ακόμα και σε προϊόντα όπως κρασί, μπίρα και δημητριακά βρώμης προκαλώντας ανησυχία στο καταναλωτικό κοινό.
Η γλυφοσάτη, το γνωστό ζιζανιοκτόνο, το 2023 έλαβε το «πράσινο» φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ακόμα 10 χρόνια χρήσης ανακουφίζοντας τους γεωργούς που την προτιμούν για την αποτελεσματικότητα και το χαμηλό κόστος της. Βέβαια, να θυμίσουμε εδώ ότι το 2019 η αμερικανική Monsanto που παράγει το ζιζανιοκτόνο Roundup με βάση τη γλυφοσάτη κλήθηκε να καταβάλει το ποσό-μαμούθ των 2 δισ. ευρώ σε ένα ζευγάρι που προσβλήθηκε από λεύκωμα του Χότζκιν.
Παρ’όλα αυτά πριν περίπου ένα χρόνο, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA) ανακοίνωσαν πως δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας για την ουσία σχετικά με την ανθρώπινη υγεία, τα ζώα ή το περιβάλλον.
Τώρα, ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Τύμπιγκεν στη Γερμανία διαπίστωσε ότι η μεγαλύτερη ποσότητα γλυφοσάτης που καταλήγει σε ευρωπαϊκούς ποταμούς πιθανότατα δεν προέρχεται από ζιζανιοκτόνα, αλλά ενδέχεται να προκύπτει από πρόσθετα σε απορρυπαντικά.
Όπως αναφέρει η έκθεση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Water Research μέχρι πρότινος η χρήση της στη γεωργία θεωρείτο ο κύριος λόγος για τον εντοπισμό της στα υδάτινα σώματα σε παγκόσμιο επίπεδο, ωστόσο παρά τα μέτρα που ελήφθησαν το περασμένο διάστημα για τον περιορισμό της, δεν καταγράφηκε η αναμενόμενη μείωση στο περιβάλλον.
Επομένως, οι επιστήμονες με επικεφαλής την Καρολίν Χαν του Ινστιτούτου Φυσικής και Θεωρητικής Χημείας αναλύοντας δείγματα από ποτάμια που συγκεντρώθηκαν από ευρωπαϊκές – ειδικότερα σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Σουηδία, Λουξεμβούργο, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία – και αμερικανικές αρχές προστασίας του νερού εντόπισαν μία πηγή μόλυνσης από γλυφοσάτη που δεν είχε ληφθεί υπόψη: Τα πρόσθετα των απορρυπαντικών.
Αναλυτικότερα, οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα ακόμα και από το 1997, ενώ συνολικά περισσότερα από 100 ήταν τα σημεία από όπου ελήφθησαν τα δείγματα. Όπως ανέφεραν, λοιπόν, οι ειδικοί οι συγκεντρώσεις γλυφοσάτης σε ευρωπαϊκούς ποταμούς παρουσιάζουν έντονη εποχικότητα με υψηλές συγκεντρώσεις το καλοκαίρι και χαμηλές το χειμώνα. Ωστόσο, αν ίσχυε το σενάριο ότι εξαιτίας της γεωργίας απελευθερώνονται σημαντικές ποσότητες της ουσίας στο περιβάλλον, τότε οι συγκεντρώσεις θα έπρεπε να εντοπίζονται κατά τη φάση εφαρμογής της στις καλλιέργειες την άνοιξη και το φθινόπωρο, καθώς και αυξημένες συγκεντρώσεις έπειτα από βροχοπτώσεις.
Η ομάδα διαπίστωσε ότι ορισμένα αμινοπολυφωσφονικά άλατα που χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα σε απορρυπαντικά πλυντηρίων ρούχων, μετατρέπονται σε γλυφοσάτη μόλις εισέλθουν στη λυματολάσπη από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων.
«Μια επισκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων δείχνει ότι η γλυφοσάτη βρίσκεται σε όλες τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων που εξετάστηκαν στην Ευρώπη και η συγκέντρωσή της ήταν αξιοσημείωτα σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους», εξήγησε η Χαν.
«Η λεπτομερής ανάλυση εκατομμυρίων μεμονωμένων τιμών μας δείχνει ότι τα αστικά λύματα παίζουν ρόλο. Και ορισμένα από τα αποτελέσματα της μελέτης μάς δείχνουν επίσης ότι πρέπει να εντοπίσουμε μια πηγή γλυφοσάτης κοντά στα σπίτια», αναφέρει η μελέτη που καταδεικνύει ότι η κύρια πηγή της ουσίας που καταλήγει στον υδροφόρο ορίζοντα είναι τα λύματα από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων.
Οι αρχικές εργαστηριακές δοκιμές έχουν πλέον ολοκληρωθεί και επιβεβαιώνουν την υπόθεση του σχηματισμού γλυφοσάτης στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων από τα πρόσθετα πλυντηρίου. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια καλά νέα: «Δεν βλέπουμε σχηματισμό γλυφοσάτης όταν προσομοιώνουμε τις συνθήκες απευθείας στο πλυντήριο ρούχων».
Η Χαν διευκρινίζει ότι η νέα πηγή γλυφοσάτης πρέπει να επαληθευτεί από ανεξάρτητες μελέτες, αλλά τονίζει ότι τα αποτελέσματα της έρευνάς της μπορεί να εξηγούν γιατί δε μειώνεται η ρύπανση των ποταμών στην Ευρώπη από την ουσία, παρά τα μέτρα στη γεωργία.
Επιπλέον, αναγνωρίζει ότι τα αποτελέσματα της μελέτης μπορεί να επιφέρουν επιπτώσεις στη βιομηχανία και τους φορείς χάραξης πολιτικής, καθώς και στις μεθόδους ελέγχου της ποιότητας των υδάτων.
Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι στις ΗΠΑ η κατάσταση είναι διαφορετική από την ΕΕ, αφού στην πρώτη περίπτωση εξακολουθεί η γεωργία να αποτελεί κύρια πηγή της ρύπανσης από γλυφοσάτη, καθώς οι ενώσεις των πρόσθετων στα απορρυπαντικά που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη, δεν εντοπίζονται στην Αμερική.
